Συλλογικά Δικαιώματα Μειοψηφίας: Δικαίωμα Αναβολής Λήψης Απόφασης ΓΣ
(άρ. 141 §5 ν. 4548/2018)
Προκειμένου να διασφαλιστούν οι μέτοχοι μειοψηφίας, ο νομοθέτης τους παρείχε σειρά, συγκεκριμένων, δικαιωμάτων. Αρκετά από αυτά εμπεριέχονται στη διάταξη του άρ. 141. Διακρίνονται, όπως ήδη έχουμε σημειώσει, σε ατομικά και συλλογικά. Μας απασχόλησε, ήδη, σειρά συλλογικών δικαιωμάτων (:Δικαίωμα Σύγκλησης Έκτακτης(;) ΓΣ, Δικαίωμα Εγγραφής Πρόσθετων Θεμάτων Ημερήσιας Διάταξης & Δικαίωμα Υποβολής Σχεδίων Αποφάσεων). Στο παρόν θα μας απασχολήσει το (συλλογικό) δικαίωμα της μειοψηφίας για την αναβολή λήψης απόφασης από τη ΓΣ.
Γενικά
Με αίτηση μετόχου/μετόχων που εκπροσωπούν το 1/20 του καταβεβλημένου κεφαλαίου, ο Πρόεδρος της ΓΣ υποχρεούται να αναβάλει (μία, μόνο, φορά) τη λήψη αποφάσεων από την ΓΣ, για όλα ή ορισμένα θέματα. Η ΓΣ μπορεί να είναι τακτική ή έκτακτη, αρχική ή επαναληπτική ή, τέλος, να αφορά ιδιαίτερη συνέλευση κατηγοριών μετόχων. Σε περίπτωση υποβολής ενός τέτοιου αιτήματος αναβολής, ο Πρόεδρος της ΓΣ ορίζει ημέρα συνέχισης της συνεδρίασης, αυτήν που συγκεκριμένα αιτούνται οι μειοψηφούντες μέτοχοι. Η ημέρα αυτή, όμως, δεν μπορεί να απέχει περισσότερο από 20 ημέρες από τη χρονολογία της αναβολής (άρ. 141 §5 εδ. α΄). Να σημειωθεί, βέβαια, εδώ πως υποχρεωτική είναι η αναβολή λήψης απόφασης επί των συγκεκριμένα αιτούμενων θεμάτων και όχι η συζήτηση επ’ αυτών. Η τελευταία (:συζήτηση) είναι δυνατό να εξελιχθεί και κανονικά ολοκληρωθεί. Το συνηθέστερο, πάντως, επί υποβολής ενός τέτοιου αιτήματος, είναι να μεταφερθεί και η συζήτηση στη μετ’ αναβολή συνεδρίαση.
Σκοπός Δικαιώματος
Σκοπός (και) του εν λόγω δικαιώματος συνιστά η προστασία της μειοψηφίας των μετόχων της ΑΕ έναντι της πλειοψηφίας˙ ιδίως έναντι αιφνιδιασμών της τελευταίας. Συγκεκριμένα, μέσω της αναβολής της ΓΣ, οι αιτούντες μέτοχοι εξασφαλίζουν χρόνο, ώστε να ενημερωθούν πληρέστερα για τα θέματα της ημερήσιας διάταξης της ΓΣ που, περισσότερο, τους ενδιαφέρουν. Επίσης, για την καλύτερη προετοιμασία και υποβοήθησή τους στο πλαίσιο της άσκησης του δικαιώματος ψήφου στη ΓΣ (116/2022 ΜονΠρωτΦλώρ, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Δεν είναι, εντούτοις-πάντοτε, αγαθά τα κίνητρα της μειοψηφίας: όχι σπάνια η άσκηση του δικαιώματος αναβολής λειτουργεί ως μοχλός πίεσης προς την πλειοψηφία για την επίτευξη των στόχων των αιτούντων˙ εναλλακτικά, ως δήλωση της παρουσίας τους και μέσο επίδειξης της δύναμής τους.
Προϋποθέσεις Άσκησης Δικαιώματος
(α) Συγκέντρωση Ελάχιστου Ποσοστού Κεφαλαίου & Απόδειξη Μετοχικής Ιδιότητας
Η άσκηση του δικαιώματος είναι δυνατή από μέτοχο ή μετόχους που εκπροσωπούν τουλάχιστον ποσοστό ίσο με 1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου και αποδεικνύουν (με κάθε πρόσφορο μέσο) την μετοχική τους ιδιότητα. Το καταστατικό είναι δυνατό να περιορίσει το ελάχιστο αναγκαίο ποσοστό έως του 1/40 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου.
