Γενική Συνέλευση ΑΕ – Απαρτία (άρ. 130 ν. 4548/2018): Η Γενική Συνέλευση, το ανώτατο όργανο της ΑΕ, καλείται να λάβει, πάντοτε, σημαντικές αποφάσεις. Καθώς, κάποιες από αυτές, έχουν αυξημένη βαρύτητα, ο νόμος αξιώνει αυξημένα ποσοστά απαρτίας για τη λήψη τους. Περί αυτών, το παρόν.
Απαρτία: Έννοια & Σκοπός
Η Έννοια Της Απαρτίας
Η έννοια της απαρτίας εκφράζει το ελάχιστο ποσοστό μετοχικού κεφαλαίου που, κατά τον νόμο και το καταστατικό, είναι αναγκαίο να παρίσταται στη συνεδρίαση της ΓΣ για τη νομιμότητά της. Επίσης, για τη συζήτηση που προηγείται της ψηφοφορίας επί των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης και, αυτονοήτως, κατά τη λήψη έγκυρης απόφασης από τη ΓΣ.
Ο υπολογισμός του απαιτούμενου ποσοστού απαρτίας λαμβάνει χώρα επί του καταβεβλημένου και μετά ψήφου μετοχικού κεφαλαίου. Επί μερικής καταβολής μετοχικού κεφαλαίου, υπολογίζεται το καταβεβλημένο ποσό για κάθε μετοχή. Σε περίπτωση έκδοσης μετοχών υπέρ το άρτιο, το υπέρ το άρτιο ποσό δεν λαμβάνεται, αυτονοήτως, υπόψη για τον υπολογισμό της απαρτίας.
Ο (Διττός) Σκοπός Της Ρύθμισης
Η προϋπόθεση της απαρτίας για τη λήψη έγκυρης απόφασης αντικατοπτρίζει την κατανόηση του νομοθέτη για αδυναμία αξίωσης της παρουσίας στη ΓΣ του συνόλου των μετοχών που έχουν δικαίωμα ψήφου. Την αποφυγή, επίσης, του κινδύνου της λήψης αποφάσεων από μια αμελητέα μειοψηφία μετόχων.
Ο νομοθέτης προέβη, κατά τούτο, (ήδη υπό το προϊσχύσαν καθεστώς: άρ. 29 κ.ν. 2190/1920) στη ρύθμιση των ποσοστών απαρτίας, μέσω αναγκαστικού δικαίου διατάξεων.
Ο Κρίσιμος Για Την Επίτευξη Απαρτίας Χρόνος
Η ύπαρξης της απαιτούμενης απαρτίας εξετάζεται κατά την έναρξη της συνεδρίασης. Θα πρέπει όμως να παραμένει (και ελέγχεται) και όταν λαμβάνεται απόφαση για καθένα, χωριστά, θέμα της ημερήσιας διάταξης. Αρμόδιος για τον έλεγχό της είναι ο Πρόεδρος της ΓΣ. Είναι ενδεχόμενο, επί περισσότερων θεμάτων στην ημερήσια διάταξη, για κάποια να υφίσταται απαρτία και για άλλα όχι. Για τα τελευταία θα πρέπει να ακολουθήσει επαναληπτική ΓΣ.
Μη Συνυπολογιζόμενες Στην Απαρτία Μετοχές
Υφίστανται περιπτώσεις μετοχών, οι οποίες δεν λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό της απαρτίας-μολονότι μπορεί να εκπροσωπούν ποσοστού του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου. Τέτοιες περιπτώσεις μετοχών είναι:
(α) Οι μετοχές χωρίς δικαίωμα ψήφου (:λ.χ., προνομιούχες μετοχές χωρίς δικαίωμα ψήφου).
(β) Επίσης, οι ίδιες της ΑΕ μετοχές. Οι μετοχές, δηλ., που ανήκουν στην κυριότητα της ΑΕ (και όσες εξομοιούνται με αυτής-βλ. περίπτωση της απόκτησης απόκτηση ίδιων μετοχών από την ΑΕ μέσω τρίτων). Τα δικαιώματα της μετοχικής ιδιότητας των εν λόγω μετοχών αναστέλλονται (άρ. 50 §1).
