Ατομικά Δικαιώματα Μειοψηφίας: Δικαίωμα Παροχής Πληροφοριών Για Μετόχους Και Μετοχές
(άρ.141 §§ 10 & 11 ν. 4548/2018)
Σε σειρά άρθρων μας απασχόλησαν τα δικαιώματα μειοψηφίας των μετόχων ΑΕ. Αναλύθηκαν τόσο τα συλλογικά όσο και τα ατομικά όμοια. Στο πλαίσιο των τελευταίων μας απασχόλησε το δικαίωμα πληροφόρησης για τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Εδώ θα μας απασχολήσει η δεύτερη (και, τελευταία, σχετική ενότητα: το δικαίωμα παροχής πληροφοριών όσον αφορά το ύψος του μετοχικού κεφαλαίου και τις μετοχές της ΑΕ καθώς και το δικαίωμα χορήγησης του πίνακα μετόχων.
Δικαίωμα Για Πληροφόρηση Μετόχου Σχετικά Με Το Ύψος Του Μετοχικού Κεφαλαίου Και Τις Μετοχές
Γενικά
Υστερα από αίτηση οποιουδήποτε μετόχου, οποτεδήποτε υποβαλλόμενη, το Διοικητικό Συμβούλιο υποχρεούται (άρ.141 § 10) να πληροφορήσει το μέτοχο, εντός 20ημέρου, για το ύψος του κεφαλαίου της ΑΕ και τις κατηγορίες των μετοχών που έχουν εκδοθεί. Επίσης για τον αριθμό των μετοχών κάθε κατηγορίας (επί προνομιούχων-και για τα δικαιώματα που κάθε κατηγορία παρέχει). Επί τυχόν δεσμευμένων μετοχών οφείλει να ενημερώσει για τον αριθμό τους αλλά και τους περιορισμούς που τις διέπουν.
Πρόκειται για καινοτομία του νέου νόμου για τις ΑΕ αφού ο προϊσχύσας δεν περιλάμβανε σχετική διάταξη.
Σκοπός
Το συγκεκριμένο δικαίωμα (βλ. και Αιτ. Έκθ. Ν.4548/2018 επί της συγκεκριμένης διάταξης) εξυπηρετεί την παροχή πληροφόρησης στον μέτοχο τόσο κατά την συμμετοχή του στην ΑΕ όσο και ενόψει της εξόδου του. Η σχετική πληροφόρηση αποδεικνύεται χρήσιμη στον μέτοχο για την άσκηση των δικαιωμάτων που αντιστοιχούν στις μετοχές που κατέχει. Και τούτο γιατί σχηματίζει την αναγκαία, για κείνον, εικόνα όσον αφορά τη συνολική, κεφαλαιακή, εικόνα της ΑΕ καθώς και για τη θέση του στο μετοχικό σχήμα. Περαιτέρω, η σχετική πληροφόρηση αποδεικνύεται αναγκαία στη φάση της αναζήτησης πιθανού αγοραστή εκ μέρους του μετόχου, καθώς είναι αναγκαίο να γνωστοποιήσει στον ενδιαφερόμενο τα συγκεκριμένα στοιχεία.
Προϋποθέσεις Άσκησης
(α) Μετοχική Ιδιότητα
Όπως ήδη αναφέρθηκε, πρόκειται για ατομικό δικαίωμα. Συνεπώς, κάθε μέτοχος, στο πλαίσιο αυτής και μόνης της ιδιότητας του είναι δικαιούχος του συγκεκριμένου δικαιώματος. Η μετοχική του ιδιότητα θα πρέπει να αποδεικνύεται με κάθε νόμιμο τρόπο. Δεν απαιτείται, ωστόσο, η απόδειξη και του συγκεκριμένου αριθμού μετοχών που κατέχει.
(β) Μη Εισηγμένη Εταιρεία
Ο νομοθέτης αποκλείει τους μετόχους των εισηγμένων ΑΕ με εισηγμένες μετοχές σε ρυθμιζόμενη αγορά από τον κύκλο των δικαιούχων της συγκεκριμένης διάταξης. Αρνητική προϋπόθεση, λοιπόν, άσκησης του δικαιώματος αποτελεί να μην πρόκειται για εισηγμένη ΑΕ.
