Ποινικές Ευθύνες Συναφείς Με Σύγκληση ΓΣ Μετόχων & Ομολογιούχων
(άρθρο 180 §1 ν.4548/2018)
Μας απασχόλησαν, ήδη, τα αδικήματα που συνδέονται με ψευδείς ή παραπλανητικές δηλώσεις προς το κοινό, με παραβάσεις μελών του ΔΣ και των ελεγκτών˙ κι εκείνα, επίσης, που συνδέονται με την εύρυθμη λειτουργία της ΑΕ. Θα μας απασχολήσουν, στη συνέχεια, τα αδικήματα που συνδέονται με τις ΓΣ των μετόχων και των ομολογιούχων. Και ειδικότερα, όσον αφορά το παρόν, τα αδικήματα που προκύπτουν από την παράλειψη σύγκλησης ΓΣ μετόχων ή ομολογιούχων καθώς και την παράλειψη συμπερίληψης θέματος στην Ημερήσια Διάταξή τους.
Εισαγωγικά
Έχει, ήδη, επισημανθεί ο εξαιρετικά σημαντικός ρόλος της ΓΣ στην πορεία της ΑΕ ως το ανώτατο εταιρικό της όργανο. Εντός αυτής, εξάλλου, λαμβάνονται οι κρισιμότερες αποφάσεις για την πορεία της εταιρείας. Εύλογα, επομένως, επέλεξε ο νομοθέτης να διασφαλίσει και επιβάλλει τη νομότυπη διεξαγωγή της με την απειλή κυρώσεων για την περίπτωση της παράλειψης σύγκλησης συνεδρίασης ΓΣ μετόχων και Ομολογιούχων˙ επίσης για την παράλειψη της συμπερίληψης θέματος στην Ημερήσια Διάταξή τους (άρ. 180 §1).
Έννομο Αγαθό
Προστατευόμενο έννομο αγαθό του αδικήματος είναι η εμπιστοσύνη στην ορθή λειτουργία της ΑΕ. Προστατεύεται, συγκεκριμένα, η ορθή και απρόσκοπτη διεξαγωγή των συνελεύσεων. Πρόκειται για υπερατομικό έννομο αγαθό. Όταν. όμως, η παράλειψη σύγκλησης ή συμπερίληψης θέματος συνιστά, ταυτόχρονα, μη ικανοποίηση των αντίστοιχων δικαιωμάτων της μειοψηφίας για σύγκληση και προσθήκη θέματος στην Ημερήσια Διάταξη, τότε βάλλονται άμεσα τα συγκεκριμένα δικαιώματα. Θα πρόκειται, στην περίπτωση αυτή, για προστατευόμενο ατομικό έννομο αγαθό.
Αντικειμενική υπόσταση
Υποκείμενο
Πρόκειται για κοινό αδίκημα: η διάταξη δεν απαιτεί συγκεκριμένη ιδιότητα στο πρόσωπο του αυτουργού. Στην πραγματκότητα, ωστόσο, τα αρμόδια πρόσωπα σύγκλησης προσδιορίζονται ρητά στον νόμο. Η ΓΣ συγκαλείται από το ΔΣ. Αποτελεί, μάλιστα, αποκλειστική αρμοδιότητα του (άρ.121 §1) και δεν είναι δυνατή η ανάθεσή της σε υποκατάστατο πρόσωπο. Κατ’ εξαίρεση, στην περίπτωση πτώχευσης της ΑΕ, αρμόδιος για την σύγκληση της ΓΣ είναι ο σύνδικος. Τη ΓΣ ανωνύμων εταιρειών που έχουν υπαχθεί σε καθεστώς ειδικής διαχείρισης ή ειδικής εκκαθάρισης μπορεί να συγκαλέσουν και ο ειδικός διαχειριστής ή ο ειδικός εκκαθαριστής, αντίστοιχα. Επίσης, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις και επί αδράνειας του ΔΣ, με την υποχρέωση σύγκλησης βαρύνονται οι ελεγκτές της εταιρείας (άρ.119 §4).
