Οι εταιρικοί τίτλοι κτήσης μετοχών (:warrants-διαπιστώσαμε ήδη πως) αποτελούν ένα εξαιρετικό εργαλείο προσέλκυσης επενδυτών και επενδυτικών κεφαλαίων στην ΑΕ. Προσεγγίσαμε μεταξύ άλλων, στο πλαίσιο της σχετικής αρθρογραφίας μας, ζητήματα αναφορικά με την έκδοση των warrants και τη σχέση μεταξύ της εκδότριας ΑΕ και του κατόχου τους-τρίτου. Προς την κατεύθυνση της περαιτέρω διερεύνησης του συγκεκριμένου θεσμού, θα μας απασχολήσει, εδώ, ένα ενδιαφέρον ερώτημα: Επιτρέπεται, άραγε, η ΑΕ να καταστεί δικαιούχος warrants δικών της ή της μητρικής της εταιρείας; Και, σε καταφατική περίπτωση, υπό ποιες προϋποθέσεις;
Απόκτηση Ίδιων Τίτλων Κτήσης Μετοχών
Τα σχετικά με την πρωτότυπη και παράγωγη κτήση ίδιων warrants, ρυθμίζονται στο νόμο (άρ. 57 ν. 4548/2018) αναλογικά, με την απόκτηση, πρωτότυπη και παράγωγη, ιδίων μετοχών από την ΑΕ.
Λόγοι προστασίας των μετόχων, της ΑΕ και των εταιρικών δανειστών απαγορεύουν (άρ. 57 §1 εδ. α’) την ανάληψη (:πρωτογενή κτήση) warrants από την ίδια-κατά την έκδοσή τους. Αποφεύγεται, με τον τρόπο αυτό, η μελλοντική αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ με συμμετοχή της ίδιας (ύστερα από την άσκηση, δηλαδή, των ενσωματωμένων στα warrants δικαιωμάτων προαίρεσης). Απαγορεύεται, λογικά, και η ανάληψη warrants από τρίτο (λ.χ. μέλος του ΔΣ ή άλλο), που ενεργεί στο δικό του μεν όνομα για λογαριασμό, όμως, της ΑΕ.
Απαγορεύεται, κατά λογική ακολουθία, (και) η ενεχυρίαση warrants, για εξασφάλιση απαιτήσεων της ΑΕ που η ίδια εξέδωσε (άρ. 57 §1 εδ. α’).
Επιτρέπεται, αντίθετα, (άρ. 57§2) η παράγωγη-δευτερογενής απόκτηση warrants (λ.χ. μέσω αγοράς) από την ΑΕ. Οι όροι, στην περίπτωση αυτή, είναι αυστηρότεροι από εκείνους που αφορούν την παράγωγη-δευτερογενή απόκτηση δικών της μετοχών.
Επιτρέπεται, τέλος, στην ΑΕ να χρηματοδοτήσει τρίτους για να αποκτήσουν δικά της warrants (άρ. 57 §1 εδ. β’). Η οικονομική ενίσχυση τρίτων, άλλωστε, εξυπηρετεί, συχνά, την εξαγορά της (:leveraged buy-outs). Αναγκαία, όμως, προϋπόθεση αποτελεί η τήρηση των προϋποθέσεων για την απόκτηση ιδίων μετοχών από μέρους της ΑΕ.
Ειδικότερα: Παράγωγη Κτήση Ίδιων Τίτλων Κτήσης Μετοχών
Πεδίο Εφαρμογής, Κίνδυνοι & Σκοπός
Η απόκτηση warrants, κατά παράγωγο τρόπο, αναφέρεται σε αποκτήσεις (μέσω πώλησης λ.χ.-όπως ήδη αναφέρθηκε), που διενεργούνται από την ΑΕ. Αναφέρεται επίσης σε αποκτήσεις, από τρίτο πρόσωπο, το οποίο λειτουργεί στο όνομά του για λογαριασμό, όμως, της ΑΕ (:έμμεσος αντιπρόσωπος).
Η απόκτηση warrants από μέρους της ΑΕ ελλοχεύει κινδύνους. Η καταβολή ανταλλάγματος από μέρους της εταιρείας παραβιάζει την αρχή της προστασίας του μετοχικού κεφαλαίου. Τα ταμειακά διαθέσιμα της αξιοποιούνται, στην περίπτωση αυτή, για απαγορευμένους, καταρχήν, σκοπούς: για την κτήση, δηλ. δικαιώματος προαίρεσης για απόκτηση των δικών της μετοχών (που ως ίδιες, η ΑΕ απαγορεύεται να αναλάβει). Ταυτόχρονα, στην περίπτωση αυτή, απομειώνεται η φερεγγυότητα της εταιρείας έναντι των πιστωτών της. Επίσης η πιστοληπτική της ικανότητα, η αξία της επένδυσης για τους μετόχους αλλά και το δυνητικό ενδιαφέρον υποψήφιων επενδυτών.