(γ) Στην περίπτωση της κοινωνίας επί μετοχών αναστέλλονται τα μετοχικά δικαιώματα όταν οι περισσότεροι δικαιούχοι παραλείψουν την υποχρεωτική υπόδειξη στην ΑΕ κοινού εκπροσώπου τους (άρ. 53 §2 εδ. β΄).
(δ) Επί εισηγμένων ΑΕ, σε περίπτωση συναλλαγής με συνδεδεμένο μέρος, όταν τούτη αφορά σε μέτοχο της ΑΕ, ο τελευταίος δεν μετέχει στην ψηφοφορία της ΓΣ και δεν υπολογίζεται για το σχηματισμό της απαρτίας και της πλειοψηφίας. Εκτός αν το ΔΣ επέτρεψε τη σύναψη της εν λόγω συναλλαγής με τη συμφωνία της πλειοψηφίας των ανεξάρτητων μελών του. Δεν μετέχουν, ομοίως, στην ψηφοφορία άλλοι μέτοχοι, με τους οποίους ο αντισυμβαλλόμενος αποτελεί συνδεδεμένο μέρος (:άρ. 100 §5 σε συνδυασμό με άρ. 99 §2).
(ε) Επ’ ευκαιρία της διερεύνησης εκείνων που δικαιούνται να συμμετάσχουν στη ΓΣ αναφερθήκαμε σε μια ειδική περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων. Συγκεκριμένα, φυσικό πρόσωπο-μέλος ΔΣ και μέτοχος εισηγμένης ΑΕ δεν μετέχει στην ψηφοφορία της ΓΣ (κι ούτε υπολογίζεται στον σχηματισμό της απαρτίας και της πλειοψηφίας, όταν η ΓΣ αποφασίζει την ανάθεση του ελέγχου των χρηματοοικονομικών καταστάσεων σε ορκωτό ελεγκτή λογιστή ή σε ελεγκτική εταιρία. (Εκτός κι αν η πλειοψηφία των ανεξάρτητων μελών του ΔΣ δηλώσει ότι συμφωνεί με την ανάθεση του ελέγχου στα προτεινόμενα πρόσωπα-άρ. 124 §8).
Απαρτία: Απλή Ή Αυξημένη (;)
Απλή Απαρτία: Ο Κανόνας
Αρχική Γενική Συνέλευση
Για τις περισσότερες αποφάσεις της ΓΣ απαιτείται απλή απαρτία. Η ΓΣ βρίσκεται σε απαρτία και συνεδριάζει έγκυρα, όταν παρίστανται ή αντιπροσωπεύονται σε αυτήν μέτοχοι, εκπροσωπούντες το 1/5, τουλάχιστον, του καταβεβλημένου κεφαλαίου (άρ. 130 §1). Η απλή απαρτία αφορά σε θέματα που δεν αξιολογούνται ως ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία και δραστηριότητα της ΑΕ.
Επαναληπτική Γενική Συνέλευση
Στην περίπτωση μη επίτευξης του αμέσως ανωτέρω ποσοστού απαρτίας, η ΓΣ ματαιώνεται και ακολουθεί επαναληπτική ΓΣ. Η τελευταία (:επαναληπτική ΓΣ) συνέρχεται, εκ νέου, μέσα σε είκοσι ημέρες από τη ματαιωθείσα συνεδρίασης, ύστερα από πρόσκληση προ δέκα, τουλάχιστον, πλήρων ημερών (άρ. 130 §2 εδ. α΄). Νεότερη πρόσκληση, ωστόσο, δεν απαιτείται, όταν στην αρχική πρόσκληση είχε ήδη ορισθεί ο τόπος και ο χρόνος της επαναληπτικής συνεδρίασης. Υπό την προϋπόθεση, όμως, στην περίπτωση αυτή, ότι μεσολαβούν πέντε, τουλάχιστον, ημέρες ανάμεσα στη ματαιωθείσα συνεδρίαση και την επαναληπτική (άρ. 130 §2 εδ. γ΄). Στην τελευταία περίπτωση, δεδομένης της ήδη υπάρχουσας γνωστοποίησης στον μέτοχο με την αρχική πρόσκληση, ελλείπει η ανάγκη προστασίας των μετόχων από πρακτικές αιφνιδιαστικής υφαρπαγής ψήφου (βλ. σχετικά, Αιτιολογική Έκθεση ν. 4548/2018 επί άρ. 130).
