Ποιες, είναι οι αποφάσεις που υπάγονται στις αποκλειστικές αρμοδιότητες που έχει μια Γενική Συνέλευση ΑΕ; Στο άρθρο μας Γενική Συνέλευση ΑΕ: Το Ανώτατο Εταιρικό Όργανο, επιχειρήσαμε την προσέγγιση των ρυθμίσεων που αφορούν στη Γενική Συνέλευση τω ν μετόχων. Διαπιστώσαμε, εκεί, την ιδιαίτερη σημασία και αξία της ΓΣ ως το ανώτατο όργανο της ΑΕ. Αναφερθήκαμε, επίσης, στη δυνατότητα, το εύρος και τους τρόπους παρέμβασης της ΓΣ σε διαχειριστικά θέματα αρμοδιότητας, καταρχήν, του ΔΣ. Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με τις αποκλειστικές αρμοδιότητες που έχει η Γενική Συνέλευση ΑΕ (άρ. 117 §1 ν. 4548/2018)
Γενική Συνέλευση ΑΕ: Αποκλειστικές αρμοδιότητες | Απαρίθμηση
Σε συγκεκριμένη διάταξη του νόμου για τις ΑΕ (άρ. 117 §1) προσδιορίζονται, κατά βάση, οι εξουσίες της ΓΣ. Απαριθμούνται, συγκεκριμένα, οι σημαντικότερες και περισσότερο θεμελιώδεις για την εταιρική ζωή αποφάσεις (βλ. Αιτ. Έκθεση επί του άρ. 117 ν. 4548/2018). Η λήψη τους εμπίπτει, αποκλειστικά/από τον νόμο, στην αρμοδιότητα της ΓΣ. Επιβεβαιώνεται, ως εκ τούτου, ο χαρακτηρισμός της ως το «ανώτατο όργανο» της ΑΕ.
Η προαναφερθείσα διάταξη είναι αναγκαστικού δικαίου. Αρμοδιότητα, επομένως, για τις συγκεκριμένες αποφάσεις δεν μπορεί να αποκτήσουν διαφορετικά όργανα. Τούτο σημαίνει πως απαγορεύεται αντίθετη καταστατική πρόβλεψη. Επίσης και απόφαση της ίδιας της ΓΣ που εκχωρεί σε κάποιο άλλο όργανο την αρμοδιότητά της.
Στην απόλυτη εξουσία της ΓΣ ανήκουν ειδικότερα:
(α) Η τροποποίηση του καταστατικού της εταιρείας (άρ. 117 §1 περ. α΄)
Αρμόδια για την τροποποίηση των όρων του καταστατικού της ΑΕ είναι η ΓΣ (με την επιφύλαξη της ειδικά θεσπισμένης αρμοδιότητας του ΔΣ-άρ. 117 §2 περ. α΄ & β΄). Στην έννοια της τροποποίησης του καταστατικού εμπίπτει, αυτονοήτως, η αφαίρεση ή/και προσθήκη διατάξεων. Επίσης, η απόφαση για την (τακτική ή έκτακτη) αύξηση ή μείωση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ (άρ. 117 §1 περ. α΄ εδ. β΄).
Η συγκεκριμένη εξουσία της ΓΣ δεν είναι απεριόριστη. Και τούτο γιατί η ΓΣ δεν δικαιούται να απαλείψει όρους του καταστατικού που συνιστούν το ελάχιστο, κατά τον νόμο, περιεχόμενό του (άρ. 5 ν. 4548/2018). Δεν δικαιούται, επίσης, η ΓΣ να τροποποιήσει, πλειοψηφικά, το καταστατικό εφόσον το ίδιο απαγορεύει την τροποποίηση των όρων του. Αντίστοιχα και όταν αξιώνει ομοφωνία των μετόχων ή πλειοψηφία 100% επί του εκάστοτε εκπροσωπούμενου κεφαλαίου. Τέτοιες (προβληματικές) καταστατικές απαγορεύσεις είναι δυνατό να αρθούν με ομόφωνη, μόνον, απόφαση των μετόχων, σε καθολική συνεδρίασή τους.
