Ένας ιδιαίτερα σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων στη χώρα μας δραστηριοποιείται στο χώρο της εστίασης. Ένα σημαντικό, επίσης, τμήμα της τουριστικής δραστηριότητας εμπεριέχει εστίαση. Η οικονομική δραστηριότητα στη χώρα μας έχει υποστεί βαρύ πλήγμα. Αντίστοιχα και ο χώρος της εστίασης. Τι συμβαίνει με την επαναλειτουργία των συγκεκριμένων επιχειρήσεων αμέσως μετά την, σε εξέλιξη ακόμα, πανδημία; Ποιες υποχρεώσεις τις βαρύνουν; Δεκάδες τα ερωτήματα που αφορούν την «επόμενη» μέρα. Ας επιχειρήσουμε μια προσέγγιση στα βασικότερα από αυτά, λαμβάνοντας υπόψη μας τις πρόσφατες νομοθετικές ρυθμίσεις.
Ποια χαρακτηρίζονται καταστήματα εστίασης;
Καταστήματα εστίασης» χαρακτηρίζονται, μεταξύ άλλων, οι ταβέρνες, τα εστιατόρια, τα κέντρα διασκέδασης, τα χορευτικά κέντρα, οι λέσχες, τα ζαχαροπλαστεία, τα μπαρ, τα καφενεία, κ.λ.π.
Ποιες οι ρυθμίσεις του προγράμματος εργασίας;
Το ωράριο λειτουργίας των καταστημάτων εστίασης ορίζεται, κατά βάση, στο νόμο. Είναι δυνατό να εφαρμόζουν πενθήμερη ή, κατά περίπτωση, εξαήμερη απασχόληση.
Η εργασία κατά τις Κυριακές είναι επιτρεπτή στις επισιτιστικές επιχειρήσεις. Στις περιπτώσεις αυτές προβλέπεται προσαύξηση 75% στο νόμιμο ημερομίσθιο.
Το πρόγραμμα εργασίας (με άλλα λόγια: η εναλλαγή των ημερών και ωρών εργασίας-τα λεγόμενα «μεροκάματα») καταρτίζεται, συνήθως, σε εβδομαδιαία ή μηνιαία, βάση. Αυτό γίνεται, κατά κανόνα, με αξιοποίηση του «διευθυντικού δικαιώματος» του εργοδότη. Βασική παράμετρος: οι ανάγκες και επιλογές κάθε επιχείρησης.
Οι επιλογές ενός προγράμματος εργασίας είναι πολυποίκιλες. Ενδεικτικά: (α) Μερική απασχόληση (λιγότερα, δηλ., «μεροκάματα» την εβδομάδα) , (γ) Εκ περιτροπής εργασία (με περίοδο αναφοράς την εβδομάδα ή το μήνα), (δ) Μερική απασχόληση με μειωμένο καθημερινό ωράριο, (ε) Εναλλαγή πλήρους και μερικής ή μειωμένης απασχόλησης κ.ο.κ..
Υποχρεούται μια επιχείρηση στον χώρο της εστίασης να μην προβεί σε απολύσεις μετά την επαναλειτουργία της; Δικαιούται να μειώσει τις αποδοχές και τις ημέρες εργασίας των εργαζομένων της;
(Και) οι επιχειρήσεις στον χώρο της εστίασης δικαιούνται να προχωρήσουν σε παράταση της αναστολής συμβάσεων εργασίας για τον μήνα Μάιο (το αντίστοιχο μάλλον θα ισχύσει και για τον Ιούνιο). Στην περίπτωση αυτή δεν θα δικαιούνται να κάνουν απολύσεις για το σύνολο του προσωπικού τους-για όλο το χρόνο της αναστολής. Θα υποχρεούνται, επίσης, να διατηρήσουν για 45 ημέρες ακόμα (μετά την λήξη του χρόνου της παράτασης αναστολής) τον ίδιο αριθμό θέσεων εργασίας-με το ίδιο είδος σύμβασης εργασίας. Θα είναι δυνατή, δηλ., η απόλυση ενός εργαζόμενου αλλά θα πρέπει να προσληφθεί κάποιος άλλος στη θέση του-με το ίδιο είδος σύμβασης (πλήρους, μερικής απασχόλησης κ.ο.κ.).