Η επαναληπτική ΓΣ συνιστά νέα, αυτοτελή ΓΣ και όχι συνέχεια της ματαιωθείσας. Τούτη, δε, βρίσκεται σε απαρτία και συνεδριάζει έγκυρα επί των θεμάτων της αρχικής ημερησίας διάταξης, οσοδήποτε και αν είναι το τμήμα του καταβεβλημένου κεφαλαίου που παρίσταται και εκπροσωπείται σε αυτή (άρ. 130 §2 εδ. β΄).
Τα θέματα της ημερήσιας διάταξης της επαναληπτικής ΓΣ ταυτίζονται με αυτά της αρχικής. Παρόλα αυτά, δεν αποκλείεται η προσθήκη και νέων, ύστερα από αίτηση μετόχων που εκπροσωπούν το 1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου (άρ. 141 §2). Επί των νέων θεμάτων η ΓΣ δεν θεωρείται επαναληπτική αλλά αρχική. Τούτο σημαίνει ότι η ύπαρξη απαρτίας κρίνεται με βάση το απαιτούμενο για την αρχική ποσοστό.
Ενδέχεται, εφόσον προβλέπεται στο καταστατικό, να έχει προηγηθεί κατάθεση μετοχών της ματαιωθείσας ΓΣ. Η εν λόγω διαδικαστική προϋπόθεση νομιμοποίησης συμμετοχής θεωρείται ότι πληρούται και για την επαναληπτική ΓΣ, αν τούτο προκύπτει από την απόδειξη κατάθεσης. Όμως, αν μετά την ματαίωση της αρχικής ΓΣ ο μέτοχος ανέλαβε τις κατατεθειμένες μετοχές, οφείλει να τηρήσει εκ νέου την καταστατική, διαδικαστική, προϋπόθεσης της κατάθεσης των μετοχών του πριν την επαναληπτική ΓΣ. Οι μετοχές που εμπρόθεσμα θα έχουν κατατεθεί θα συνυπολογιστούν, απ’ αρχής, στον σχηματισμό απαρτίας.
Αυξημένη Απαρτία: Η Εξαίρεση
Αρχική Γενική Συνέλευση
Για ορισμένα μείζονος σημασίας θέματα για τη λειτουργία της ΑΕ, ο νομοθέτης αξιώνει αυξημένα ποσοστά απαρτίας. Πρόκειται για αποφάσεις επί θεμάτων που οδηγούν σε δομικές μεταβολές στην εταιρεία και, συνεπώς, επηρεάζουν σημαντικά την πορεία της. Η ΓΣ που θα επιληφθεί (καταστατική ΓΣ) βρίσκεται σε απαρτία και συνεδριάζει έγκυρα επί των θεμάτων της αρχικής ημερήσιας διάταξης, όταν παρίστανται ή αντιπροσωπεύονται σε αυτήν μέτοχοι που εκπροσωπούν το 1/2 του καταβεβλημένου κεφαλαίου (άρ. 130 §3).
Επαναληπτική Γενική Συνέλευση
Επί αδυναμίας συγκέντρωσης του αμέσως ανωτέρω ποσοστού απαρτίας, προβλέπεται αντιστοίχως, όπως και στην περίπτωση της απλής (απαρτίας), δυνατότητα διεξαγωγής επαναληπτικής ΓΣ. Απαιτείται, τότε, η εκπροσώπηση του 1/3 του κεφαλαίου (130 §4 εδ. α΄). Το συγκεκριμένο ποσοστό διαφοροποιείται όταν πρόκειται να ληφθεί απόφαση (επί εισηγμένων και μη ΑΕ) για αύξηση μετοχικού κεφαλαίου: η ΓΣ, στην επαναληπτική της συνεδρίαση, ευρίσκεται σε απαρτία, όταν παρίστανται ή αντιπροσωπεύονται σε αυτήν μέτοχοι που εκπροσωπούν το 1/5, τουλάχιστον, του καταβεβλημένου κεφαλαίου (άρ. 130 §4 εδ. β΄).
