Γενική Συνέλευση ΑΕ: Παράσταση Μη Μετόχων (άρ. 127 ν. 4548/2018): Η Γενική Συνέλευση είναι το ανώτατο όργανο της ΑΕ. Προσεκτική είναι, κατ΄ ακολουθίαν, η επιλογή του νομοθέτη για κείνους που δικαιούνται να συμμετάσχουν σε αυτή. Δικαιούνται, άραγε, και τρίτοι-μη μέτοχοι να συμμετάσχουν ή να παρασταθούν στις εργασίες της;
Σκοπός Της Ρύθμισης
Είναι περισσότερο από προφανής η ανάγκη παράστασης τρίτων προσώπων στη ΓΣ.
Η παρουσία τους υπαγορεύεται, κατά βάση, από την ανάγκη ενημέρωσης των μετόχων για θέματα της ημερήσιας διάταξής της. Για την παροχή, επίσης, απαντήσεων επί τυχόν ερωτημάτων τους. Για την διαμόρφωση, εν τέλει, άποψης όσον αφορά το περιεχόμενο της άσκησης του δικαιώματος ψήφου από μέρους των μετόχων.
Κάποιες φορές, μάλιστα, η παρουσία τρίτων προσώπων διευκολύνει, πρακτικά, τη συμμετοχή μετόχου. Δεν είναι, επίσης, παράδοξο τρίτα πρόσωπα να διατηρούν, δεδομένης της ιδιότητάς τους, πρόδηλο και αυταπόδεικτο ενδιαφέρον για τις εταιρικές υποθέσεις.
Με βάση όσα παραπάνω αναφέρονται, ο νομοθέτης προβαίνει σε σαφή οριοθέτηση των όρων παράστασης των τρίτων-μη μετόχων. Κι αυτό, προκειμένου να διευκρινισθούν ζητήματα που είχαν ανακύψει σχετικά με την παράσταση τρίτων στη ΓΣ και την απάλειψη των σχετικών αμφισβητήσεων (βλ. σχετικά Αιτιολογική Έκθεση ν. 4548/2018 επί του άρ. 127).
Δικαίωμα Παράστασης vs Συμμετοχής
Το δικαίωμα παράστασης και ο κύκλος των προσώπων στα οποία αυτό απονέμεται δεν πρέπει να συγχέεται με το δικαίωμα συμμετοχής στις εργασίες της ΓΣ. Το τελευταίο (βλ. και: «Δικαιούμενοι Συμμετοχής στη Γενική Συνέλευση ΑΕ») δεν συνιστά ένα (απλό) δικαίωμα παράστασης˙ συνιστά την αναγκαία προϋπόθεση της συμμετοχής στη συζήτηση των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης αλλά και της άσκησης πλειάδας μετοχικών δικαιωμάτων. Μεταξύ αυτών: το (ιδιαίτερα σημαντικό) δικαίωμα ψήφου.
Από την άλλη πλευρά, το (απλό) δικαίωμα παράστασης έχει ένα, σαφώς, απομειωμένο περιεχόμενο έναντι εκείνου της συμμετοχής. Όσοι νομιμοποιούνται να παρασταθούν στη ΓΣ επιτελούν έναν καθαρά συμβουλευτικό, ενημερωτικό και επιβοηθητικό ρόλο. Ως τρίτοι δε (χωρίς μετοχικά δικαιώματα-μεταξύ αυτών και δικαιώματα ψήφου) δεν συνυπολογίζονται, αυτονοήτως, στην απαρτία και την πλειοψηφία για τη λήψη αποφάσεων.
Οι Δικαιούμενοι Σε Παράσταση Στη ΓΣ Τρίτοι
(α) Διοικητικό Συμβούλιο & Ελεγκτές
Στη ΓΣ, καταρχάς, δικαιούνται να παρίστανται (και) τα μέλη του ΔΣ καθώς και οι ελεγκτές της εταιρείας (άρ. 127 §1). Και, καθώς το δικαίωμα αυτό απορρέει, απευθείας, από τον νόμο (ως αναγκαστικού δικαίου ρύθμιση), δεν είναι δυνατό να περιοριστεί από το καταστατικό. Για δύο, κατά βάση, λόγους: (α) Τα πρόσωπα αυτά δικαιολογούν, αυτονοήτως, εύλογο ενδιαφέρον για τις εταιρικές υποθέσεις (β) Επιτελούν ρόλο υποβοηθητικό της συμμετοχής των μετόχων στη ΓΣ και την άσκηση, εν τέλει, του δικαιώματος ψήφου από τους τελευταίους. Ικανοποιώντας, ιδίως, το δικαίωμα ενημέρωσής τους.