Στην περίπτωση όμως που μια τέτοια επιχείρηση δεν προχωρήσει σε παράταση της αναστολής συμβάσεων εργασίας, δεν βαρύνεται και με τις συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Δικαιούται, επομένως, να προβεί σε απολύσεις και, υπό προϋποθέσεις, στη μείωση των ωρών και ημερών απασχόλησης των εργαζομένων της. Ισχύουν, δηλ., οι γενικές προβλέψεις τους εργατικού δικαίου.
Τι συμβαίνει με τις «οικειοθελείς αποχωρήσεις» εργαζομένων όταν υπάρχει υποχρέωση διατήρησης των θέσεων εργασίας;
Το φαινόμενο αυτό μοιάζει συνηθισμένο στο συγκεκριμένο χώρο. Οι οικειοθελώς αποχωρούντες εξαιρούνται από τη ρήτρα διατήρησης των θέσεων εργασίας. Αρκεί να είναι οικειοθελείς, πράγματι, οι αποχωρήσεις τους.
Προβλέπονται όμως δύο, ακόμα, εξαιρέσεις από τη ρήτρα διατήρησης των θέσεων εργασίας. Πρόκειται για τη συνταξιοδότηση και τη λήξη συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου.
Στην περίπτωση που μια επιχείρηση «δεν τα καταφέρει» τις συμβαίνει με τις απολύσεις του προσωπικού;
Το συγκεκριμένο ερώτημα είναι πάρα πολύ σημαντικό και ευρύτερου ενδιαφέροντος.
Προκειμένου να γίνει αποδεκτή μια απόλυση νόμιμη και έγκυρη, προϋποτίθεται η καταβολή της αποζημίωσης απόλυσης. Ακόμα κι όταν μια επιχείρηση κλείσει επειδή, όπως λέγεται, «έπεσε έξω».
Αποζημίωση απολύσεως όμως δεν οφείλεται όταν υπάρχει γεγονός ανωτέρας βίας (αν καταστραφεί, λ.χ., μια επιχείρηση λόγω σεισμού). Έτσι, αν η πανδημία (εξ αιτίας της οποίας θα κλείσει, ενδεχομένως, μια επιχείρηση) αξιολογηθεί ως «γεγονός ανωτέρας βίας» δεν θα οφείλεται αποζημίωση απολύσεως.
Με ενδιαφέρον θα περιμένουμε τις πρώτες δικαστικές αποφάσεις πάνω στο συγκεκριμένο θέμα.
Οι αλλαγές στις άδειες, στο ιδιοκτησιακό καθεστώς ή η μεταβίβαση επιχείρησης επηρεάζουν τις εργασιακές σχέσεις;
Αλλαγή του αντικειμένου του καταστήματος (από κλαμπ, λ.χ., σε καφέ), αλλαγή μετοχικού σχήματος ή του «αφεντικού» δεν διαφοροποιεί τα δεδομένα.
Ειδικά όσον αφορά την αλλαγή του προσώπου εργοδότη να σημειώσω-επιπρόσθετα: Εκείνος που διαδέχεται ή υποκαθιστά ορισμένο εργοδότη σε μια επιχείρηση, υπεισέρχεται (κατά κανόνα) στη θέση του (αρχικού) εργοδότη, σε ό,τι αφορά τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις σχέσεις εργασίας.
Τι συμβαίνει με την αποζημίωση ειδικού σκοπού των εργαζομένων στον συγκεκριμένο κλάδο;
Οι εργαζόμενοι των επιχειρήσεων που επαναλειτουργούν, θα λάβουν την ειδική αποζημίωση ανάλογα με τις μέρες που μένουν σε παράταση αναστολής τον μήνα Μάιο και με βάση υπολογισμού τα 534€ (18€ κατόπιν στρογγυλοποίησης/ημέρα).
Για το διάστημα παράτασης της αναστολής σύμβασης διάρκειας 24 ημέρων (01.05.20 – 24.05.20) μέχρι και την επαναλειτουργία των καταστημάτων εστίασης στις 25.05.20, οι εργαζόμενοι θα λάβουν 432€.
