Αποφάσεις ΓΣ ΑΕ: Πλειοψηφία & Αναγγελία Αποτελέσματος Ψηφοφορίας (άρ. 132-133 ν. 4548/2018): Η Γενική Συνέλευση, το ανώτατο όργανο της ΑΕ, καλείται να λάβει σημαντικές, κατά κανόνα, αποφάσεις. Καθώς όμως, κάποιες από αυτές, έχουν αυξημένη βαρύτητα και σημασία, ο νόμος και το καταστατικό αξιώνουν αυξημένα ποσοστά απαρτίας για τη λήψη τους. Αντίστοιχα, όμως, συμβαίνει και με τα ποσοστά πλειοψηφίας. Για τις αποφάσεις που λαμβάνονται ακολουθεί, σε κάθε περίπτωση, η αναγγελία τους. Περί αυτών, το παρόν.
Πλειοψηφία: Έννοια & Σκοπός
Η Έννοια Της Πλειοψηφίας
Η έννοια της πλειοψηφίας εκφράζει τον απαραίτητο, σύμφωνα με τον νόμο ή το καταστατικό, αριθμό ψήφων που πρέπει να συγκεντρώνει κάθε θέμα της ημερήσιας διάταξης που τίθεται σε ψηφοφορία. Η συγκεκριμένη συγκέντρωση ψήφων αναφέρεται σ’ εκείνες (τις ψήφους) που κατέχουν οι μέτοχοι˙ δεν συνδέονται με τις μετοχές, τους μετόχους ή το καταβεβλημένο μετοχικό κεφάλαιο.
Καθένας που συμμετέχει στη ΓΣ εξοπλίζεται με τις ψήφους που απορρέουν από τις μετοχές κυριότητάς του. Ή, εναλλακτικά, με τις ψήφους που αντιστοιχούν σε συγκεκριμένα δικαιώματα ψήφου (λ.χ., περιπτώσεις ενεχύρου ή επικαρπίας επί μετοχών).
Ο υπολογισμός της πλειοψηφίας λαμβάνει χώρα στη βάση των ψήφων που εκπροσωπούνται στη ΓΣ και όχι στο συνολικό αριθμό τους. Στις ψήφους που εκπροσωπούνται εμπίπτουν οι λευκές, οι άκυρες αλλά και οι δηλώσεις αποχής. Υπολογίζονται και οι μετοχές που δεν έχουν αποπληρωθεί (αρ. 36§1).
Σε περίπτωση που η ΑΕ έχει εκδώσει μετοχές διαφορετικής ονομαστικής αξίας, ο αριθμός ψήφων ανά μετοχή διαφοροποιείται. Συγκεκριμένα, η διαφοροποίηση είναι ανάλογη με το ποσοστό του μετοχικού κεφαλαίου, το οποίο εκπροσωπεί κάθε μετοχή (άρ. 36 §1).
Για τον υπολογισμό (και) της πλειοψηφίας (όπως, εξάλλου, και της απαρτίας) κρίσιμος είναι ο χρόνος, κατά τον οποίο λαμβάνεται απόφαση για καθένα, χωριστά, θέμα της ημερήσιας διάταξης. Ενδιαφέρουν, λοιπόν, οι ψήφοι που εκπροσωπούνται κατά τον χρόνο ψηφοφορίας για καθένα θέμα και όχι εκείνες που υπάρχουν κατά την έναρξη της συνεδρίασης.
Ο Σκοπός Της Ρύθμισης
Η θέσπιση του πλειοψηφικού συστήματος (άρ. 132), έναντι λ.χ. της απαίτησης ομοφωνίας, διευκολύνει τη λήψη αποφάσεων από τη ΓΣ. Και τη λειτουργία, κατ’ ακολουθίαν, της ίδιας της ΑΕ. Παράλληλα, η θέσπιση ελάχιστων, από τον νόμο, ποσοστών πλειοψηφίας αποσκοπεί στην προστασία των μετόχων μειοψηφίας.
Εκ περισσού να σημειωθεί ότι οι αποφάσεις των μετόχων πρέπει να λαμβάνουν χώρα, τηρώντας την υποχρέωση πίστης και υπό το πρίσμα της αρχής της ίσης μεταχείρισης των μετόχων. Οι αποφάσεις της πλειοψηφίας υπόκεινται σε έλεγχο καταχρηστικότητας και συμβατότητας με την αρχή της καλής πίστης.
