Ο πολυσήμαντος ρόλος του ΔΣ μας απασχόλησε, ήδη, σε προηγούμενη αρθρογραφία μας. Μας απασχόλησε, επίσης, η λειτουργία και τα μέλη του˙ ο κανόνας και οι εξαιρέσεις του όσον αφορά τον τρόπο εκλογής των μελών και των αναπληρωματικών τους˙ οι προϋποθέσεις εκλογιμότητας και τα ελαττώματα εκλογής ή διορισμού τους. Τέλος, το εύρος των εξουσιών του ΔΣ και η δυνατότητα ορισμού υποκατάστατων οργάνων. Θα μας απασχολήσουν, εδώ, ζητήματα σχετικά με τη σύγκληση του ΔΣ: ο τόπος, ο χρόνος και οι προϋποθέσεις νομότυπης σύγκλησης. Επίσης, ο επικεφαλής του: ο Πρόεδρος του ΔΣ και ο ρόλος του.
Ο Πρόεδρος Του ΔΣ
Γενικά
Ο ρόλος του προέδρου του ΔΣ αξιολογείται ως κρίσιμος για τη λειτουργία του ΔΣ.
Υπό το προϊσχύσαν καθεστώς, ό,τι ίσχυε σχετικά με τον πρόεδρο του ΔΣ (και τον αναπληρωτή του) είχε διαμορφωθεί στη πράξη με βάση, συνήθως, σχετικές καταστατικές ρυθμίσεις. Υπό το ισχύον καθεστώς, κρίθηκε σκόπιμο να υπάρξουν τέτοιες προβλέψεις στον νόμο για λόγους πληρότητας και προς αποφυγή αμφισβητήσεων, λαμβανομένων υπόψη: (α) της ύπαρξης διάσπαρτων αναφορών στον νόμο για τις ΑΕ σχετικά με τις αρμοδιότητες του προέδρου (και του αναπληρωτή του) και (β) της έλλειψης πρόβλεψης για την περίπτωση μη ορισμού προέδρου (βλ. Αιτιολογική Έκθεση ν. 4548/2018 επί άρθρου 89).
Η σχετική νομοθετική διάταξη (άρ. 89 ν. 4548/2018) ρυθμίζει ζητήματα σχετικά με την εκλογή (ή ορισμό) του προέδρου και του αναπληρωτή του, την αντικατάσταση τους καθώς και τις αρμοδιότητες του προέδρου.
Εκλογή/Ορισμός Προέδρου ΔΣ (Και Αναπληρωτή)
Όπως προβλέπεται στον νόμο (άρ. 89 §1), ο πρόεδρος εκλέγεται (συνήθως) από το ΔΣ, κατά τη συγκρότησή του σε σώμα. Η εκλογή του ενδέχεται να εξαρτάται από συγκεκριμένους όρους, που προβλέπονται στο καταστατικό.
Είναι δυνατός ο διορισμός του πρώτου προέδρου από το καταστατικό-κατά το στάδιο ίδρυσης της ΑΕ. Επίσης και από τη ΓΣ κατά την εκλογή των μελών του ΔΣ. Συνάγεται, λοιπόν, σαφώς, πως ο πρόεδρος του ΔΣ πρέπει να είναι και μέλος του. Υπάρχει, όμως, μια σημαντική εξαίρεση: εφόσον δεν υπάρχει πρόεδρος (ούτε αναπληρωτής του), καθήκοντα προέδρου μπορεί να ασκήσει, προσωρινά, ο μέτοχος με τον μεγαλύτερο αριθμό δικαιωμάτων ψήφου (άρ. 89 §1). Σκοπός της συγκεκριμένης ρύθμισης είναι η αντιμετώπιση επειγουσών καταστάσεων που δημιουργούνται σε περίπτωση έλλειψης του προέδρου (και του αναπληρωτή του). Τα καθήκοντα του εν λόγω (προσωρινού) προέδρου μπορεί να είναι η σύγκληση του ΔΣ για την εκλογή (νέου) προέδρου και η έκδοση αντιγράφων πρακτικών ΔΣ και ΓΣ.