Ισχύουν κατά τα λοιπά, όσα έχουν, ήδη-ανωτέρω, λεχθεί σχετικά με την πρόσκληση και τις προθεσμίες για την επαναληπτική συνεδρίαση.
Κατάλογος Θεμάτων Αυξημένης Απαρτίας
Ο νομοθέτης προβαίνει σε θέσπιση ειδικού καταλόγου, όπου απαριθμεί τις περιπτώσεις θεμάτων για τη λήψη αποφάσεων, επί των οποίων απαιτείται αυξημένη απαρτία. Εφόσον το καταστατικό δεν ορίζει διαφορετικά, όλες οι υπόλοιπες αποφάσεις της ΓΣ -πέραν εκείνων του συγκεκριμένου καταλόγου- λαμβάνονται με απλή απαρτία. Συγκεκριμένα, απαιτεί ο νόμος αυξημένη απαρτία, κατ’ εξαίρεση, προκειμένου για αποφάσεις που αφορούν (άρ. 130 §3):
(α) Τη μεταβολή της εθνικότητας της ΑΕ. Σχετική μεταβολή επέρχεται επί μεταφοράς της έδρας στην αλλοδαπή. Σε αυτήν την περίπτωση, οι μέτοχοι που αντιτάχθηκαν και μειοψήφησαν δικαιούται, υπό προϋποθέσεις, την εξαγορά των μετοχών τους από την εταιρεία.
(β) Τη μεταβολή του αντικειμένου της επιχείρησης. Όταν, δηλ., μεταβάλλονται τα όρια δραστηριοποίησης της ΑΕ. Και στην προκειμένη περίπτωση, οι μέτοχοι που αντιτάχθηκαν και μειοψήφησαν δικαιούται, υπό προϋποθέσεις, την εξαγορά των μετοχών τους από την εταιρεία.
(γ) Την επαύξηση των υποχρεώσεων μετόχων. Η σχετική πρόβλεψη αποκτά πρακτική σημασία στην περίπτωση προσθήκης καταστατικής ρήτρας για δεσμευμένες μετοχές.
(δ) Την τακτική αύξηση του κεφαλαίου-εκτός αν αυτή επιβάλλεται από τον νόμο ή γίνεται με κεφαλαιοποίηση αποθεματικών (ονομαστική αύξηση μετοχικού κεφαλαίου). Αυξημένη απαρτία απαιτείται και για την εγκριτική απόφαση της ιδιαίτερης συνέλευσης της ΓΣ όταν υφίστανται περισσότερες κατηγορίες μετοχών και η απόφαση για την αύξηση θίγει ορισμένη κατηγορία (άρ. 25 §3).
(ε) Τη μείωση του κεφαλαίου. Εξαιρούνται, όμως, από την αξίωση αυξημένης απαρτίας (:αρκεί η κοινή) οι περιπτώσεις της μείωσης λόγω μη διάθεσης μετοχών (κατόπιν μη εμπρόθεσμης καταβολής δόσεων επί μερικής καταβολής -άρ. 21 §5) και λόγω ακύρωσης ιδίων μετοχών, διότι δεν μεταβιβάστηκαν εμπρόθεσμα (άρ. 49 §6). Αυξημένη, όμως, απαρτία απαιτείται και για την εγκριτική απόφαση της ιδιαίτερης συνέλευσης της ΓΣ, όταν υφίστανται περισσότερες κατηγορίες μετοχών (άρ. 29 §5).
(στ) Τη μεταβολή του τρόπου διάθεσης των κερδών.
