Μεταξύ των τίτλων που είναι δυνατό να εκδώσει η ΑΕ περιλαμβάνονται και οι τίτλοι κτήσης μετοχών (:warrants). Τα warrants, συνιστούν ένα σύγχρονο χρηματοπιστωτικό μέσο με διαρκώς αυξανόμενη διεθνή καθιέρωση. Εμφανίστηκαν στη ζωή της χώρας μας, στο πλαίσιο της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών τα έτη 2012/2013 και εντεύθεν. Προσελκύστηκαν, τότε (και με το δέλεαρ των warrants) επενδυτές να συμμετάσχουν στις αυξήσεις του κεφαλαίου τους: μέσω της παροχής, δηλ., του δικαιώματος μεταγενέστερης κτήσης μετοχών τους-σε προνομιακή, κατά τα φαινόμενα, τιμή. Νομοθετικό έρεισμα, ωστόσο, απέκτησαν μεταγενέστερα-το έτος 2018, με την ένταξη των σχετικών προβλέψεων στο νόμο για τις ΑΕ. Η ιστορία τους αλλά και η διεθνής πρακτική τούτο, τουλάχιστον, αποδεικνύουν: τα warrants λειτουργούν προς την κατεύθυνση της προσέλκυσης επενδυτών και επενδυτικών κεφαλαίων στην ΑΕ˙ υψηλό, κατά τούτο, το ενδιαφέρον τους.
Έννοια-Περιεχόμενο
Τα warrants ανήκουν στην κατηγορία τίτλων, έγχαρτων ή άυλων, που ενσωματώνουν ή αναπαριστούν το (διαπλαστικό) δικαίωμα του δικαιούχου τους (:option) για απόκτηση, με μόνη τη δική του δήλωση, άλλων αξιογράφων-λ.χ. μετοχών, έναντι προσυμφωνημένου τιμήματος.
Τα warrants προϋποθέτουν τη σύναψη συμφώνου προαίρεσης. Πρόκειται για τη συμφωνία μεταξύ του δικαιούχου του (διαπλαστικού) δικαιώματος και του αντισυμβαλλομένου του, η οποία περιγράφει τους όρους ίδρυσης, άσκησης και απόσβεσης του δικαιώματος αυτού.
Αναλόγως του αντισυμβαλλομένου του δικαιούχου, οι τίτλοι κτήσης διακρίνονται σε:
(α) καλυμμένους (:covered warrants), όταν εκδότης του δικαιώματος είναι τρίτο πρόσωπο,
(β) εταιρικούς (:stock warrants), όταν εκδότης του δικαιώματος είναι η ΑΕ (άρ. 56 ν. 4548/18): μέσω αυτών παρέχεται η εξουσία μονομερούς επέμβασης και τροποποίησης της κεφαλαιακής σύνθεσης της ΑΕ.
Οι τίτλοι κτήσης μετοχών είναι δυνατό να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε ρυθμιζόμενη αγορά ή ΠΜΔ (άρ. 56 §1 εδ. β΄). Αναγνωρίζεται, επομένως, η (υπό προϋποθέσεις) δυνατότητα παράλληλης διαπραγμάτευσης warrants και μετοχών στο χρηματιστήριο.
Σκοπός Έκδοσης
Λέγεται (χαριτολογώντας εν μέρει) πως τα warrants χρησιμοποιούνται ως «γλυκαντικά» (“sweeteners”-κατά τη διεθνή ορολογία) για την προσέλκυση επενδυτών. Σ’ εκείνους, λ.χ., που θα επιλέξουν να καταστούν μέτοχοι της ΑΕ προσφέρεται η δυνατότητα να αποκτήσουν, σε μελλοντικό χρόνο και σε προκαθορισμένη τιμή, μετοχές της ΑΕ-ακόμα κι αν η αληθής/αγοραία/εσωτερική/χρηματιστηριακή τιμή τους θα είναι, τότε, σημαντικά υψηλότερη. Να αποκομίσουν, με άλλα λόγια, υψηλά κέρδη.
Τα warrants δεν είναι ελκυστικά, μόνον, για τους επενδυτές. Με την έκδοσή τους επιτυγχάνεται, πρωτίστως, η προαγωγή των εταιρικών σκοπών της ΑΕ, μέσω της προσέλκυσης κεφαλαίων. Εξυπηρετούν, δηλαδή-κατά κύριο λόγο, επιχειρηματικές ανάγκες, στρατηγικούς και αναπτυξιακούς στόχους.