Μη Συνυπολογιζόμενες Στην Πλειοψηφία Μετοχές
Υφίστανται περιπτώσεις μετοχών, οι οποίες, υπό προϋποθέσεις, δεν λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό της πλειοψηφίας. Τέτοιες περιπτώσεις μετοχών συνιστούν οι ακόλουθες:
(α) Οι ίδιες της ΑΕ μετοχές. Οι μετοχές, δηλ., που ανήκουν στην κυριότητα της ΑΕ (και όσες εξομοιούνται με αυτής-βλ. περίπτωση της απόκτησης ίδιων μετοχών από την ΑΕ μέσω τρίτων). Τα δικαιώματα της μετοχικής ιδιότητας των εν λόγω μετοχών αναστέλλονται (άρ. 50 §1).
(β) Η κοινωνία επί μετοχών. Στην περίπτωση αυτή, αναστέλλονται τα μετοχικά δικαιώματα, όταν οι περισσότεροι δικαιούχοι παραλείψουν την υποχρεωτική υπόδειξη στην ΑΕ κοινού εκπροσώπου τους (άρ. 53 §2 εδ. β΄).
(γ) Επί εισηγμένων ΑΕ, επί συναλλαγής με συνδεδεμένο μέρος, όταν τούτη αφορά σε μέτοχο της ΑΕ, ο τελευταίος δεν μετέχει στην ψηφοφορία της ΓΣ και δεν υπολογίζεται για το σχηματισμό της πλειοψηφίας (όπως, εξάλλου, και της απαρτίας). Εκτός αν το ΔΣ επέτρεψε τη σύναψη της εν λόγω συναλλαγής με τη συμφωνία της πλειοψηφίας των ανεξάρτητων μελών του. Δεν μετέχουν, ομοίως, στην ψηφοφορία άλλοι μέτοχοι, με τους οποίους ο αντισυμβαλλόμενος αποτελεί συνδεδεμένο μέρος (:άρ. 100 §5 σε συνδυασμό με άρ. 99 §2).
(δ) Υφίσταται και μια τελευταία–ειδική περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων: μας απασχόλησε ήδη κατά διερεύνηση εκείνων που δικαιούνται να συμμετάσχουν στη ΓΣ. Συγκεκριμένα, φυσικό πρόσωπο-μέλος ΔΣ και μέτοχος εισηγμένης ΑΕ δεν μετέχει στην ψηφοφορία της ΓΣ (κι ούτε υπολογίζεται στον σχηματισμό της πλειοψηφίας, βεβαίως και της απαρτίας), όταν η ΓΣ αποφασίζει την ανάθεση του ελέγχου των χρηματοοικονομικών καταστάσεων σε ορκωτό ελεγκτή λογιστή ή σε ελεγκτική εταιρία. (Εκτός κι αν η πλειοψηφία των ανεξάρτητων μελών του ΔΣ δηλώσει ότι συμφωνεί με την ανάθεση του ελέγχου στα προτεινόμενα πρόσωπα-άρ. 124 §8).
Μέθοδοι Καταμέτρησης Ψήφων
Η ΓΣ για την καταμέτρηση των ψήφων μπορεί να υιοθετήσει είτε την αθροιστική μέθοδο είτε την αφαιρετική.
Αθροιστική Μέθοδος
Σύμφωνα με την αθροιστική μέθοδο, καταμετρώνται όλες οι ψήφοι επί συγκεκριμένης πρότασης (θετικές, αρνητικές, άκυρες, λευκές, αποχές). Εν συνεχεία αθροίζονται, ώστε να διαπιστωθεί η συμπλήρωση των απαιτούμενων εκ του νόμου ή το καταστατικό ποσοστών πλειοψηφίας. Στην περίπτωση, μόνον, που οι θετικές ψήφοι συμπληρώνουν τα απαιτούμενα ποσοστά πλειοψηφίας, η απόφαση επί του θέματος γίνεται δεκτό ότι έχει υπερψηφιστεί και θεωρείται ληφθείσα. Μολονότι χρονοβόρα, η συγκεκριμένη μέθοδος διακρίνεται για το ασφαλές αποτέλεσμα της, δεδομένου ότι λαμβάνει υπόψη το σύνολο των ψήφων.
Αφαιρετική Μέθοδος
Κατά την αφαιρετική, αντίθετα, μέθοδο, η καταμέτρηση περιορίζεται στις ψήφους των ολιγάριθμων ομάδων μετόχων. Το άθροισμά τους αφαιρείται από το σύνολο και τεκμαίρεται ότι η διαφορά ισούται με τις ψήφους της πολυπληθέστερης ομάδας. Η μέθοδος αυτή είναι λιγότερο χρονοβόρα, διότι δεν απαιτεί την καταμέτρηση όλων των ψήφων. Για τον ίδιο λόγο, όμως, δημιουργεί ανασφάλεια ως πιο επιρρεπής σε σφάλματα-βεβαίως και αυθαιρεσίες. Δεν ενδείκνυται, κατά τούτο, η επιλογή της.