(β) Χρόνος Άσκησης Δικαιώματος
Το συγκεκριμένο δικαίωμα ασκείται, κατά τη διάρκεια της σχετικής ΓΣ από μετόχους που δικαιούνται να συμμετάσχουν στην τελευταία. Μολονότι απώτατος χρόνος άσκησης δεν ορίζεται, ορθότερο είναι να γίνει δεκτό πως μπορεί να ασκηθεί έως την έναρξη της ψηφοφορίας ενός εκάστου θέματος ημερήσιας διάταξης.
(γ) Υποβολή Αίτησης Αναβολής
Η αίτηση αναβολής υποβάλλεται στον οριστικό Πρόεδρο της ΓΣ εγγράφως ή προφορικά. Αν υποβληθεί στον προσωρινό Πρόεδρο της ΓΣ, ο τελευταίος οφείλει να τη διαβιβάσει στον οριστικό Πρόεδρο, ο οποίος θα αποφασίσει επ’ αυτής (120/2019 ΕφΔωδεκ, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Ωστόσο, από την υποβολή της αίτησης στον προσωρινό Πρόεδρο μέχρι τη διαβίβασή της στον οριστικό, οι αιτούντες διατηρούν το δικαίωμα ανάκλησης του αιτήματός τους.
Αποκλειστική αρμοδιότητα να αποφασίσει επί της αίτησης φέρει ο οριστικός Πρόεδρος της ΓΣ. Τούτο σημαίνει ότι ούτε η ΓΣ μπορεί να αποφασίσει επ’ αυτής με ψηφοφορία.
Βέβαια, μολονότι δεν προβλέπεται ρητά, η ΓΣ μπορεί να αποφασίσει την αναβολή συζήτησης ή συνεδρίασής της (395/2017 ΤρΕφΘεσσ, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ), φυσικά και τη λήψη απόφασης επί οποιουδήποτε θέματος της Ημερήσιας Διάταξής της. Να σημειωθεί, βέβαια, εδώ, ότι στην περίπτωση αυτή δεν τίθεται θέμα εικοσαήμερης ή άλλης προθεσμίας: η ΓΣ μπορεί να αποφασίσει την αναβολή της συζήτησης, συνεδρίασης ή απόφασης από μέρους της σε οποιαδήποτε, επόμενη, χρονική στιγμή. Σε κάθε περίπτωση: το συγκεκριμένο δικαίωμα της ΓΣ δεν πρέπει να συγχέεται με το αντίστοιχο (σε αυστηρό πλαίσιο), δικαίωμα της μειοψηφίας.
Εφόσον συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις άσκησης του σχετικού δικαιώματος, ο Πρόεδρος της ΓΣ οφείλει να αναβάλει τη λήψη απόφασης της ΓΣ επί του θέματος/θεμάτων για τα οποία ζητείται η αναβολή. Να ορίσει, παράλληλα, την ημέρα συνέχισης της συνεδρίασης (σύμφωνα με την αίτηση των μετόχων), καθώς και την ώρα και τον τόπο της συνεδρίασης.
Ο Πρόεδρος της ΓΣ δικαιούται, επιπρόσθετα, να αποφασίσει την αναβολή και άλλου θέματος από εκείνο που αφορά η υποβληθείσα αίτηση αναβολής της μειοψηφίας. Αναγκαία προϋπόθεση, πάντως, το εν λόγω θέμα να συνδέεται άρρηκτα ή να εξαρτάται από εκείνο για το οποίο ζητείται αναβολή. Αν λ.χ. αναβάλλεται το θέμα της έγκρισης οικονομικών καταστάσεων της ΑΕ από την τακτική ΓΣ, φυσικά και θα αναμένουμε από τον Πρόεδρο την αναβολή της λήψης απόφασης επί του θέματος της διανομής κερδών.
(δ) Περιεχόμενο & Τύπος Αίτησης Αναβολής
Στην αίτησή τους οι μέτοχοι οφείλουν να προσδιορίζουν τα θέματα για τα οποία αιτούνται την αναβολή. Δεν απαιτείται, ωστόσο, αιτιολόγηση επί του αιτήματός τους (9/2015 ΠολΠρωτΦλώρ, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Οφείλουν, επίσης, να προσδιορίζουν την ημέρα συνέχισης της συνεδρίασης. Η ημέρα αυτή δεν μπορεί να απέχει περισσότερο από 20 ημέρες από τον χρόνο της αναβολής (άρ. 141 §5).