Παρά τους προφανείς κινδύνους, ωστόσο, η απόκτηση ίδιων τίτλων κτήσης μετοχών από μέρους της ΑΕ, είναι πιθανό να εξυπηρετεί εύλογα επιχειρηματικά και επενδυτικά συμφέροντά της.
Η ίδια, αυτή, κτήση από μέρους της ΑΕ μπορεί, καταρχάς, να αποτελέσει τον τρόπο αποφυγής της άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης από τον μεταβιβάζοντα-δικαιούχο των warrants. Δεν θα υποχρεούται η ΑΕ, στην περίπτωση αυτή, σε μελλοντική αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και έκδοση νέων μετοχών.
Υπάρχει, όμως, και μια άλλη, επίσης ενδιαφέρουσα οπτική για την ΑΕ: η επενδυτική. Με την ίδια κτήση των warrants από μέρους της είναι δυνατό να επιτευχθεί: (α) Αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των συνθηκών της αγοράς προς όφελος της τελευταίας (:ΑΕ)-καθώς θα έχει τη δυνατότητα, στη συνέχεια, να επαναδιαθέσει τους τίτλους σε υψηλότερη τιμή, σε νέους επενδυτές. (β) Διαφοροποίηση των δικαιούχων των warrants-εφόσον με μια τέτοια επιλογή εξυπηρετούνται στρατηγικοί της στόχοι.
Τρόπος Απόκτησης
Η απόκτηση των warrants που έχει εκδόσει μια ΑΕ-από την ίδια, δεν είναι δυνατό να λάβει χώρα, φυσικά, μονομερώς˙ προϋποτίθεται, αντίθετα, η σύμπραξη του εκάστοτε δικαιούχου-κατόχου τους. Ο συνηθέστερος τρόπος είναι αυτός της πώλησης και μεταβίβασης τους από τον τελευταίο (:δικαιούχο τους) προς την ΑΕ. Δεν είναι σπάνια, ωστόσο, στη διεθνή συναλλακτική πρακτική, η ρήτρα εξαγοράς («ανάκλησης») των τίτλων κτήσης μετοχών. Μια τέτοια ρήτρα τίθεται στη σύμβαση έκδοσης των συγκεκριμένων τίτλων και τους καθιστά εξαγοράσιμους από την εκδότρια. Διαμορφώνεται, με τον τρόπο αυτό, (διαπλαστικό-κερδοσκοπικής φύσης) δικαίωμα προαίρεσης υπέρ της ΑΕ. Η άσκησή του τελεί υπό προκαθορισμένους όρους αναφορικά, ιδίως, με το χρόνο άσκησης αλλά και το τίμημα της εξαγοράς.
Προϋποθέσεις Παράγωγης Κτήσης
Περιπτώσεις συναλλαγών που αφορούν παράγωγη κτήση warrants από επαχθή αιτία (λ.χ. μέσω πώλησης) είναι μεν επιτρεπτές, προβλέπονται όμως αυξημένες προϋποθέσεις (συγκριτικά με εκείνες για την απόκτηση ιδίων μετοχών). Κι αυτό επειδή, οι ιδιοκατεχόμενοι τίτλοι είναι μεν δυνατό να παρουσιάσουν επενδυτικό ενδιαφέρον απαγορεύεται όμως η άσκησης εκ μέρους της εταιρείας των ενσωματωμένων, σε τίτλους δικούς της ή της μητρικής της, δικαιωμάτων προαίρεσης (άρ.58 § 1 εδ. β’).
Αρμοδιότητα
Η απόφαση της ΑΕ για την απόκτηση warrants, που η ίδια εξέδωσε, ανήκει στο ΔΣ της-ως συλλογικό όργανο. Η σχετική έγκριση παρέχεται σε χρόνο προγενέστερο της απόκτησης και έχει συγκεκριμένη χρονική διάρκεια ισχύος. Η εξουσιοδότηση υποκατάστατου οργάνου ρητά απαγορεύεται (άρ. 57 §2 εδ. α’).
Στη σχετική απόφαση του το ΔΣ θα πρέπει να αιτιολογήσει και συνδέσει τη συγκεκριμένη απόκτηση με την εξυπηρέτηση του εταιρικού συμφέροντος (άρ. 57 §2 εδ. α’ και β’). Θα πρέπει επίσης, στην ίδια απόφαση, να προσδιορίζονται τα κατώτατα και τα ανώτατα όρια της αξίας απόκτησης, όπως αυτά προκύπτουν από την, υποχρεωτική προς τούτο, έκθεση ορκωτού ελεγκτή λογιστή ή λογιστικής εταιρείας (άρ. 57 §3 περ. α). Η επαχθής απόκτηση, δεν επιτρέπεται να έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των ιδίων κεφαλαίων σε ποσό κατώτερο από εκείνο που ο νόμος ορίζει (άρ. 57 §3 περ. β και 159§1).