Το καταστατικό, η ΓΣ ή/και το ΔΣ είναι δυνατό να εκλέξουν, επίσης, αναπληρωτή του προέδρου (συνήθως: αντιπρόεδρο), με σκοπό την αναπλήρωσή του σε περιπτώσεις κωλύματος ή απουσίας του.
Αντικατάσταση
Το ΔΣ μπορεί (άρ. 89 §2) να αντικαταστήσει τον πρόεδρο και τον αναπληρωτή του-οποτεδήποτε.
Για τη λήψη της σχετικής απόφασης του ΔΣ, εφόσον δεν υφίσταται ειδικότερη ρύθμιση, απαιτείται απλή απαρτία και πλειοψηφία (κατ’ άρ. 92 §§1 και 2). Ωστόσο, σε περίπτωση που ο πρόεδρος και ο αναπληρωτής έχουν ορισθεί από το καταστατικό ή τη ΓΣ, τότε απαιτείται αυξημένη απαρτία (2/3 του συνόλου των μελών) και πλειοψηφία (2/3 των παρόντων) για την απόφαση αντικατάστασής τους.
Εφόσον λάβει χώρα αντικατάσταση (ή και παραίτηση) του προέδρου (ή του αναπληρωτή του), τούτος εξακολουθεί να παραμένει απλό μέλος του ΔΣ.
Αρμοδιότητες
Ο πρόεδρος του ΔΣ ασκεί τις αρμοδιότητες που προβλέπει ο νόμος και το καταστατικό (άρ. 89 §3). Οι αρμοδιότητές του είναι, κυρίως, συντονιστικής φύσεως αναφορικά με τη λειτουργία του ΔΣ. Ο πρόεδρος συγκαλεί το ΔΣ και προσδιορίζει την ημερήσια διάταξη (άρ. 91 §2). Επιφορτίζεται με την αρμοδιότητα να παραλαμβάνει αιτήσεις σύγκλησης του οργάνου. Κρίνει για την καταχώριση γνώμης στα πρακτικά του ΔΣ και εκδίδει αντίγραφά τους (άρ. 93 §§1 και 2 αντίστοιχα). Δίδει το λόγο στα αναπληρωματικά μέλη για να μιλήσουν στο ΔΣ (81 §3). Η ψήφος του προέδρου υπερισχύει, επί ισοψηφίας, για τη λήψη απόφασης του ΔΣ-εφόσον υφίσταται σχετική καταστατική πρόβλεψη. Στον πρόεδρο του ΔΣ, κατά μία άποψη, είναι δυνατό να παρασχεθεί δικαίωμα veto κατά τη λήψη αποφάσεων του ΔΣ.
Πέραν των ως άνω, σημαντικών για τη λειτουργία του ΔΣ αρμοδιοτήτων, ο πρόεδρος του ΔΣ υπογράφει το τροποποιημένο καταστατικό (άρ. 4 §3). Παραλαμβάνει αιτήματα σύγκλησης της ΓΣ (άρ. 121 §2 και 141 §1). Ορίζεται προσωρινός πρόεδρος της ΓΣ μέχρι την εκλογή του οριστικού της προέδρου (άρ. 129). Υπογράφει τον ισολογισμό (άρ. 147 §1).
Ο πρόεδρος του ΔΣ είναι δυνατό να είναι και διευθύνων σύμβουλος της ΑΕ (ή να έχει τέτοιες αρμοδιότητες, ως εκτελεστικός πρόεδρος)-εφόσον, όμως, δεν προβλέπεται διαφορετικά, όπως λ.χ. στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Τόπος Συνεδρίασης ΔΣ
Φυσική συνεδρίαση
Κατά τον γενικό κανόνα, το ΔΣ οφείλει να συνεδριάζει στον δήμο όπου η έδρα της ΑΕ (άρ. 90 §1). Στο καταστατικό είναι δυνατό να προβλέπεται και άλλος τόπος συνεδρίασης του ΔΣ- στην ημεδαπή ή αλλοδαπή (άρ. 90 §2). Σε περίπτωση περισσότερων ενναλακτικών, η επιλογή του τόπου συνεδρίασης του ΔΣ εναπόκειται στον πρόεδρο που το συγκαλεί. Το ΔΣ, όμως, συνεδριάζει έγκυρα και σε οποιονδήποτε (άλλο) τόπο, εφόσον παρίστανται ή αντιπροσωπεύονται όλα τα μέλη του και κανείς δεν αντιλέγει (άρ. 90 §3). Ομοίως, στην περίπτωση αυτή, η επιλογή του τόπου συνεδρίασης ανήκει στον πρόεδρο του ΔΣ. Ο τελευταίος οφείλει όμως να εξασφαλίζει, εκ των προτέρων, τη συγκατάθεση των μελών του ΔΣ για την εκτός έδρας συνεδρίαση.