Συνέπειες Έκδοσης
Η απόφαση έκδοσης των warrants επιδιώκει (προφανώς) επωφελείς (και) για την ΑΕ σκοπούς. Εγκυμονεί όμως και (όχι αμελητέους) κινδύνους-ιδίως για τους υφιστάμενους μετόχους. Με την έκδοση των warrants παρέχεται η δυνατότητα στους κατόχους τους να προβούν σε αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ, σε επόμενη χρονική στιγμή, ασκώντας τα δικαιώματα που αυτά τους παρέχουν. Τούτο θα σημάνει, κατ’ αναπόδραστη συνέπεια, τη μεταβολή (ενδεχομένως και ανατροπή), των μετοχικών συσχετισμών και ισορροπιών της εκδότριας ΑΕ. Οι υφιστάμενοι μέτοχοι θα τελούν, μέχρι την απόσβεση του σχετικού δικαιώματος των κατόχων των warrants σε αβεβαιότητα ως προς την επέλευση (ή μη) των σχετικών μεταβολών καθώς και το εύρος τους-σε καταφατική περίπτωση.
Οι κάτοχοι των warrants μέχρι (και αν) ασκήσουν τα δικαιώματά τους από αυτά και αποκτήσουν (αν αποκτήσουν) τις μετοχές που τους αντιστοιχούν, δεν διατηρούν από την αιτία αυτή την ιδιότητα του μετόχου της ΑΕ ούτε τα συναφή δικαιώματα από τη μετοχική σχέση (λ.χ. συμμετοχής και ψήφου στις ΓΣ). Εκ περισσού να σημειωθεί πως στην περίπτωση που κατέχουν μετοχές από άλλη αιτία, διατηρούν τα εξ αυτών μετοχικά δικαιώματα.
Τυπικές Προϋποθέσεις Έκδοσης
Αρμοδιότητα
Τακτική Έκδοση
Τα συναφή με την αρμοδιότητα έκδοσης κτήσης μετοχών ζητήματα ρυθμίζονται, κατ’ ανάλογο τρόπο, με τις αντίστοιχες προβλέψεις αναφορικά με την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ.
Ο ρόλος της ΓΣ: Η απόφαση για την τακτική έκδοση των warrants ανήκει στην αρμοδιότητα της καταστατικής-εξαιρετικής ΓΣ (άρ. 56 §1 εδ. α΄). Η ΓΣ, επομένως, αποφασίζει σχετικά με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία.
Ο ρόλος του ΔΣ: Στην περίπτωση τακτικής έκδοσης των warrants, το ΔΣ αποκτά ρόλο εισηγητικό-ουσιαστικής, όμως, σημασίας: είναι το όργανο εκείνο που θα παρουσιάσει τα αίτια και σκοπούς της έκδοσης, να σχολιάσει το -εύλογο ή μη- των οικονομικών όρων, να καταθέσει την κρίση του επί της προσφορότητας και καταλληλότητας του μέτρου. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, να αποκτήσει το ΔΣ και ρόλο περισσότερο ενεργητικό, εφόσον εξουσιοδοτηθεί από τη ΓΣ να καθορίσει την τιμή διάθεσης των τίτλων αλλά και την τιμή άσκησης του ενσωματωμένου δικαιώματος προαίρεσης-αναλογικά με την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου (άρ. 25 §2).
Έκτακτη Έκδοση
Ταυτόχρονα με την τακτική έκδοση των warrants επιτρέπεται (άρ. 56 §2) και η έκτακτη έκδοσή τους. Αρκεί, στην περίπτωση αυτή, σχετική απόφαση της συνήθους ΓΣ με απλή απαρτία και πλειοψηφία ή του ΔΣ. Προϋποτίθεται όμως η αναλογική εφαρμογή των διατάξεων για την έκτακτη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου και, αυτονοήτως, η ευθυγράμμιση με τις σχετικές καταστατικές προβλέψεις (άρ. 24 §§ 1, 2 και 5).
Έγκριση (Κατηγορίας) Μετόχων
Eνδέχεται στην ΑΕ να υφίστανται και άλλες κατηγορίες μετοχών, εκτός από τις κοινές, (λ.χ. προνομιούχες–άρ. 33 §2). Για τη νομιμότητα της απόφασης έκδοσης των warrants απαιτείται η προηγούμενη έγκριση της ΓΣ της τυχόν θιγόμενης κατηγορίας μετόχων, που παρέχεται με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία (άρ. 56 §4 και 25 §§ 3 & 4).
Δημοσιότητα Και Διοικητική Έγκριση
Η απόφαση έκδοσης warrants, φέρει τον χαρακτήρα αύξησης μετοχικού κεφαλαίου υπό αίρεση. Τόσο η έκδοση όσο και οι όροι της υπόκεινται στους κανόνες δημοσιότητας που ισχύουν για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου (άρ. 56 §5)-όχι όμως και σε διοικητική έγκριση.
