Οι συμβάσεις της ΑΕ με βασικούς της μετόχους, μέλη του Διοικητικού της συμβουλίου και συνδεδεμένα μέρη: Η διόρθωση των «κακώς τεθέντων»
Η σοβαρότητα του θέματος και η διαχείριση του από το νέο νόμο για τις Ανώνυμες Εταιρείες
Το θέμα της σύναψης των συμβάσεων της ανώνυμης εταιρείας με βασικούς της μετόχους, μέλη του Διοικητικού της συμβουλίου και συνδεδεμένα μέρη είναι ένα από τα σημαντικότερα θέματα που κλήθηκε να διαχειριστεί ο νέος νόμος (ν. 4548/2018) για τις Ανώνυμες Εταιρείες.
Η ενασχόλησή μας με το συγκεκριμένο θέμα
Το συγκεκριμένο θέμα μας έχει ήδη απασχολήσει στο πρόσφατο παρελθόν (στην στήλη «Επιχειρείν: Νόμος και Πράξη» στην ΜτΚ της 18.11.2018 αλλά και σε προηγούμενο άρθρο στο blog της Δικηγορικής μας Εταιρείας Ο νέος νόμος για τις ανώνυμες εταιρείες)
Περιληπτικά στην ΜτΚ της 18.11.2018 και αναλυτικά στο προαναφερθέν άρθρο στο blog, μεταξύ άλλων, αναφέραμε: «Με βάση τις επιλογές του νέου νόμου ΔΕΝ δικαιούται να συμμετάσχει στη διαδικασία για τη λήψη αποφάσεων στο Διοικητικό Συμβούλιο και τη Γενική Συνέλευση εκείνος (μέλος ΔΣ ή μέτοχος), ο οποίος αντλεί συμφέρον (άμεσα ή έμμεσα) από τη συγκεκριμένη συναλλαγή. Αξιοσημείωτο μάλιστα είναι πως η τελική απόφαση ανήκει στη Γενική Συνέλευση, η οποία συγκαλείται για το συγκεκριμένο ζήτημα έπειτα από αίτημα του 5% (μόλις) του μετοχικού κεφαλαίου. Στη συγκεκριμένη Γενική Συνέλευση ψηφίζουν μόνον οι λοιποί μέτοχοι-στην πράξη δηλ. ΜΟΝΟΝ ο (συνηθέστατα ένας) μέτοχος μειοψηφίας.
Η επιλογή αυτή …αναμένεται να οδηγήσει στα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα από εκείνα στα οποία η νομοπαρασκευαστική επιτροπή προσέβλεπε: Το προνόμιο των μετόχων μειοψηφίας του 5% να αποφασίζουν μόνοι για τα ζητήματα που αφορούν στις σχέσεις της εταιρείας με τον πλειοψηφούντα, λ.χ., μέτοχο αναμένεται να οδηγήσει σε καταχρηστικές (ή/και εκβιαστικές) συμπεριφορές.
…Δεν υπάρχει λοιπόν αμφιβολία πως είναι αδήριτη η ανάγκη να βρεθεί μια λύση διαφορετική. Να επανέλθουμε, λ.χ., στο προηγούμενο (ασφαλέστερο και δικαιότερο) «καθεστώς» (αρθρ. 23α του ν.2190/1920): Οι μέτοχοι που αντλούν συμφέρον από μια σύμβαση να δικαιούνται να λάβουν μέρος στη Γενική Συνέλευση που θα παράσχει την τελική έγκριση αλλά η άδεια για την σύναψή της να παρέχεται μόνο αν δεν αντιταχθεί το 1/3 του εκπροσωπούμενου σ’ αυτήν μετοχικού κεφαλαίου.
Η ενεργοποίηση
Το συγκεκριμένο θέμα απασχόλησε ιδιαίτερα Φορέα της πόλης μας (που για λόγους σεμνότητας μας ζητήθηκε να μην γίνει αναφορά στην εμπλοκή του). Συνεργαστήκαμε για την επίτευξη της βέλτιστης λύσης. Με την από 6.11.2018 επιστολή της Δικηγορικής μας Εταιρείας εισηγηθήκαμε την τροποποίηση της κρίσιμης διάταξης (αρθρ. 100 παρ. 5) του νέου νόμου.
Σε έγγραφο του συγκεκριμένου Φορέα, της 13.11.2018, προς τους συναρμόδιους υπουργούς εζητείτο η επαναφορά των προϋφιστάμενων νομοθετικών προβλέψεων όσον αφορά τις μη εισηγμένες εταιρείες. Ανέφερε, μεταξύ άλλων:
«Είναι επομένως ανάγκη να επανέλθουμε στο προηγούμενο καθεστώς (άρθρο 23α του Ν.2190/1920) σύμφωνα με το οποίο οι μέτοχοι τους οποίους αφορά η απόφαση δύνανται να λαμβάνουν μέρος στην επίμαχη Γενική Συνέλευση αλλά η άδεια για την σύναψη της σύμβασης θα δίνεται μόνο αν δεν αντιταχθεί το 1/3 του εκπροσωπούμενου στη Γενική Συνέλευση μετοχικού κεφαλαίου…
Στο πλαίσιο των παραπάνω δεν χωρεί αμφιβολία ότι είναι επιτακτική η ανάγκη του περιορισμού της διάταξης της εφαρμογής του άρθρου 100 παρ. 5 του Ν. 4548/2018 στις εισηγμένες μόνο εταιρείες και η τροποποίησή της το συντομότερο δυνατόν, καθώς η έναρξη εφαρμογής του νέου νόμου είναι η 1.1.2019»
Η ανταπόκριση της πολιτικής εξουσίας
Έχουμε συνηθίσει να απευθυνόμαστε σε «ώτα μη ακουώντων» όταν προστρέχουμε στις αρμόδιες αρχές για τα όποια θέματα – κάποιες φορές και για κρίσιμα. Εδώ εν τούτοις φαίνεται πως η προαναφερθείσα ενεργοποίηση υπήρξε απολύτως αποτελεσματική. Με τροπολογία που έχει ήδη κατατεθεί στη Βουλή προς ψήφιση αναμένεται η τροποποίηση της παρ. 5 του άρθρου 100 ν. 4548/2018 προς την εισηγηθείσα κατεύθυνση.