Τηλεδιάσκεψη
Εφόσον υφίσταται σχετική καταστατική πρόβλεψη, η πρόσκληση για συνεδρίαση του ΔΣ μπορεί να προβλέπει ότι θα διεξαχθεί με τηλεδιάσκεψη (άρ. 90 §4) ως προς ορισμένα ή/και ως προς όλα τα μέλη του. Στην περίπτωση αυτή η πρόσκληση πρέπει να περιλαμβάνει τις αναγκαίες πληροφορίες και τεχνικές οδηγίες για τη συμμετοχή των μελών στη συνεδρίαση. Με τον συγκεκριμένο τρόπο είναι δυνατό να συνεδριάσει (συνολικά) το ΔΣ, εφόσον συναινεί το σύνολο των μελών του-ανεξάρτητα από καταστατικές ρυθμίσεις..
Κάθε μέλος του ΔΣ δικαιούται, υπό προϋποθέσεις (άρ. 90 §5), να αξιώσει τη διεξαγωγή της συνεδρίασης με τηλεδιάσκεψη μόνον για το ίδιο. Συγκεκριμένα, εφόσον: (α) κατοικεί σε άλλη χώρα από εκείνη όπου λαμβάνει χώρα η συνεδρίαση ή (β) υπάρχει άλλος σπουδαίος λόγος, ιδίως ασθένεια, αναπηρία ή επιδημία.
Συχνότητα Συνεδριάσεων του ΔΣ
Ως προς τη συχνότητα των συνεδριάσεων δεν προβλέπεται ελάχιστος αριθμός ούτε και για συνεδριάσεις ανά συγκεκριμένα, τακτικά, διαστήματα. Το ΔΣ συνεδριάζει κάθε φορά που ο νόμος, το καταστατικό ή οι ανάγκες της εταιρείας το απαιτούν (άρ. 91 §1).
Σύγκληση Του ΔΣ
Αρμοδιότητα Σύγκλησης & Πρόσκληση
Το ΔΣ, όπως ήδη διαπιστώσαμε, συγκαλεί ο πρόεδρος ή ο αναπληρωτής του (άρ. 91 §2, εδ. α΄) ή, επί ελλείψεώς τους, ο πλειοψηφών μέτοχος (αρ. 89 §1).
Για τη νόμιμη σύγκληση του ΔΣ και, κατ’ επέκταση, την έγκυρη λήψη αποφάσεών του, απαιτείται έγκαιρη πρόσκληση των μελών του: (α) δύο εργάσιμες ημέρες πριν από τη συνεδρίαση ή (β) πέντε εργάσιμες ημέρες, αν η συνεδρίαση πρόκειται να διεξαχθεί εκτός της έδρας της εταιρείας (άρ. 91 §2, εδ. α΄). Για τις προθεσμίες αυτές δεν συνυπολογίζεται η ημέρα πρόσκλησης και η ημέρα συνεδρίασης του ΔΣ. Δεν απαιτείται δημοσίευση της πρόσκλησης στο Γ.Ε.ΜΗ ούτε και επίσημη επίδοση της πρόσκλησης στα μέλη του ΔΣ με δικαστικό επιμελητή (κατά τα άρ. 122 επ. ΚΠολΔ). Αρκεί γνωστοποίησή της με οποιανδήποτε πρόσφορο τρόπο (4377/2004 ΠολΠρωτΑθ)–λ.χ. στο e-mail που έχει δηλωθεί στην ΑΕ.