Δικαίωμα Προτίμησης Υφιστάμενων Μετόχων
Αντιστάθμισμα στις δυσμενείς έννομες συνέπειες εις βάρος των παλαιών μετόχων σε περίπτωση έκδοσης warrants, συνιστά η ύπαρξη υπέρ εκείνων δικαιώματος προτίμησης -κατ’ αναλογία όσων ισχύουν στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (άρ. 56 §6 και άρ. 26).
Εύλογα συμφέροντα της εταιρείας είναι δυνατό να οδηγήσουν, υπό προϋποθέσεις, σε περιορισμό ή ακόμη και, αποκλεισμό του δικαιώματος προτίμησης (άρ. 56 §6, εδ. β΄, και άρ. 27).
Ουσιαστικές Προϋποθέσεις Έκδοσης
Στην απόφαση έκδοσης των warrants (αρ. 56 §3) θα πρέπει, κατά βάση, να αναφέρονται:
(α) Ο χρόνος, ο τρόπος, το τυχόν τίμημα έκδοσης των τίτλων και ο τρόπος καταβολής του. Στο πλαίσιο αυτό, η απόφαση έκδοσης πρέπει να ορίζει τον τρόπο κάλυψης της έκδοσης (: τον κύκλο προσώπων στον οποίο απευθύνεται). Επίσης, το χρηματικό αντάλλαγμα απόκτησης των τίτλων και την προθεσμία καταβολής του. Κατά τον χρόνο καταβολής του ανταλλάγματος σχηματίζεται ισόποσο, ειδικό μη διανεμητέο αποθεματικό (άρ. 58). Χορήγηση των warrants χωρίς αντάλλαγμα δεν αποκλείεται. Όταν, ιδίως, απορρέει από άλλη συναλλακτική σχέση με την ΑΕ (λ.χ. απόκτηση μετοχών).
(β) Η προθεσμία άσκησης των δικαιωμάτων. Πρόκειται για την αποσβεστική προθεσμία εντός της οποίας είναι δυνατό να ασκηθεί το διαπλαστικό δικαίωμα του δικαιούχου. Κίνητρο για την απόκτηση των warrants αποτελεί η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αποσβεστική προθεσμία: τούτη αυξάνει μεν την οικονομική τους αξία λειτουργεί, όμως, αποτρεπτικά στην είσοδο νέων επενδυτών μέσω μεταγενέστερων αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου.
(γ) Οι λοιποί όροι άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης. Οι συμβαλλόμενοι, ειδικότερα, ενδέχεται να συνδέσουν την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης με περαιτέρω διατυπώσεις και συνέπειες.
(δ) Η κατηγορία των μετοχών που θα εκδοθούν. Η κατηγορία των μετοχών, τις οποίες θα μπορούν να αποκτήσουν οι δικαιούχοι, θα πρέπει να συμμορφώνεται πλήρως με τις καταστατικές προβλέψεις αναφορικά με το είδος των μετοχών που είναι δυνατό να εκδώσει η ΑΕ (λ.χ. προνομιούχες).
(ε) Ο αριθμός των μετοχών που θα εκδοθούν και η ονομαστική τους αξία. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ο καθορισμός του μεγέθους του «δυνητικού κεφαλαίου» της ΑΕ. Επίσης, ο καθορισμός του ποσοστού συμμετοχής των δικαιούχων στο κεφάλαιο.
(στ) Η αξία ή ο τρόπος υπολογισμού της αξίας των μετοχών που θα καταβληθεί κατά την άσκηση του δικαιώματος. Ο συγκεκριμένος όρος αφορά στην τιμή άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης των warrants: στο τίμημα, δηλ., που θα καταβληθεί εκ μέρους του δικαιούχου των τίτλων για την απόκτηση των μετοχών βάσει του δικαιώματος προαίρεσης. Το τίμημα αρκεί να είναι οριστό και να καταβάλλεται ολοσχερώς. Το ύψος του, όμως, θα πρέπει να ανέρχεται, κατ’ ελάχιστο, στο ύψος της ονομαστικής αξίας κάθε μετοχής που θα εκδοθεί.