Με την πρόβλεψη του απώτατου χρονικού περιθωρίου (:20ήμερου από την αναβολή), αποφεύγεται καταχρηστική και παρελκυστική συμπεριφορά των μετόχων μειοψηφίας, που θα λειτουργούσε, εν τέλει, σε βάρος της ΑΕ. Με την καθυστέρηση, λ.χ., στη λήψη σημαντικών ή επειγουσών αποφάσεων (116/2022 ΜονΠρωτΦλώρ, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ). Με μια τέτοια, έως 20ήμερη, αναβολή αρκούντως εξυπηρετείται ο σκοπός του εν λόγω δικαιώματος.
Στην περίπτωση που η οριζόμενη στην αίτηση ημέρα αναβολής λήψης απόφασης ΓΣ απέχει περισσότερο από είκοσι ημέρες, ο Πρόεδρος της ΓΣ θα πρέπει να ορίσει διαφορετική, εντός του 20ημέρου όμως, ημέρα συνέχισης της συνεδρίασης. Υποστηρίζετα (όχι ορθά) πως είναι δυνατό να λάβει πρωτοβουλία ορισμού ημερομηνίας διαφορετικής (μεταγενέστερης) από την προτεινόμενη, σε περίπτωση που οι μέτοχοι έχουν θέσει εξαιρετικά σύντομη ημέρα συνέχισης της συνεδρίασης-οπότε θα ετίθετο εν αμιφιβόλω και η εξυπηρέτηση του σκοπού του σχετικού δικαιώματος. Η επιλογή, όμως, της ημερομηνίας αναβολής της ΓΣ από μέρους των μετόχων μειοψηφίας είναι αυτή που, κατ’ εκείνους, εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους. Διαφορετική επιλογή του Προέδρου της ΓΣ αφενός μεν τη δική τους αξιολόγηση θα ανέτρεπε αφετέρου δε ούτε τα συμφέροντα της ΑΕ θα εξυπηρετούσε (που συμπορεύονται, κατά κανόνα, με τη ταχεία λήψη αποφάσεων).
Περαιτέρω, επί περισσότερων αιτήσεων αναβολής περισσοτέρων μετόχων (ή ομάδων μετόχων), στην καθεμία από τις οποίες ορίζεται διαφορετική ημερομηνία συνέχισης της συνεδρίασης, ο Πρόεδρος της ΓΣ είναι εκείνος που θα επιλέξει ως ημερομηνία συνέχισης κάποια από τις προτεινόμενες-μολονότι υποστηρίζεται η άποψη ότι θα πρέπει να επιλεγεί η απώτερη χρονικά ημερομηνία (εντός των νομίμων προθεσμιών). Κριτήριό του θα αποτελέσει η βέλτιστη εξυπηρέτηση του εταιρικού συμφέροντος.
Η αίτηση της μειοψηφίας για την αναβολή δεν υπόκειται σε κάποιο τύπο. Μπορεί να υποβληθεί ακόμα και προφορικά, με καταγραφή της στα πρακτικά της ΓΣ.
(ε) Άπαξ Άσκηση Του Δικαιώματος
Η λήψη απόφασης επί θέματος για το οποίο ζητείται αναβολή είναι δυνατό να αναβληθεί «…μία μόνο φορά». Το σχετικό δικαίωμα της μειοψηφίας, επομένως, μπορεί άπαξ να ασκηθεί από μετόχο ή ομάδα μετόχων για το ίδιο θέμα. Πρόκειται για περιορισμό αναγκαστικού δικαίου από τον οποίο δε χωρεί παρέκκλιση. Στην περίπτωση, βέβαια, που η αναβολή προήλθε ύστερα από απόφαση της ίδιας της ΓΣ και όχι με πρωτοβουλία της μειοψηφίας, το δικαίωμα της τελευταίας μπορεί, στη συνέχεια, να ασκηθεί.
Η Κατόπιν Αναβολής ΓΣ
Εφόσον το δικαίωμα αναβολής της μειοψηφίας ασκείται νομότυπα, ο Πρόεδρος της ΓΣ οφείλει να προβεί σε αναβολή της λήψης απόφασης της ΓΣ, για τα θέματα για τα οποία ζητείται η αναβολή.