Η αιτιολογική έκθεση για την τροποποίηση του άρθρου 100 του ν. 4548/2018
Η συγκεκριμένη αιτιολογική έκθεση επιλέξει αναφέρει:
«7. Με την παρ. 7 τροποποιείται η παρ. 5 του άρθρου 100 του ν. 4548/2018, προκειμένου να απαλυνθούν οι συνέπειες της πλήρους απαγόρευσης ψήφου του μετόχου που πρόκειται να συμμετάσχει στη γενική συνέλευση για παροχή άδειας συναλλαγής της εταιρίας με συνδεδεμένο μέρος, αν αποτελεί ο ίδιος συνδεδεμένο μέρος. Η Οδηγία 2017/828 προβλέπει μεν ότι στην περίπτωση αυτή ο μέτοχος δεν διαθέτει δικαίωμα ψήφου, επιτρέπει όμως την πρόβλεψη ενδιάμεσων λύσεων, αν προστατεύονται παράλληλα τα συμφέροντα της μειοψηφίας. Με δεδομένο ότι η αφαίρεση της ψήφου ισχύει κατά την Οδηγία μόνο για εισηγμένες εταιρίες, κρίνεται σκόπιμο να μην ισχύει η απαγόρευση στις μη εισηγμένες, ενώ για τις εισηγμένες προκρίνεται ενδιάμεσο σύστημα, όπου το δικαίωμα ψήφου διατηρείται στη συνέλευση με την προϋπόθεση ότι τα ανεξάρτητα μέλη του δ.σ. έχουν συμφωνήσει κατά πλειοψηφία στην παροχή της άδειας. Προστίθεται ότι σε κάθε περίπτωση (τόσο δηλ. στις εισηγμένες όσο και στις μη εισηγμένες εταιρίες), η μειοψηφία του 1/3 του εκπροσωπουμένου στη συνέλευση κεφαλαίου έχει δικαίωμα αρνησικυρίας στην παροχή της άδειας, όπως προέβλεπε το άρθρο 23α παρ. 3 του κ.ν.2190/1920. Υπενθυμίζεται ότι κατά την παρ. 4 του άρθρου 100 του ν.4548/2018, αν, πριν αποφανθεί η γενική συνέλευση, η συναλλαγή έχει ήδη συναφθεί, το δικαίωμα αρνησικυρίας το έχει μειοψηφία του 1/20».
Η εισαγόμενη τροπολογία και τροποποίηση της επίμαχης (προβληματικής) διάταξης
Η εισαγόμενη προς ψήφιση τροπολογία επί λέξει αναφέρει:
«7. Στο τέλος της παρ. 5 του άρθρου 100 προστίθενται εδάφια ως εξής:
«Η παρούσα δεν εφαρμόζεται (α) σε εταιρίες με μετοχές μη εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά και (β) επί εταιριών με εισηγμένες μετοχές, αν η άδεια του διοικητικού συμβουλίου σύμφωνα με την παρ. 1 δόθηκε με τη συμφωνία της πλειοψηφίας των ανεξάρτητων μελών τούτου. Σε κάθε περίπτωση η χορήγηση της άδειας από τη γενική συνέλευση ματαιώνεται, αν αντιταχθούν σε αυτήν μέτοχοι που εκπροσωπούν το ένα τρίτο (1/3) του εκπροσωπούμενου στη συνέλευση κεφαλαίου».
Το πρόβλημα «με τις δυνητικά δραματικές συνέπειες»: ΔΕΝ υπάρχει πλέον
Η προαναφερθείσα ενεργοποίηση (με τη συνδρομή και της Δικηγορικής μας Εταιρείας) αποδεικνύεται πως είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα: Το πρόβλημα «με τις δυνητικά δραματικές συνέπειες» (της ανάδειξης δηλ. της ελάχιστης μειοψηφίας του 5% μιας ανώνυμης εταιρείας σε ρυθμιστικό παράγοντα για τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων με θεωρούμενη ως βεβαία την εμπλοκή της εταιρείας και των μετόχων σε πολύχρονες δικαστικές διενέξεις) δεν θα υφίσταται από την έναρξη ακόμα της εφαρμογής του νέου νόμου.
Μπορούμε να είμαστε και χαρούμενοι και περήφανοι.
Τα συγχαρητήρια όμως σ’ εκείνους που αποφάσισαν να ενεργοποιηθούν αρνούμενοι να υποταχθούν στις (συνήθεις) λογικές εσωστρέφειας.
Σταύρος Κουμεντάκης
Senior Partner
Υ.Γ. Μέρος αυτού του άρθρου δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, στις 30 Δεκεμβρίου 2018.