(γ) Υποβολή Αίτησης
Απαιτείται υποβολή αίτησης, η οποία θα απευθύνεται προς την ΑΕ. Δεν απαιτείται αιτιολογία για την άσκηση του δικαιώματος ή τον σκοπό για τον οποίο θα χρησιμοποιηθεί η εν λόγω πληροφορία.
Καθώς ελλείπει οποιαδήποτε πρόβλεψη για τον τύπο της αίτησης, αυτή μπορεί να είναι ακόμα και προφορική. Ωστόσο, η τήρηση έγγραφου τύπου, αποτελεί τον κανόνα, καθώς αποφεύγονται αποδεικτικές δυσχέρειες.
Το συγκεκριμένο δικαίωμα δεν υπόκειται σε ορισμένη προθεσμία. Ούτε ασκείται ενόψει ΓΣ. Μπορεί να ασκηθεί οποτεδήποτε («…υποβαλλόμενη κατά πάντα χρόνο…»).
Αντικείμενο Δικαιώματος
Οι αιτούμενες πληροφορίες είναι δυνατό να αφορούν το ύψος του μετοχικού κεφαλαίου, τις μετοχές στις οποίες διαιρείται, τις κατηγορίες τους (κοινές, προνομιούχες κλπ) και τον αριθμό των μετοχών κάθε κατηγορίας. Επί προνομιούχων μετοχών οι αιτούμενες πληροφορίες μπορεί να αφορούν τα δικαιώματα που κάθε κατηγορία παρέχει˙ επί δεσμευμένων μετοχών: τον αριθμό τους και τους περιορισμούς που τις διέπουν. Το δικαίωμα αυτό, περιλαμβάνει, ακόμα, πόσες και τι είδους μετοχές διαθέτει ο ίδιος ο αιτών μέτοχος, όπως αυτές προκύπτουν από το βιβλίο μετόχων. Τα στοιχεία αυτά δεν περιορίζονται στις πληροφορίες που αφορούν στον αιτούντα μέτοχο αλλά και στους λοιπούς.
Αποτελέσματα Άσκησης
Στην περίπτωση που η αίτηση παροχής της συγκεκριμένης πληροφόρησης υποβληθεί νομότυπα, θα πρέπει να ικανοποιηθεί. Το ΔΣ είναι το όργανο της εταιρείας που υποχρεούται να παράσχει την αιτούμενη πληροφόρηση. Αν και δεν προβλέπεται προθεσμία άσκησης του δικαιώματος, ο νομοθέτης επιβάλλει την εντός 20ημέρου από την υποβολή της αίτησης ανταπόκριση του ΔΣ και την παροχή της αιτούμενης ενημέρωσης. Ωστόσο, υποχρέωση δε γεννάται στην περίπτωση κατά την οποία οι πληροφορίες, που αιτείται ο μέτοχος, είναι ήδη αναρτημένες στο διαδικτυακό τόπο της εταιρείας. Το ΔΣ εκπληρώνει, στην περίπτωση αυτή, την υποχρέωσή του με την υπόδειξη προς τον αιτούντα μέτοχο του διαδικτυακού τόπου, στον οποίο είναι αναρτημένες οι αιτούμενες πληροφορίες.
Όπως και στις λοιπές περιπτώσεις δικαιωμάτων μειοψηφίας, εφόσον οι αιτούντες αποδείξουν ζημία προκληθείσα από τη μη ικανοποίηση του δικαιώματος εκ μέρους του ΔΣ, γεννάται αστική ευθύνη σε βάρος των μελών του. Τυγχάνουν, επίσης, εφαρμογής οι ποινικές διατάξεις του νόμου με τις οποίες εγκαθιδρύεται ποινική ευθύνη για τα μέλη του ΔΣ που παραβίασαν την υποχρέωση πληροφόρησης.
Δικαίωμα Για Χορήγηση Πίνακα Μετόχων
Το δικαίωμα για χορήγηση πίνακα μετόχων με ένδειξη του ονοματεπωνύμου, της διεύθυνσης και του αριθμού μετοχών κάθε μετόχου αποτελεί, επίσης, ατομικό δικαίωμα πληροφόρησης. Συνιστά, μάλιστα, νεοπαγή ρύθμιση, καθώς προστέθηκε, για πρώτη φορά, με τον ν.4548/2018.