Πλειοψηφία: Απλή Ή Αυξημένη (;)
Όπως συμβαίνει και στη διερεύνηση της ύπαρξης απαρτίας της ΓΣ, ο νομοθέτης, ανάλογα με το θέμα που τίθεται σε ψηφοφορία, αξιώνει διαφορετικά ποσοστά πλειοψηφίας. Ανάλογα, δηλ., αν το προς ψήφιση θέμα εμπίπτει στην αρμοδιότητα της συνήθους ή της καταστατικής ΓΣ.
Απλή Πλειοψηφία: Ο Κανόνας
Απλή πλειοψηφία απαιτείται για αποφάσεις επί θεμάτων της ημερήσιας διάταξης που εμπίπτουν στη συνήθη ΓΣ (:ΓΣ που απαιτεί απλή απαρτία). Ήτοι για τις περισσότερες αποφάσεις που η ΓΣ λαμβάνει.
Συγκεκριμένα, οι αποφάσεις της συνήθους ΓΣ λαμβάνονται με απόλυτη πλειοψηφία των ψήφων που εκπροσωπούνται σε αυτή (άρ. 132 §1). Δεν ενδιαφέρει, λοιπόν, απλώς το αν μια πρόταση έχει λάβει τις περισσότερες ψήφους συγκριτικά με τις λοιπές. Απαιτείται, αντίθετα, να συγκεντρώνει το 50% συν μία ψήφο από εκείνες που εκπροσωπούνται στη ΓΣ. Στην περίπτωση που ελλείπει ακόμα και αυτή, η μία, ψήφος, η απόφαση δεν λαμβάνεται.
Σε αντίθεση, πάντως με όσα ισχύουν για την απαρτία, όταν τα απαιτούμενα ποσοστά της απόλυτης πλειοψηφίας δεν επιτευχθούν, δεν προβλέπεται η δυνατότητα διεξαγωγής επαναληπτικής ΓΣ.
Αυξημένη Πλειοψηφία: Η Εξαίρεση
Για ορισμένα μείζονος σημασίας θέματα, που αφορούν τη λειτουργία της ΑΕ, ο νομοθέτης ή, κατά περίπτωση, το καταστατικό αξιώνουν αυξημένα ποσοστά πλειοψηφίας. Πρόκειται για τα θέματα αρμοδιότητας της καταστατικής ΓΣ. Για όσα δηλ. απαριθμούντα στον κατάλογο θεμάτων αυξημένης απαρτίας της ΓΣ που έχει θεσπίσει ο νομοθέτης (άρ. 130 §2). Επίσης, για θέματα για τα οποία άλλη διάταξη νόμου ή το καταστατικό αξιώνουν αυξημένη πλειοψηφία.
Αυξημένη πλειοψηφία επιτυγχάνεται με τη συγκέντρωση ποσοστού ίσου με τα 2/3 των ψήφων που εκπροσωπούνται στη ΓΣ (άρ. 132 §2).
Ομοίως, στην περίπτωση μη επίτευξης μιας τέτοιας, αυξημένης, πλειοψηφίας δεν προβλέπεται η δυνατότητα διεξαγωγής επαναληπτικής ΓΣ.
Ειδική Πλειοψηφία & Δικαίωμα Αρνησικυρίας
Για τη νόμιμη λήψη αποφάσεων επί ορισμένων θεμάτων, ο νομοθέτης αξιώνει ειδική πλειοψηφία. Και σε άλλες, δικαίωμα αρνησικυρίας.
Ειδική Πλειοψηφία
Περιπτώσεις ειδικής πλειοψηφίας αποτελούν οι ακόλουθες:
(α) Ειδική πλειοψηφία απαιτείται για τη νόμιμη λήψη απόφασης της ΓΣ για μη διανομή του ελάχιστου μερίσματος. Συγκεκριμένα, απαιτείται απόφαση της ΓΣ που λαμβάνεται με αυξημένη απαρτία (των §§3 και 4 του άρ. 130) και πλειοψηφία 80% του εκπροσωπούμενου στη ΓΣ κεφαλαίου (άρ. 161 §2 εδ. γ΄).