Ποιες οι, περισσότερο σημαντικές από τις πρόσφατες πρωθυπουργικές εξαγγελίες, όσον αφορά (και) τις επιχειρήσεις στο χώρο της εστίασης και του τουρισμού;
Ιδιαίτερα σημαντικές είναι εκείνες που αφορούν τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και τις αποδοχές των εργαζομένων. Επιχειρείται, συγκεκριμένα, η διατήρηση των θέσεων εργασίας με παράλληλη ελάφρυνση των επιχειρήσεων. «Οι επιχειρήσεις που …αντιμετωπίζουν χαμηλότερη ζήτηση θα μπορούν, έως τα τέλη Οκτωβρίου, να προσαρμόζουν ανάλογα και τον χρόνο εργασίας των υπαλλήλων τους». Ο μειωμένος χρόνος εργασίας, όμως, δεν θα σημαίνει και (αντίστοιχα) μειωμένες αποδοχές. Οι συγκεκριμένοι εργαζόμενοι θα εξακολουθούν να λαμβάνουν, κατά τις εξαγγελίες του Πρωθυπουργού, τον ίδιο, σχεδόν, μισθό. Επίσης: οι ασφαλιστικές εισφορές τους θα καλύπτονται πλήρως. Θα γίνει χρήση του προγράμματος ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ, το οποίο θα χρηματοδοτείται από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα SURE.
Άλλες σημαντικές ρυθμίσεις είναι:
(α) Η μείωση του ΦΠΑ από 24% σε 13% για τους επόμενους 5 μήνες σε κάθε τύπου εισιτήριο στα μέσα μεταφοράς.
(β) Η μείωση προκαταβολής φόρου.
(γ) Η μείωση ΦΠΑ στα προϊόντα καφέ και στα μη αλκοολούχα ποτά.
(δ) Η παράταση μείωσης ενοικίου κατά 40% για όλο το καλοκαίρι.
(ε) Η εξαγγελία προγραμμάτων στήριξης εσωτερικού τουρισμού των πιο αδύναμων συμπολιτών.
(στ) Η σταδιακή έναρξη, από 01.07.20, των απευθείας πτήσεων εξωτερικού προς τους τουριστικούς προορισμούς, κατόπιν δειγματοληπτικών τεστ και τήρησης υγειονομικών πρωτοκόλλων.
Ένα σημαντικό τμήμα της επιχειρηματικής δραστηριότητας στη χώρα μας συνδέεται με τον χώρο της εστίασης. Μεγάλος ο αριθμός των εν λόγω επιχειρήσεων. Ακόμα μεγαλύτερος όμως ο αριθμός των εργαζομένων σ’ αυτές. Τα πρόσφατα νομοθετικά μέτρα (βεβαίως και οι πρόσφατες πρωθυπουργικές εξαγγελίες) αναδεικνύουν την απολύτως αναγκαία μέριμνα της πολιτείας για την επιβίωση (και) των συγκεκριμένων επιχειρήσεων. Βεβαίως και για τη διάσωση των θέσεων εργασίας που τις αφορούν.
Κι αυτό μοιάζει απολύτως φυσιολογικό: Η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας δεν είναι δυνατό παρά να λάβει, πολύ σοβαρά, υπόψη της και τον συγκεκριμένο κλάδο.
Η πλειονότητα των επιχειρήσεων στον χώρο της εστίασης είναι μικρού μεγέθους. Τα νομικά και λοιπά προβλήματα που καλούνται, εντούτοις, να διαχειριστούν δεν παραλλάσσουν σε σχέση με τις μεγαλύτερες ή/και πολύ μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου τους. Αναγκαία λοιπόν η από μέρους τους συγκροτημένη διαχείρισή τους παρά το κόστος που, κατ’ αναπόδραστη συνέπεια, συνεπάγεται.
Εξάλλου, ένα είναι βέβαιο: η προσεκτική διαχείριση των προβλημάτων μιας επιχείρησης αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση τόσο για την επιβίωση όσο και για τη μακροημέρευσή της.-
Σταύρος Κουμεντάκης
Managing Partner
Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Αναλυτικά.