Προβλέπεται ως προς τους ελεγκτές (:ν. 4336/2015 άρ. 2 παρ. Α. υποπαρ. Α1 υπό 4 περ. β΄) ότι οφείλουν να παρίσταται στην (τακτική) ΓΣ και να παρέχουν κάθε πληροφορία που είναι σχετική με τον έλεγχο που διενήργησαν. Οι ελεγκτές είναι δυνατό να παρίστανται στις τακτικές και έκτακτες ΓΣ. Όπως, μάλιστα, γίνεται χαρακτηριστικά δεκτό από τη νομολογία, αν δεν υποχρεούνταν οι ελεγκτές να παρασταθούν στη ΓΣ παρέχοντας διευκρινίσεις ως προς τον έλεγχο που διενέργησαν, «οι μέτοχοι δεν θα ήταν σε θέση να αξιολογήσουν την επιτυχία ή μη της εταιρικής διαχείρισης» (:υπό το προϊσχύσαν καθεστώς-2244/2022 ΤρΕφΑθ, ΤΝΠ ΝΟΜΟΣ).
Ο αποκλεισμός των ως άνω προσώπων από τη ΓΣ δεν στερείται εννόμων συνεπειών. Συγκεκριμένα, σε περίπτωση που δεν επιτραπεί στα μέλη του ΔΣ ή στους ελεγκτές (και στις περιπτώσεις των άρθρων 2 παρ. Α. υποπαρ. Α1 υπό 4 περ. β΄ ν. 4336/2015 και 121 §2 ν. 4548/2018) να παρασταθούν στη ΓΣ, η απόφαση της ΓΣ είναι ακυρώσιμη. Και τούτο, γιατί η απόφαση της ΓΣ λαμβάνεται κατά παράβαση του νόμου. Προσβάλλεται όμως, ταυτόχρονα, το δικαίωμα ενημέρωσης των μετόχων καθώς επίσης και επιμέρους πτυχές του δικαιώματος συμμετοχής τους στη ΓΣ.
Σε κάθε περίπτωση, όμως τα πρόσωπα αυτά, όταν παρίστανται, δεν προσμετρώνται (κατά τα άνω) στο σχηματισμό απαρτίας και πλειοψηφίας. Αν, ωστόσο, προσμετρηθούν, η απόφαση που θα λάβει η ΓΣ θα είναι, υπό προϋποθέσεις ελαττωματική και είναι ακυρώσιμη). Εφόσον, συγκεκριμένα, η συμμετοχή των μη νομιμοποιούμενων αυτών προσώπων αποδείχθηκε αποφασιστική για την επίτευξη απαρτίας ή η ψήφος τους κρίσιμη για την επίτευξη πλειοψηφίας (άρ. 137 §5 περ. α΄).
(β) Παράσταση Τρίτων Κατόπιν Άδειας του Προέδρου της ΓΣ
Ο κύκλος των τρίτων που είναι δυνατό να παρασταθούν στη ΓΣ διευρύνεται ακόμα περισσότερο με βάση δυνατότητα που ο νόμος απονέμει στον Πρόεδρο της. Ο τελευταίος, συγκεκριμένα, διατηρεί το δικαίωμα να επιτρέψει την παρουσία στη συνέλευση και άλλων προσώπων, που δεν έχουν μετοχική ιδιότητα ή δεν είναι εκπρόσωποι μετόχων. Στο μέτρο, όμως, που τούτο δεν αντιτίθεται στο εταιρικό συμφέρον (άρ. 127 §2 εδ. α΄).
Η δυνατότητα αυτή συγκεκριμενοποιείται, στην πράξη, με την παράσταση εξωτερικών συμβούλων (λ.χ.: δικηγόρων, λογιστών, οικονομολόγων) ή στελεχών της ΑΕ. Διερμηνέων, επίσης, για την υποστήριξη της συμμετοχής μετόχων που δεν ομιλούν την ελληνική γλώσσα.
Η εν λόγω αρμοδιότητα του Προέδρου συνδέεται, κατ’ αναπόδραστη συνέπεια, και με αντίστοιχη ευθύνη του. Εφόσον, όμως, αποδειχθεί ότι η παρουσία τρίτων (που αυτός κατέστησε επιτρεπτή) στη ΓΣ αντιτίθεται στο εταιρικό συμφέρον και προκάλεσε, αιτιωδώς, ζημία στην ΑΕ.
Τυχόν αποκλεισμός, από μέρους του Προέδρου, των συγκεκριμένων προσώπων από τη ΓΣ δεν συνεπάγεται, καταρχήν, κακή συγκρότηση της ούτε και ελαττωματικότητα επακόλουθης απόφασής της. Υπό την αυτονόητη προϋπόθεση ότι ο αποκλεισμός του τρίτου-μη μετόχου δεν οδηγεί σε κατ’ ουσίαν αποκλεισμό μετόχου (όπως στην περίπτωση αποκλεισμού διερμηνέα μετόχου που δεν ομιλεί την ελληνική). Στην τελευταία περίπτωση, η απόφαση της ΓΣ θα ήταν ακυρώσιμη (άρ. 137 §1).