(β) Ειδική πλειοψηφία απαιτείται, επίσης, στην εκλογή μελών ΔΣ βάσει καταλόγων. Στο πλαίσιο του συστήματος αυτού, προβλέπεται ότι, υπό την προϋπόθεση σχετικής καταστατικής πρόβλεψης, οι υποψήφιοι για την εκλογή τους στο ΔΣ προτείνονται στη ΓΣ βάσει καταλόγων. Η ΓΣ εκλέγει από αυτούς ως μέλη ΔΣ, κατά την αναλογία των ψήφων, που λαμβάνει κάθε κατάλογος (άρ. 80 §1 εδ. α΄).
Δικαίωμα Αρνησικυρίας
Απόφαση που συγκεντρώνει τα (κατά τον νόμο και το καταστατικό) αναγκαία ποσοστά πλειοψηφίας είναι ενδεχόμενο -παρά ταύτα- να μην ληφθεί. Τούτο, εφόσον επιφυλάσσεται στον νόμο και ασκηθεί δικαίωμα αρνησικυρίας (:veto) από μετόχους που εκπροσωπούν το απαιτούμενο ποσοστό. Περιπτώσεις που επιφυλάσσεται δικαίωμα αρνησικυρίας συναντώνται όταν:
(α) Έχει ληφθεί συγκατάθεση της ΓΣ σε απόφαση του ΔΣ για παραίτηση από (ή συμβιβασμό με) αξιώσεις αποζημίωσης της ΑΕ έναντι μέλους του ΔΣ, μετά την πάροδο δύο ετών. Αυτή παραμένει ισχυρή, εφόσον δεν αντιτίθεται σε αυτήν 1/10 του εκπροσωπούμενου εταιρικού κεφαλαίου-όταν δεν έχει ασκηθεί εταιρική αγωγή και το 1/20-όταν έχει, ήδη, ασκηθεί τέτοια (άρ. 102 §7).
(β) Έχει καταστεί αρμόδια η ΓΣ σε περίπτωση αδειοδότησης για κατάρτιση συναλλαγής με συνδεδεμένο μέρος (ή προς όφελός του).
Καταρχήν αρμόδιο όργανο στις περιπτώσεις αυτές είναι το ΔΣ (άρ. 100 §1). Ωστόσο, η αποφασιστική αρμοδιότητα ανατίθεται στη ΓΣ: (i) Εφόσον συντρέχει αδυναμία λήψης απόφασης από το ΔΣ λόγω ύπαρξης στο πρόσωπο μέλους (ή/και μελών) κατάστασης σύγκρουσης ιδίων και εταιρικών συμφερόντων (άρ. 100 §2 εδ. β΄ σε συνδυασμό με το άρ. 97 §3). (ii) Σε περίπτωση αιτήματος μετόχων που εκπροσωπούν το 5% (1/20), τουλάχιστον, του μετοχικού κεφαλαίου (άρ. 100 §3).
Στις εν λόγω περιπτώσεις (:αρμοδιότητας ΓΣ), αν σύμβαση με το συνδεδεμένο μέρος συναφθεί πριν την παροχή άδειας ή εγγύησης ή ασφάλειας, η χορήγηση τους από τη ΓΣ μπορεί να ματαιωθεί. Τούτο, εφόσον αντιταχθούν μέτοχοι που εκπροσωπούν το 1/20 του εκπροσωπούμενου στη συνέλευση κεφαλαίου. Το συγκεκριμένο ποσοστό είναι δυνατό να μειωθεί έως και 1% του κεφαλαίου με αντίστοιχη καταστατική πρόβλεψη (άρ. 100 §4). Σε κάθε περίπτωση, η χορήγηση άδειας από ΓΣ ματαιώνεται αν αντιταχθούν μέτοχοι, που εκπροσωπούν το 1/3 του κεφαλαίου (άρ. 100 §5 in fine).
Αναγκαστικό Δίκαιο & Καταστατικές Αποκλίσεις
Οι διατάξεις για την πλειοψηφία συνιστούν αναγκαστικό δίκαιο: το καταστατικό δεν μπορεί να αρκείται σε μικρότερα ποσοστά πλειοψηφίας σε σχέση με εκείνα που ο νόμος αξιώνει.