Για την έγκυρη λήψη απόφασης επί θεμάτων που τροποποιούν τις διατάξεις του καταστατικού της εταιρείας αρκεί, κατά κανόνα, συνήθης απαρτία και πλειοψηφία (άρ 130 §3). Σε εξαιρετικές, ωστόσο, περιπτώσεις (που προβλέπονται στον νόμο ή το ίδιο το καταστατικό) επιβάλλεται αυξημένη ή εξαιρετική απαρτία και πλειοψηφία (άρ. 132 §2). Μεταξύ αυτών, εντάσσονται αποφάσεις για θεμελιώδεις εταιρικές μεταβολές (λ.χ. αλλαγή εθνικότητας – μεταφορά καταστατικής έδρας, αλλαγή σκοπού και δραστηριότητας, εταιρικός μετασχηματισμός, αύξηση ή μείωση του μετοχικού κεφαλαίου κ.ο.κ.). Επιπλέον, η διόγκωση των υποχρεώσεων των μετόχων (ενδ. η, εκ των υστέρων, εισαγωγή ρήτρας για δεσμευμένες μετοχές).
Να σημειωθεί εδώ πως αποφάσεις που τροποποιούν το καταστατικό καθώς και το νέο, κωδικοποιημένο, καταστατικό υπάγονται σε υποχρεωτική δημοσιότητα (άρ. 12 §1 περ. β΄).
(β) Η εκλογή μελών του ΔΣ και των ελεγκτών (άρ. 117 §1 περ. β΄)
Εφόσον δεν υφίσταται διαφορετική καταστατική πρόβλεψη, η απόφαση της ΓΣ για εκλογή μελών ΔΣ (ή ανάκληση μελών ΔΣ) και των ελεγκτών της ΑΕ λαμβάνεται με τα συνήθη ποσοστά απαρτίας και πλειοψηφίας.
Η διάρκεια της θητείας των μελών του ΔΣ, την οποία θα αποφασίσει η ΓΣ, δεν είναι δυνατό να υπερβεί, από τον νόμο, την εξαετία (άρ. 85 §1). Με ανώτατο όριο, όμως, τη συγκεκριμένη εξαετία, παράταση της θητείας του ΔΣ επέρχεται, μέχρι τη λήξη της προθεσμίας εντός της οποίας πρέπει να συνέλθει η αμέσως επόμενη τακτική ΓΣ της εταιρείας.
Ο κανόνας της εκλογής του ΔΣ από τη ΓΣ, ωστόσο, δεν είναι χωρίς εξαιρέσεις: (α) Το πρώτο ΔΣ είναι δυνατό να ορισθεί στο αρχικό καταστατικό της ΑΕ (άρ. 78 130 §2). (β) Μέτοχος είναι δυνατό να διορίσει, απευθείας-υπό τις προϋποθέσεις του νόμου και του καταστατικού, μέλος/μέλη του ΔΣ (άρ. 79). (γ) Το ΔΣ είναι δυνατό να εκλέξει, το ίδιο, μέλη του σε περίπτωση ελλιπούς ΔΣ (άρ. 82 §1). (δ) Δικαστική απόφαση είναι δυνατό να διορίσει (προσωρινό) ΔΣ (άρ. 69 ΑΚ).
(γ) Παροχή άδειας για συναλλαγές και απόφαση επί αξιώσεων της εταιρείας
Στη ΓΣ απονέμεται ειδική εξουσία όσον αφορά τη χορήγηση άδειας για την κατάρτιση συναλλαγών με συνδεδεμένα μέρη (άρ. 100). Επίσης, η απόφαση συμβιβασμού ή παραίτησης της εταιρείας από τυχόν αξιώσεις έναντι των μελών του ΔΣ (Διαβάστε: Ευθύνη μελών και λόγοι απαλλαγής) αναφορικά με την άσκηση των διαχειριστικών τους καθηκόντων (άρ. 102 §7).
(δ) Η έγκριση της συνολικής διαχείρισης (άρ. 108) και η απαλλαγή των ελεγκτών από κάθε ευθύνη τους.
Αναφερόμαστε στην, υπό το προϊσχύσαν καθεστώς (άρ. 35§ 1 κ.ν. 2190/1920), «απαλλαγή των μελών του ΔΣ και των ελεγκτών από κάθε ευθύνη τους». Η εν λόγω απαλλαγή έχει, πλέον, μετουσιωθεί (υπό το άρθρο 108 §1 ν. 4548/2018), σε «έγκριση της συνολικής διαχείρισης».