Τα παραπάνω πρόσωπα δεν είναι δυνατό να θεωρηθεί, φυσικά, ότι μετέχουν με οποιονδήποτε τρόπο στη ΓΣ. Και, προφανώς, δεν προσμετρώνται στον υπολογισμό απαρτίας και πλειοψηφίας (διαφορετικά η απόφαση ενδέχεται υπό τις προϋποθέσεις του άρ. 137 §5 περ. α΄ να είναι ακυρώσιμη). Ωστόσο, ο νομοθέτης προέβη (και) ρητά στη σχετική διευκρίνιση. Προβλέπεται, συγκεκριμένα, πως τα εν λόγω πρόσωπα δεν θεωρείται ότι μετέχουν στη ΓΣ επειδή, και μόνον, έλαβαν τον λόγο για λογαριασμό παριστάμενου μετόχου ή ύστερα από πρόσκληση του προέδρου (άρ. 127 §2 εδ. β΄).
(γ) Συμμετοχή Τρίτων Δυνάμει Ειδικότερων Διατάξεων
Αντίστοιχες, με τις ανωτέρω αναφερόμενες, ειδικές ρυθμίσεις παρέχουν τη δυνατότητα παράστασης τρίτων στη ΓΣ. Τέτοια περίπτωση συνιστά η παράσταση στη ΓΣ του επικεφαλής της μονάδας εσωτερικού ελέγχου (άρ. 16§2 ν. 4706/2020). Επίσης του ειδικού εκπροσώπου της ΑΕ (αρ. 102§7 ν.4548/2018). Του προσώπου εκείνου, δηλ., που επιφορτίζεται με την ειδική και αποκλειστική αρμοδιότητα άσκησης της εταιρικής αγωγής. Στο πλαίσιο αυτό παρέχεται στον ειδικό εκπρόσωπο σειρά δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Αναμένεται, μεταξύ άλλων, από εκείνον να παρασταθεί (μετά την άσκηση της αγωγής) στη ΓΣ που θα κληθεί να συγκατατεθεί στην απόφαση της ΑΕ (δια του ΔΣ) για συμβιβασμό ή παραίτηση από τις αξιώσεις της για αποζημίωση.
Συμμετοχή στη Γενική Συνέλευση με Ηλεκτρονικά Μέσα
Η πρόσκληση της ΓΣ μπορεί να προβλέπει τη συμμετοχή σε αυτή από απόσταση με ηλεκτρονικά μέσα, εκτός από τους μετόχους, και για τα πρόσωπα που νομιμοποιούνται, σύμφωνα με τα παραπάνω, να παρασταθούν (άρ. 127 §3). Δεν απαιτείται, πλέον, σχετική καταστατική πρόβλεψη.
Η υποβοήθηση των μετόχων στη λήψη των βέλτιστων αποφάσεων αποτελεί μέριμνα του νομοθέτη. Αναγκαία, κατά τούτο, η παράσταση, τρίτων-μη μετόχων (ενδ.: μέλη ΔΣ, ελεγκτές, σύμβουλοι, ειδικός εκπρόσωπος κλπ.) προκειμένου να παράσχουν τις αναγκαίες ενημερώσεις και αποσαφηνίσεις, να απαντήσουν κρίσιμα, ενδεχομένως, ερωτήματα ή τέλος, να συνδράμουν τους μετόχους στην άσκηση των δικαιωμάτων τους (ενδ.: διερμηνείς). Προσοχή όμως! Ενδεχόμενη παράσταση στη ΓΣ μη δικαιουμένων (ή απαγόρευση παράστασης δικαιουμένων) τρίτων είναι δυνατό να οδηγήσει σε βλαπτικές συνέπειες για την εταιρεία και τους μετόχους της. Ενδεχομένως, μάλιστα, να καταστήσει και τη ΓΣ ακυρώσιμη. Δημιουργείται, πάντως, η απορία: μεταξύ των δικαιουμένων τρίτων συμπεριλαμβάνονται και αντιπρόσωποι μετόχων ή είναι υποχρεωτική, τελικά, η αυτοπρόσωπη παράσταση των τελευταίων; Περί αυτών σε επόμενη αρθρογραφία μας.-
Γράφει ο Σταύρος Κουμεντάκης Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το άρθρο Γενική Συνέλευση ΑΕ: Παράσταση Μη Μετόχων αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Περισσότερα σχετικά άρθρα μπορείτε να διαβάσετε στις ενότητες «Γενική Συνέλευση ΑΕ» και «Νόμος 4548/2018 Ανώνυμες Εταιρείες». Στις ενότητες αυτές επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ και για τη Γενική Συνέλευση
Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί Αποποίηση ευθύνης