Περαιτέρω, στην πρόσκληση πρέπει να αναγράφονται με σαφήνεια τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Θέματα που δεν αναγράφονται στην ημερήσια διάταξη, μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο λήψης απόφασης εφόσον παρίστανται ή αντιπροσωπεύονται όλα τα μέλη του ΔΣ και κανείς δεν αντιλέγει στη λήψη αποφάσεων επ’ αυτών (άρ. 91 §2, εδ. β΄).
Σύγκληση Κατόπιν Αιτήματος Δύο Μελών ΔΣ
Η πρωτοβουλία, αρμοδιότητα και εξουσία σύγκλησης του ΔΣ και καθορισμού των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης δεν ανήκει, περιοριστικά, στον πρόεδρό του. Τη σύγκληση του ΔΣ μπορεί να ζητήσουν δύο τουλάχιστον από τα μέλη του με (γραπτή-προτιμητέο) αίτησή τους προς τον πρόεδρο ή τον αναπληρωτή του. Οι τελευταίοι υποχρεούνται να συγκαλέσουν εγκαίρως το ΔΣ, ώστε τούτο να συνέλθει εντός επτά (ημερολογιακών) ημερών από την υποβολή της αίτησης.
Εφόσον δεν συγκληθεί το ΔΣ (από τον πρόεδρο ή τον αναπληρωτή του) μέσα στη συγκεκριμένη επταήμερη προθεσμία, επιτρέπεται στα αιτούντα μέλη να συγκαλέσουν οι ίδιοι το ΔΣ. Τη σχετική πρόσκληση είναι δυνατό να απευθύνουν στα λοιπά μέλη εντός πενθημέρου μετά την παρέλευση της προηγηθείσας, άπρακτης, επταήμερης. Εάν παρέλθει άπρακτη η πενθήμερη προθεσμία, θεωρείται ότι παραιτήθηκαν (τα αιτούντα μέλη) από το δικαίωμα σύγκλησής του.
Διαφοροποίηση Προϋποθέσεων Και Προθεσμιών Σύγκλησης ΔΣ
Κατά παρέκκλιση των διατυπώσεων δημοσιότητας και των προθεσμιών που θέτει ο νόμος (αρ. 91), είναι δυνατή, με καταστατική πρόβλεψη, η σύντμηση των προθεσμιών σύγκλησης του ΔΣ όπως και ο καθορισμός άλλων διατυπώσεων. Η συγκεκριμένη δυνατότητα αφορά, αποκλειστικά, μη εισηγμένες ΑΕ. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι όποιες καταστατικές ρυθμίσεις δεν θα πρέπει να καθιστούν δυσχερέστερη, εν τέλει, τη σύγκληση του ΔΣ.
Ο ρόλος του Προέδρου του ΔΣ της ΑΕ είναι κομβικός για τη λειτουργία του οργάνου και, εν τέλει, της ΑΕ. Είναι εκείνος που μεριμνά, μεταξύ άλλων, για τη σύγκληση, συνεδριάσεις και ομαλή λειτουργία του ΔΣ. Στην περίπτωση, πάντως, που ολιγωρεί, αδυνατεί ή αρνείται να εκπληρώσει τα καθήκοντά του, παρέχονται από το νόμο σημαντικές ευχέρειες και ικανές διασφαλιστικές δικλείδες. Η αξιοποίησή τους επιβάλλεται όχι μόνον μέσω της ενεργοποίησης των λοιπών μελών του ΔΣ και, ενδεχομένως, των μετόχων αλλά και μέσω των κατάλληλων καταστατικών ρυθμίσεων. Είναι δεδομένο πως όλα τούτα θα λειτουργήσουν υπέρ της ΑΕ. Θα συμβάλλουν, επίσης, στην ομαλή και βέλτιστη λήψη των κατάλληλων αποφάσεων του ΔΣ περί των οποίων, όμως, επόμενη αρθρογραφία μας.
Σταύρος Κουμεντάκης
Managing Partner
Υ.Γ. Συνοπτική έκδοση του άρθρου δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, στις 29 Ιανουαρίου 2023.
Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Αναλυτικά.