(ζ) Τη συγχώνευση, διάσπαση, μετατροπή, αναβίωση, παράταση της διάρκειας ή διάλυση της εταιρείας.
(η) Την παροχή ή ανανέωση εξουσίας προς το διοικητικό συμβούλιο για αύξηση του κεφαλαίου από τη ΓΣ (επί έκτακτης αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου).
(θ) (Και) Σε κάθε άλλη περίπτωση που ορίζεται στο νόμο ότι η γενική συνέλευση αποφασίζει με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία. Λ.χ. επί των θεμάτων της παράτασης διάρκειας της ΑΕ (άρ. 8 §§2 και 3) και της μετατροπή της σε αορίστου χρόνο καθώς και του περιορισμού ή αποκλεισμού του δικαιώματος προτίμησης επί αύξησης μετοχικού κεφαλαίου (άρ. 27 §1).
Περαιτέρω, τροποποίηση του καταστατικού με σκοπό την επαύξηση των ποσοστών απαρτίας επί των ως άνω περιπτώσεων, απαιτεί, ομοίως, την κατά τα άνω αυξημένη απαρτία.
Αναγκαστικό Δίκαιο & Καταστατικές Αποκλίσεις
Οι διατάξεις για την απαρτία συνιστούν αναγκαστικό δίκαιο. Τούτο σημαίνει πως το καταστατικό δεν μπορεί να αρκείται σε μικρότερα ποσοστά απαρτίας σε σχέση με εκείνα που ο νόμος αξιώνει (άρ. 130 §5 εδ. α΄).
Είναι δυνατό, όμως, το καταστατικό να αξιώνει μεγαλύτερα από τα ανωτέρω (ελάχιστα) νόμιμα ποσοστά απαρτίας. Η απαρτία, όμως, που θα προβλέπει το καταστατικό για τα θέματα, για τα οποία -εκ του νόμου- απαιτείται απλή, δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 2/3 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου (άρ. 130 §5 εδ. β΄). Για τα θέματα, ωστόσο, για τα οποία -εκ του νόμου- απαιτείται αυξημένη απαρτία, δεν υφίσταται αντίστοιχος περιορισμός: το καταστατικό μπορεί να αξιώνει ποσοστό απαρτίας (ακόμα και) ίσο με το σύνολο του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου.
Παράβαση Tων Προβλέψεων Περί Απαρτίας
Σε περίπτωση παράβασης είτε των νόμιμων είτε των καταστατικών προβλέψεων περί απαρτίας, η ΓΣ θα προβεί στη λήψη ακυρώσιμων αποφάσεων (άρ. 137 §1).
Προκειμένου να διασφαλισθεί το εταιρικό συμφέρον αλλά και τα δικαιώματα των μετόχων μειοψηφίας, ο νόμος ρυθμίζει τα θέματα που συναρτώνται με την απαρτία της ΓΣ, που λαμβάνει τις, κατά περίπτωση, αποφάσεις. Στις περισσότερο σημαντικές από αυτές ο νόμος αξιώνει αυξημένα ποσοστά. Αντίστοιχα είναι δυνατό να πράττει και το καταστατικό. Παραβίαση όσων ο νόμος και το καταστατικό ορίζουν καταλήγουν σε απευκταίες ακυρωσίες. Αντίστοιχα, βέβαια, θα δούμε ότι συμβαίνει και στις αναγκαίες να σχηματιστούν πλειοψηφίες. Περί αυτών, όμως, σε επόμενη αρθρογραφία μας.-
Γράφει ο Σταύρος Κουμεντάκης Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το άρθρο Γενική Συνέλευση ΑΕ: Απαρτία αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Περισσότερα σχετικά άρθρα μπορείτε να διαβάσετε στις ενότητες «Γενική Συνέλευση ΑΕ», «Νόμος 4548/2018 Ανώνυμες Εταιρείες» και «Μετοχές και μέτοχοι ΑΕ» .Στις ενότητες αυτές επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ και για τη Γενική Συνέλευση
Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί Αποποίηση ευθύνης