Στην αποκλειστική, σχετική, αρμοδιότητα της ΓΣ εμπίπτει η απόφαση για γενική επιδοκιμασία των πεπραγμένων, που έλαβαν χώρα από το ΔΣ της εταιρείας, μέσα στην εκάστοτε εξεταζόμενη διαχειριστική περίοδο. Μια τέτοια απόφαση λαμβάνεται με φανερή ψηφοφορία των μετόχων. Στην εν λόγω ψηφοφορία είναι δυνατό να συμμετάσχουν τα μέλη του ΔΣ, εφόσον έχουν, παράλληλα, και την ιδιότητα του μετόχου. Αντιπρόσωποι, επίσης, μετόχων, υπό την προϋπόθεση ότι διαθέτουν ειδικές οδηγίες ή πληρεξουσιότητα. Η συζήτηση και ψηφοφορία επί του συγκεκριμένου θέματος ημερήσιας διάταξης (ευλόγως θα πρέπει να) τοποθετείται, χρονικά, μετά την έγκριση των ετήσιων χρηματοοικονομικών καταστάσεων της εταιρείας.
Τυχόν απόφαση της ΓΣ για την έγκριση της συνολικής διαχείρισης αποκτά ιδιαίτερη σημασία σε περίπτωση άσκησης εταιρικής αγωγής σε βάρος των μελών του ΔΣ της (άρ. 107). Η παροχή μιας τέτοιας έγκρισης δεν συνιστά παραίτηση της ΑΕ από ενδεχόμενες αξιώσεις της, σε βάρος τους, από ζημιογόνες πράξεις ή παραλείψεις τους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους (άρ. 108 §1 in fine). Συνεκτιμάται, εντούτοις, σε ενδεχόμενη συναφή δίκη.
Ως προς το ζήτημα της απαλλαγής των ελεγκτών νοείται, κατά την ορθότερη άποψη, η επιδοκιμασία του έργου τους και όχι η παραίτηση της ΑΕ από τυχόν αξιώσεις της σε βάρος τους.
(ε) H έγκριση των ετήσιων (και τυχόν ενοποιημένων) χρηματοοικονομικών καταστάσεων.
Επί του συγκεκριμένου θέματος αποφαίνεται, αποκλειστικά, η τακτική ΓΣ της AE (άρ. 119 §1). Σε ξεχωριστό, βέβαια, θέμα ημερήσιας διάταξης, οι μέτοχοι θα εγκρίνουν και την προαναφερθείσα (υπό δ) συνολική διαχείριση.
Οι ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις αφορούν σε εταιρείες οι οποίες εντάσσονται στον ίδιο όμιλο. Συγκεκριμένα, η περίπτωση αυτή «…αφορά προφανώς µόνο την εταιρεία του ομίλου που συντάσσει ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις και όχι της θυγατρικές ή εγγονές αυτής, ενώ η έγκριση αφορά ως επί το πλείστον την ορθή εφαρμογή των διατάξεων περί ενοποίησης» (βλ. σχετικά Αιτ. Έκθεση ν. 4548/2018 επί του άρ. 117).
(στ) H διάθεση των ετήσιων κερδών.
Η απόφαση της ΓΣ για τη διάθεση κερδών προϋποθέτει κερδοφόρο εταιρική χρήση. Σε περίπτωση, επομένως, που υφίστανται κέρδη και αποφασισθεί από τη ΓΣ η (κατά το καταστατικό και τον νόμο) διανομή τους, γεννάται αξίωση των μετόχων για καταβολή μερίσματος. Η καταβολή λαμβάνει χώρα, υποχρεωτικά, εντός διμήνου από τη λήψη της εν λόγω απόφασης (άρ. 160 §3). Με την άπρακτη παρέλευση της εν λόγω προθεσμίας, η αξίωση του μετόχου έναντι της εταιρείας καθίσταται ληξιπρόθεσμη και απαιτητή.
(ζ) Η έγκριση αμοιβών μελών ΔΣ ή προκαταβολής αμοιβών (κατά το άρ. 109).
Όπως, ρητά, προβλέπεται στον νόμο (άρ. 109 §1), τυχόν αμοιβή ή παροχή που χορηγείται σε μέλος του ΔΣ στη βάση της οργανικής του σχέσης με την ΑΕ (που δεν ρυθμίζεται στον νόμο ή το καταστατικό) βαρύνει την εταιρεία μόνο αν εγκριθεί με ειδική απόφαση της ΓΣ. Υπερισχύουν, σε κάθε περίπτωση, οι διατάξεις (:άρ. 110 έως 112) για την Πολιτική Αποδοχών (Διαβάστε: Πολιτική Αποδοχών μελών ΔΣ της ΑΕ) καθώς και οι αντίστοιχες για την Έκθεση Αποδοχών μελών ΔΣ της ΑΕ – περί των οποίων αμέσως κατωτέρω.