Όσον αφορά τη συνέλευση των ομολογιούχων, αρμόδιος να τη συγκαλέσει είναι ο εκπρόσωπός τους ή το εκάστοτε αρμόδιο όργανο της εταιρείας (κατ’ αρ. 63).
Σύγκληση της ΓΣ είναι δυνατή με πρωτοβουλία των μετόχων της μειοψηφίας ασκώντας δικαίωμα υποβολής αιτήματος για σύγκλησή της (άρ.141 §1). Επί αδράνειας του ΔΣ για σύγκληση εντός των προβλεπόμενων προθεσμιών, οι αιτούντες μέτοχοι δικαιούνται να προβούν οι ίδιοι σε σύγκληση της ΓΣ. Σε αυτήν την περίπτωση, ωστόσο, δε νοείται ευθύνη των μετόχων. Η αρμοδιότητα και υποχρέωση σύγκλησης δεν μετατίθεται σε αυτούς. Αντιθέτως, οι αιτούντες μέτοχοι διαθέτουν δικαίωμα και όχι υποχρέωση για σύγκληση.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, και κατά λογική ακολουθία, υποκείμενα του αδικήματος είναι δυνατό να είναι, κατά περίπτωση, μέλη του ΔΣ, ο σύνδικος, ο ειδικός διαχειριστής ή ο ειδικός εκκαθαριστής και ο εκπρόσωπος των ομολογιούχων (ή, σε κάθε περίπτωση, το αρμόδιο πρόσωπο για τη σύγκληση της συνεδρίασης των ομολογιούχων).
Αξιόποινη Συμπεριφορά
Πρόκειται για γνήσιο έγκλημα παράλειψης, καθώς η αξιόποινη παράλειψη περιγράφεται στην ίδια τη διάταξη. Είναι πολύτροπο και τελείται με την παράλειψη σύγκλησης ή συμπερίληψης θέματος στην Ημερήσια Διάταξη.
(α) Παράλειψη Σύγκλησης
Η αναφερόμενη συνέλευση είναι δυνατό να είναι Τακτική ή Έκτακτη. Όσον αφορά την παράλειψη σύγκλησης ΓΣ Μετόχων ή συνέλευσης Ομολογιούχων, πρόκειται για αδίκημα καθήκοντος. Ανωτέρω αναφέρθηκε ότι πρόκειται για γνήσιο έγκλημα παράλειψης. Παρ’ όλ’ αυτά, στο προστατευτικό πεδίο της διάταξης υποστηρίζεται (και ορθά) ότι εντάσσεται και η διά ενέργειας παρεμπόδιση συνεδρίασης. Το αποτέλεσμα της παράλειψης αλλά και της παρεμπόδισης είναι ταυτόσημο: η έλλειψη σύγκλησης κατά παράβαση των καθηκόντων των αρμοδίων/εμπλεκομένων προσώπων.
Στην περίπτωση της Τακτικής ΓΣ το αδίκημα τελείται με την παρέλευση της προθεσμίας για δημοσίευση της πρόσκλησης για συνεδρίαση πριν από την δέκατη ημερολογιακή ημέρα του ένατου μήνα μετά τη λήξη της εταιρικής χρήσης. Όταν η ΓΣ πρέπει να συγκληθεί προς εκπλήρωση του δικαιώματος του μετόχου μειοψηφίας για σύγκληση ΓΣ (κατ’ αρ. 141§1), η σύγκληση πρέπει να λάβει χώρα εντός 20 ημερών από την επίδοση της αίτησης ενώ η ημερομηνία διεξαγωγής της ΓΣ πρέπει να λάβει χώρα εντός 45 ημερών. Το αδίκημα τελείται, επομένως, με την παρέλευση της προθεσμίας για σύγκληση της ΓΣ εντός 20 ημερών από την επίδοση της αίτησης. Επίσης με τον εκπρόθεσμο προσδιορισμό της διεξαγωγής της.