Στην περίπτωση που συντρέχουν εξαιρετικοί οικονομικοί λόγοι, η απόφαση για απόκτηση ίδιων μετοχών θα πρέπει να ληφθεί από τη συνήθη ΓΣ της ΑΕ.
Τα περί ευθύνης των μελών του ΔΣ ζητήματα καθορίζονται από τους κανόνες επιμελούς διαχείρισης (άρ. 96 επ.). Ποινικές ευθύνες τους, επίσης, δεν αποκλείονται (άρ. 177 παρ. 3).
Ειδικότεροι Όροι
Η σύμβαση της εκδότριας με τον δικαιούχο των τίτλων (ή/και ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις) είναι δυνατό να οριοθετούν περαιτέρω την απόκτηση ίδιων τίτλων. Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, η ΑΕ, τόσο κατά τη διαδικασία αγοράς, όσο και εξαγοράς-ανάκλησης των τίτλων, οφείλει να τηρεί την αρχή της ίσης μεταχείρισης των κατόχων τους (άρ. 57§ 2 εδ. α’). Εάν οι τίτλοι αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε ρυθμιζόμενη αγορά ή ΠΜΔ, πρέπει να τηρούνται, επιπλέον, οι διατάξεις για την αποφυγή κατάχρησης της αγοράς.
Καθολική Μεταβίβαση Περιουσίας Ή Από Χαριστική Αιτία
Αντίθετα με τους αμέσως ανωτέρω αναφερόμενους περιορισμούς και προϋποθέσεις που αφορούν την απόκτηση warrants από επαχθή αιτία, η απόκτηση ίδιων τίτλων από μέρους της ΑΕ στο πλαίσιο καθολικής μεταβίβασης περιουσίας (λ.χ. εξαγορά με απορρόφηση) ή από χαριστική αιτία (λ.χ. δωρεά) δεν απαιτείται τήρησή τους (άρ. 57§ 2 εδ. γ’).
Συνέπειες Ίδιας Κτήσης-Υποχρεώσεις ΑΕ
Τα ίδια warrants που αποκτά η ΑΕ, ακόμα και δικά της, ανήκουν στο ενεργητικό (:χρεόγραφα) της εταιρείας. Η τύχη, όμως, των warrants, που δυνητικά θα αποκτήσει η ΑΕ είναι, όπως προκύπτει, προκαθορισμένη (άρ. 57 § 4)˙ τους συγκεκριμένους τίτλους οφείλει να ακυρώσει αμέσως, εφόσον με την ίδια κτήση επιδίωκε την απόσβεση των υποχρεώσεών της ως εκδότρια. Εάν όμως η ΑΕ έγινε κάτοχος τους χωρίς καταβολή ανταλλάγματος, τότε έχει στη διάθεσή της χρονικό περιθώριο ενός μήνα για την ακύρωση των τίτλων ή την επαναδιάθεσή τους.
Εταιρείες με εισηγμένους τίτλους μετοχών οφείλουν να ενημερώνουν το επενδυτικό κοινό για την ίδια κτήση.
Κτήση ίδιων τίτλων μετοχών κατά παράβαση των ανωτέρω γεννά υποχρέωση μεταβίβασής τους εντός ενός έτους, διαφορετικά οι τίτλοι ακυρώνονται (άρ. 57 §5).
Διαπιστώσαμε ήδη, στο πλαίσιο προηγούμενης αρθρογραφίας μας, πως η κτήση warrants (:τίτλοι κτήσης μετοχών) συνιστούν ένα εξαιρετικό επενδυτικό εργαλείο. Η αξιοποίησή τους, όμως, απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Η απόκτησή τους, λ.χ., από μέρους της ΑΕ που τα εξέδωσε είναι απαγορευμένο να λαμβάνει χώρα κατά την έκδοσή τους. Αντίθετα, και υπό αυστηρές προϋποθέσεις είναι δυνατό να λαμβάνει χώρα απόκτησή τους από την εκδότρια ΑΕ, σε επόμενη της έκδοσής τους χρονική στιγμή-μέσω αγοράς τους, λ.χ., από τον φορέα τους. Οι σκοποί και τα συμφέροντα της ΑΕ που είναι δυνατό να εξυπηρετηθούν στην περίπτωση αυτή δεν είναι αμελητέα! Σε κάθε περίπτωση: προκειμένου να ολοκληρωθεί η εικόνα μας για τα warrants θα πρέπει να προσεγγίσουμε και τον τρόπο άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης, το οποίο εμπερικλείουν, για αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ. Περί αυτών, όμως, σε επόμενη αρθρογραφία μας.-
Σταύρος Κουμεντάκης
Managing Partner
Υ.Γ. Συνοπτική έκδοση του άρθρου δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, στις 13 Νοεμβρίου 2022.
Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Αναλυτικά.