Σκοπός
Ο σκοπός για τον οποίο θεσπίστηκε το συγκεκριμένο δικαίωμα αφορά την διευκόλυνση της επικοινωνίας ανάμεσα στους μετόχους της ίδιας ΑΕ, η οποία είναι δυσχερής, όταν πρόκειται για πολυμετοχικές ΑΕ.
Προϋποθέσεις
(α) Μετοχική Ιδιότητα
Ως ατομικό δικαίωμα παρέχεται σε κάθε πρόσωπο που φέρει και αποδεικνύει τη μετοχική ιδιότητα. Τούτο, μάλιστα, ανεξάρτητα από το ποσοστό του μετοχικού κεφαλαίου που εκπροσωπεί. Εφαρμόζεται τόσο επί εταιρειών, των οποίων οι μετοχές είναι εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά όσο και σε μη εισηγμένες. Προϋποτίθεται, όμως, απόδειξη της μετοχικής ιδιότητας.
(β) Καταστατική Πρόβλεψη
Για την ικανοποίηση του συγκεκριμένου δικαιώματος απαιτείται σχετική καταστατική πρόβλεψη. Εφόσον ελλείπει, δεν είναι δυνατή η αίτηση χορήγησης του πίνακα μετόχων της ΑΕ.
(γ) Προστασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα
Ο πίνακας των μετόχων αναφέρει, κατ΄ ελάχιστον, το ονοματεπώνυμο των μετόχων, τη διεύθυνση τους και τον αριθμό των μετοχών που καθένας κατέχει. Ο νομοθέτης, λαμβάνοντας υπόψη πως κάποια, τουλάχιστον, από αυτά συνιστούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα έθεσε επιφύλαξη προστασίας τους: Για να είναι νόμιμη η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων που αναγράφονται στον εν λόγω πίνακα απαιτείται η προηγούμενη ενημέρωση των μετόχων, των οποίων τα στοιχεία αναφέρονται σε αυτόν.
Αποτελέσματα Άσκησης
Με την νομότυπη υποβολή της συγκεκριμένης αίτησης (γραπτής ή προφορικής) το ΔΣ οφείλει να παράσχει στον αιτούντα τον πίνακα των μετόχων, εφόσον πληρούνται οι προαναφερθείσες προϋποθέσεις. Το ΔΣ, ωστόσο, διαθέτει την ευχέρεια να µη συμπεριλάβει στο σχετικό πίνακα μετόχους που κατέχουν λιγότερο από 1% του κεφαλαίου. Η εν λόγω ευχέρεια φαίνεται να αφορά κυρίως μεγάλες ΑΕ, το κεφάλαιο των οποίων είναι διασκορπισμένο σε περισσότερους μετόχους και ελάχιστα, επιμέρους, ποσοστά δεν διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στα εταιρικά δρώμενα.
Στην περίπτωση μη ικανοποίησης του συγκεκριμένου δικαιώματος γεννάται, υπό προϋποθέσεις, αστική και ποινική για τα μέλη του ΔΣ που δεν ικανοποίησαν την σχετική αίτηση.
Μεταξύ των ατομικών δικαιωμάτων ενός εκάστου μετόχου ΑΕ, ανεξάρτητα μάλιστα από τον αριθμό των μετοχών που διαθέτει, περιλαμβάνεται το δικαίωμά του να ζητά και λαμβάνει πληροφορίες αναφορικά με το ύψος του μετοχικού κεφαλαίου και τις μετοχές της ΑΕ. Το δικαίωμά του, επίσης να ζητά και να του χορηγείται ο πίνακας μετόχων. Τα εν λόγω δικαιώματα θα πρέπει, υπό τις προϋποθέσεις του νόμου, να ικανοποιούνται. Και τούτο όχι μόνον γιατί ενδεχόμενη παράλειψη ικανοποίησής τους γεννά αστικές και ποινικές ευθύνες σε βάρος των μελών του ΔΣ αλλά, κυρίως, γιατί η σχετική πληροφόρηση εις ουδέν είναι δυνατό να βλάψει την ΑΕ.-
Managing Partner
Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).