Η ΓΣ είναι δυνατό να επιτρέψει προκαταβολή αμοιβής σε μέλος ΔΣ για το χρονικό διάστημα μέχρι την επόμενη τακτική ΓΣ. Η προκαταβολή της αμοιβής τελεί υπό την αίρεση της έγκρισής της από την τελευταία [:επόμενη τακτική ΓΣ (άρ. 109 §4)].
(η) Η έγκριση της Πολιτικής Αποδοχών και της Έκθεσης Αποδοχών.
Εταιρείες με μετοχές που είναι εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά υποχρεούνται σε θέσπιση Πολιτικής Αποδοχών ως προς τις αμοιβές των μελών ΔΣ. Αρμόδια για την έγκρισή της (ή μη) είναι η ΓΣ με δεσμευτικό, μάλιστα, χαρακτήρα. Οι συγκεκριμένες εταιρείες υποχρεούνται σε κατάρτιση Έκθεσης Αποδοχών. Η τελευταία περιέχει ολοκληρωμένη επισκόπηση του συνόλου των αποδοχών που ρυθμίζονται στην Πολιτική Αποδοχών για το τελευταίο οικονομικό έτος. Η έγκριση (ή τυχόν απόρριψή της) από τη ΓΣ έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα
(θ) Η συγχώνευση, διάσπαση, μετατροπή, αναβίωση, παράταση της διάρκειας ή λύση της εταιρείας.
Οι περισσότερο σημαντικές, βεβαίως και οι κρίσιμες -για την υπόσταση της εταιρείας- αποφάσεις ανήκουν, αποκλειστικά, στην αρμοδιότητα της ΓΣ. Μεταξύ αυτών και οποιαδήποτε απόφαση που εμπίπτει στην έννοια του εταιρικού μετασχηματισμού (όπως λ.χ. η συγχώνευση, η διάσπαση-μη εξαιρουμένης της απόσχισης κλάδου κ.ο.κ.).
Η παράταση της (ορισμένου χρόνου) διάρκειας της ΑΕ καθώς και η λύση της εμπίπτουν, επίσης, στις αποκλειστικές αρμοδιότητες της ΓΣ. Εξαίρεση συνιστά η λύση με βάση δικαστική απόφαση (άρ. 164§2, 165 και 166).
(ι) Ο διορισμός εκκαθαριστών.
Στην αποκλειστική αρμοδιότητα της ΓΣ εμπίπτει, τέλος, και ο διορισμός των εκκαθαριστών της εταιρείας (άρ. 167 §2 εδ. α΄ & β΄). Εάν, ωστόσο, η λύση της είναι αποτέλεσμα δικαστικής απόφασης, τότε το ίδιο δικαστήριο αποφασίζει (και) για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Γενική Συνέλευση ΑΕ: Αρμοδιότητες: Οι αποκλειστικές, κατά τον νόμο, αρμοδιότητες της ΓΣ είναι αυτές που, ως ύψιστης σημασίας και αξίας, καταδεικνύουν τη θέση της ως το ανώτατο όργανο της ΑΕ. Κι είναι τόσο σημαντικές οι εν λόγω αρμοδιότητες, που δεν είναι δυνατό το καταστατικό να τις παρακάμψει, απομειώσει ή περιορίσει. Μπορεί, όμως, να παράσχει ευρύτερες εξουσίες στη ΓΣ ή να αξιώσει μεγαλύτερες πλειοψηφίες. Κι εδώ έγκειται, μεταξύ άλλων, ο βαρύνων ρόλος που έχει το καταστατικό ως το «Σύνταγμα» της ΑΕ: για τη διαχείριση της ίδιας της εταιρείας αλλά και των σχέσεων μεταξύ των μετόχων. Στον κανόνα, όμως, των προαναφερθεισών (αποκλειστικής αρμοδιότητας) αποφάσεων συναντούμε σημαντικές εξαιρέσεις. Περί αυτών επόμενη αρθρογραφία μας.
Γράφει ο Σταύρος Κουμεντάκης Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το άρθρο Γενική Συνέλευση ΑΕ: Αρμοδιότητες αποκλειστικές, αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Περισσότερα σχετικά άρθρα μπορείτε να διαβάσετε στην ενότητα «Νόμος 4548/2018 Ανώνυμες Εταιρείες». Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ.
Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί Αποποίηση ευθύνης