Είναι δυνατό, όμως, το καταστατικό να αξιώνει μεγαλύτερα από τα ανωτέρω (ελάχιστα) νόμιμα ποσοστά είτε της απλής είτε της αυξημένης πλειοψηφίας (άρ. 132 §3). Μάλιστα, δεν υφίσταται περιορισμός για καθορισμό μεγαλύτερου από το νόμιμο ποσοστού πλειοψηφίας. Είτε πρόκειται για αποφάσεις επί θεμάτων που απαιτούν αυξημένη πλειοψηφία είτε, όμως, για αποφάσεις που απαιτούν απλή. Έτσι, σε αντίθεση με το προϊσχύσαν καθεστώς, για τα θέματα απλής πλειοψηφίας μπορεί να ορίζεται καταστατική πλειοψηφία ακόμα και ανώτερη των 2/3 (μέχρι και ομοφωνία) των εκπροσωπούμενων ψήφων (βλ. σχετικά, Αιτιολογική Έκθεση ν. 4548/2018 επί του άρ. 132). Παρέχεται, επομένως, μεγαλύτερη ευελιξία στους μετόχους της ΑΕ, να καθορίζουν τα ποσοστά πλειοψηφίας για τη λήψη απόφασης από τη ΓΣ σύμφωνα με τις ανάγκες της ΑΕ και των ιδίων.
Παράβαση Tων Προβλέψεων Περί Πλειοψηφίας
Σε περίπτωση παράβασης είτε των νόμιμων είτε των καταστατικών προβλέψεων για την πλειοψηφία, οι αποφάσεις της ΓΣ θα είναι ακυρώσιμες (άρ. 137).
Αναγγελία Αποτελέσματος Ψηφοφορίας
Την ψηφοφορία και την καταμέτρηση των ψήφων ακολουθεί η αναγγελία του αποτελέσματος από τον Πρόεδρο της ΓΣ, μόλις τούτο διαπιστωθεί (άρ. 133 §1). Παράλειψη αυτής της αναγγελίας δεν προκαλεί ελάττωμα στη ληφθείσα απόφαση. Τούτο, καθώς δεν συνιστά συστατικό στοιχείο αυτής, αλλά βεβαιωτική ανακοίνωση (βλ. σχετικά, Αιτιολογική Έκθεση ν. 4548/2018 επί του άρ. 133).
Οι εισηγμένες, ωστόσο, ΑΕ υποχρεούνται να δημοσιεύουν στον διαδικτυακό τους τόπο, με ευθύνη του ΔΣ, τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας. Και τούτο, εντός πενθημέρου από την ημερομηνία της ΓΣ. Παράλληλα, πρέπει να προσδιορίζουν για κάθε απόφαση, τουλάχιστον: (α) τον αριθμό των μετοχών για τις οποίες δόθηκαν έγκυρες ψήφοι, (β) την αναλογία του κεφαλαίου που εκπροσωπούν αυτές οι ψήφοι, (γ) το συνολικό αριθμό έγκυρων ψήφων, καθώς και (δ) τον αριθμό ψήφων υπέρ και κατά κάθε απόφασης και τον αριθμό των αποχών (άρ. 133 §2). Επιβάλλεται, δηλαδή, η αθροιστική μέθοδος καταμέτρησης. Σε κάθε περίπτωση, η αναφορά των ανωτέρω πληροφοριών εξυπηρετεί τον σκοπό πληροφόρησης των μετόχων που δεν παραστάθηκαν στη ΓΣ (βεβαίως και των τρίτων) για την πορεία των εταιρικών υποθέσεων.
Προκειμένου να διασφαλισθεί το εταιρικό συμφέρον αλλά και τα δικαιώματα των μετόχων μειοψηφίας, ο νόμος και το καταστατικό συχνά αξιώνουν όχι μόνον αυξημένα ποσοστά απαρτίας της ΓΣ, αλλά και, αντίστοιχα, πλειοψηφίας. Παραβίαση όσων ο νόμος και το καταστατικό ορίζουν καταλήγουν σε (πάντοτε) απευκταίες ακυρωσίες. Για τις αποφάσεις που λαμβάνονται (όπως και για τις δυνητικές ακυρότητες και ακυρωσίες), πάντοτε θα προστρέχουμε στα πρακτικά της ΓΣ. Περί αυτών, σε επόμενη αρθρογραφία μας.-
Γράφει ο Σταύρος Κουμεντάκης Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το άρθρο Αποφάσεις ΓΣ ΑΕ: Πλειοψηφία & αναγγελία Αποτελέσματος Ψηφοφορίας αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Περισσότερα σχετικά άρθρα μπορείτε να διαβάσετε στις ενότητες «Γενική Συνέλευση ΑΕ», «Νόμος 4548/2018 Ανώνυμες Εταιρείες». Στις ενότητες αυτές επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ και για τη Γενική Συνέλευση
Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί Αποποίηση ευθύνης