(β) Παράλειψη Συμπερίληψης Θέματος στην Ημερήσια Διάταξη
Υποστηρίζεται, αντίστοιχα-ορθά επίσης, όσον αφορά τη μη συμπερίληψη θέματος στην Ημερήσια Διάταξη, ότι τιμωρείται τόσο η μη προσθήκη όσο και η διαγραφή του ήδη προβλεπόμενου θέματος. Τα θέματα που δεν συμπεριλαμβάνονται μπορεί να ορίζονται ρητά στον νόμο (λ.χ.: έγκριση χρηματοοικονομικών καταστάσεων κατά την Τακτική ΓΣ) ή να ορίζονται στην αντίστοιχη αίτηση του μετόχου (άρ.141 §2).
Υποκειμενική υπόσταση
Αρκεί ακόμα και ο ενδεχόμενος δόλος για την πλήρωση της υποκειμενικής υπόστασης. Ο δόλος αποκλείεται, αν λάβει χώρα δημοσίευση πρόσκλησης, κατά παρέκκλιση, όμως, όσων ο νόμος προβλέπει (άρ. 141) για εκπλήρωση του δικαιώματος της μειοψηφίας, λόγω εσφαλμένης ενημέρωσης όσον αφορά την πραγματική ημερομηνία επίδοσης της αίτησης. Αν το υπόχρεο πρόσωπο γνώριζε την ημέρα επίδοσης αλλά υπολόγισε λανθασμένα προθεσμία για σύγκληση, η πλάνη είναι νομική. Σε αυτήν την περίπτωση το άδικο αίρεται μόνο στην περίπτωση που είναι συγγνωστή.
Συρροή
Τα εξεταζόμενα αδικήματα είναι δυνατό να συρρέουν με το αδίκημα της απάτης (386 ΠΚ), απατηλής πρόκλησης βλάβης (389 ΠΚ), απιστίας (390 ΠΚ), καταδολίευση δανειστών (397 ΠΚ).
Ποινική Κύρωση
Το συγκεκριμένο αδίκημα είναι πλημμέλημα και τιμωρείται με χρηματική ποινή από 5.000 μέχρι 15.000 ευρώ.
Δικονομικά
Το συγκεκριμένο αδίκημα διώκεται αυτεπαγγέλτως. Αρμόδιο καθ’ ύλην είναι το Μονομελές Πλημμελειοδικείο (άρ.115 ΚΠοινΔ). Στην περίπτωση που η σύγκληση και η προσθήκη θέματος έπρεπε να λάβει χώρα στο πλαίσιο άσκησης δικαιώματος μειοψηφίας, το αδίκημα τελείται κατ’ έγκληση. Στην τελευταία μάλιστα περίπτωση νοείται και υποβολή δήλωσης για υποστήριξη της κατηγορίας.
Καθώς η ΓΣ είναι το ανώτατο όργανο της ΑΕ, είναι αυταπόδεικτη η σημασία και αξία εκείνης και των αποφάσεων που λαμβάνονται στο πλαίσιό της. Η παράλειψη της σύγκλησης της ΓΣ των Μετόχων και των Ομολογιούχων δεν θα μπορούσε να είναι χωρίς κυρώσεις για τα υπόχρεα πρόσωπα˙ αντίστοιχα και η παράλειψη συμπερίληψης θέματος στην Ημερήσια Διάταξή τους. Λαμβανομένης, μάλιστα, υπόψη της σημασίας που αποδίδει ο νομοθέτης στα θέματα αυτά, η απειλή ποινικών κυρώσεων δεν φαντάζει ούτε περίεργη ούτε και υπερβολική. Η συμμετοχή ή ψήφος σε ΓΣ είναι, επίσης ποινικώς αξιολογήσιμη˙ και η άρνηση, αντίστοιχα, της παροχής πληροφοριών που δικαιούνται να λάβουν οι μέτοχοι στο πλαίσιο άσκησης του δικαιώματος μειοψηφίας τους. Περί αυτών, όμως, σε επόμενη αρθρογραφία μας.-
Managing Partner
Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).