Η κατόπιν αναβολής ΓΣ δεν συνιστά νέα ΓΣ. Πρόκειται, αντίθετα, για συνέχιση της προηγούμενης. Δεν απαιτείται, ως εκ τούτου, η επανάληψη των διατυπώσεων δημοσίευσης πρόσκλησης της ΓΣ (άρ. 141 §5 εδ. β΄).
Στην κατόπιν αναβολής ΓΣ μπορούν να μετέχουν και νέοι μέτοχοι, εφόσον τηρηθούν οι σχετικές διατυπώσεις συμμετοχής (άρ. 141 §5 εδ. γ΄). Περαιτέρω, δε, προβλέπεται ρητά ότι επί εταιρειών με μετοχές εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά μπορεί να συμμετάσχει στη ΓΣ, είτε αρχική είτε επαναληπτική το πρόσωπο που έχει τη μετοχική ιδιότητα κατά την έναρξη της πέμπτης ημέρας πριν από την ημέρα της αρχικής συνεδρίασης της ΓΣ (ημερομηνία καταγραφής -άρ. 124 §6, στο οποίο παραπέμπει το άρ. 141 §5 εδ. δ΄).
Μη Νόμιμη Απόρριψη (Ή Μερική Ικανοποίηση) Αιτήματος Αναβολής
Σε περίπτωση που το αίτημα αναβολής απορριφθεί (παρότι νομότυπα υπεβλήθη), τόσο οι αποφάσεις του Προέδρου της ΓΣ για την απόρριψη όσο και η ληφθείσα, εν τέλει, απόφαση της ΓΣ είναι ακυρώσιμες (άρ. 137 §1). Αντίστοιχα, στην περίπτωση, που το αίτημα της αναβολής ικανοποιήθηκε μερικώς μόνον (ορισμός, λ.χ., της μετ’ αναβολής ΓΣ σε ημερομηνία διαφορετική από την αιτηθείσα), ακυρώσιμη είναι τόσο η απόφαση για την αναβολή όσο και η απόφαση επί του θέματος της ημερήσιας διάταξης.
Η δικαιολογητική βάση της ελαττωματικότητας τόσο της αναβλητικής απόφασης όσο και της ακόλουθης απόφασης της ΓΣ επί του σχετικού, κάθε φορά, θέματος, συνδεέται με την έλλειψη αυτοτέλειας της πρώτης. Η απόφαση της αναβολής δεν έχει αυτοτελή αξία, αφού δεν επιφέρει οποιαδήποτε μεταβολή σε διαχειριστικό ή εταιρικό επίπεδο. Αντλεί, αντίθετα, χρησιμότητα από την επί της ουσίας απόφαση της ΓΣ. Βέβαια, στην περίπτωση που οι μέτοχοι της μειοψηφίας που είχαν αιτηθεί την αναβολή συμμετέχουν αναντίρρητα και ανεπιφύλακτα στην απόφαση της ΓΣ επί του σχετικού θέματος, η παράστασή τους αυτή δικαιολογημένα θα (μπορεί να) ερμηνευθεί ως παραίτηση από το δικαίωμά τους για ακύρωση της σχετικής απόφασης (1710/2019 ΤρΕφΘεσσ, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Στα δικαιώματα της «μικρής» μειοψηφίας (1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου ή έως 1/40-εφόσον υφίσταται σχετική καταστατική ρύθμιση) εντάσσεται και το δικαίωμα της αναβολής της λήψης απόφασης της ΓΣ των μετόχων. Το εν λόγω δικαίωμα σκοπό έχει, κατά βάση, την προστασία των δικαιωμάτων της μειοψηφίας και, κατ’ ακολουθίαν, της ίδιας της ΑΕ. Συγχέεται, συχνά-λανθασμένα όμως, με το δικαίωμα αναβολής (και) της συζήτησης επί των συγκεκριμένων θεμάτων. Η αιτούμενη αναβολή, εφόσον ασκείται νομότυπα, είναι υποχρεωτική για τον Πρόεδρο της ΓΣ. Απαιτείται, κατά τούτο, ιδιαίτερη προσοχή καθώς αποκλίσεις από όσα ο νόμος ορίζει οδηγούν σε ακυρωσία (και) της απόφασης της ΓΣ που πρόκειται να ληφθεί επί του επίμαχου θέματος. Αντίστοιχα και επί του δικαιώματος της μειοψηφίας για ονομαστική ψηφοφορία επί συκεκριμένου θέματος της ημερήσιας διάταξης της ΓΣ. Περί αυτού, όμως ,σε επόμενη αρθρογραφία μας.-
Managing Partner
Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).