(ζ) Ο αριθμός των μετοχών των οποίων παρέχει δικαίωμα κτήσης κάθε τίτλος. Πρόκειται για τον προσδιορισμό του λεγόμενου πολλαπλασιαστή, με κομβικό επιχειρηματικό ενδιαφέρον τόσο για την εκδότρια ΑΕ όσο και για τον κάτοχο του τίτλου: ο πολλαπλασιαστής είναι που καθορίζει τον ανώτατο αριθμό μετοχών που θα αποκτήσει ο δικαιούχος του warrant εφόσον ασκήσει, πλήρως, το δικαίωμα προαίρεσής του. Η κατοχή ενός τίτλου παρέχει, συνήθως, το δικαίωμα κτήσης μίας μετοχής. Είναι δυνατό, ωστόσο, να προβλεφθεί πολλαπλασιαστής ως μεταβλητό μέγεθος ή μικρότερος της μονάδας (<1).
(η) Η προσαρμογή όρων των τίτλων και των δικαιωμάτων σε περίπτωση εταιρικών πράξεων. Για λόγους προστασίας των δικαιωμάτων των warrants καθόλη τη διάρκεια της, συνήθως, μακράς αποσβεστικής προθεσμίας άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης, είναι δυνατό να προβλεφθούν ρήτρες για (δίκαιη) αντιμετώπιση αναπάντεχων (και μη) μεταβολών.
(θ) Κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια.
Ελαττωματική Έκδοση
Έννομες συνέπειες
Σε περίπτωση ελαττώματος κατά την έκδοση των warrants εφαρμόζονται, κατ’ αντιστοιχία, οι ρυθμίσεις για τις ελαττωματικές αποφάσεις ΓΣ και ΔΣ (άρ. 137-139 και 95). Οι παραβάσεις που εμφιλοχωρούν επιφέρουν, κατά περίπτωση, ακυρότητα ή ακυρωσία της σχετικής απόφασης. Είναι δυνατή, σε κάθε περίπτωση, η προσωρινή αναστολή ισχύος άκυρης απόφασης.
Ευθύνη Μελών ΔΣ
Η ευθύνη των μελών του ΔΣ για πράξεις ή παραλείψεις, αναφορικά με την εισήγησή τους επί της έκδοσης των τίτλων, κρίνεται στη βάση των κανόνων της επιμελούς διαχείρισης (άρ. 96 επ.). Αποφάσεις, ωστόσο, που εξέδωσε το ΔΣ χωρίς (ή καθ’ υπέρβαση) εξουσιοδότησης της ΓΣ δεν δημιουργούν ευθύνες τους.
Λοιπά Ζητήματα
Μερική Κάλυψη Των Τίτλων
Στην εταιρική απόφαση για την έκδοση των warrants, είναι δυνατό να προβλέπεται δυνατότητα μερικής κάλυψής της-κατ’ αναλογία όσων ισχύουν σε περίπτωση μερικής κάλυψης αύξησης μετοχικού κεφαλαίου (άρ. 56 §7 και άρ. 28).
Τίτλοι Ονομαστικοί
Όπως συμβαίνει με τις μετοχές, έτσι και οι τίτλοι κτήσης εκδίδονται, αποκλειστικά, ως ονομαστικοί (άρ. 56 §8).
Αξιογραφική Αποτύπωση
Σημαντικό γνώρισμα των τίτλων κτήσης μετοχών αποτελεί ο έγχαρτος ή άυλος χαρακτήρας τους-ανάλογα με τη σχετική καταστατική πρόβλεψη.
Δικαιούχοι τίτλων κτήσης μετοχών έναντι της εκδότριας ΑΕ θεωρούνται, κατ’ αρχήν, οι εγγεγραμμένοι στα αντίστοιχα εταιρικά βιβλία-εφόσον δεν έχει, συμβατικά, οριστεί διαφορετικά (άρ. 56 §9 & άρ. 40-43).
Η ενσωμάτωση των δικαιωμάτων σε ονομαστικούς τίτλους έχει κατά κύριο λόγο, νομιμοποιητική/δηλωτική λειτουργία για τον κάτοχο των τίτλων. Η σημασία της αξιογραφικής τους αποτύπωσης ενισχύεται, όταν αυτοί αποτυπώνουν τους ειδικότερους όρους άσκησης του ενσωματωμένου δικαιώματος προαίρεσης.
Μεταβίβαση Και Επιβάρυνση
Η μεταβίβαση των τίτλων κτήσης μετοχών είναι, καταρχάς, επιτρεπτή, ελεύθερη και αναιτιώδης (ακόμα κι αν οι προς απόκτηση μετοχές προβλέπονται ως δεσμευμένες). Προϋποτίθεται, σε κάθε περίπτωση, σύναψη σύμβασης μεταβίβασης και καταχώρισης του διαδόχου (ειδικού ή καθολικού) στο σχετικό βιβλίο. Είναι, πάντως, δυνατό να αποκλεισθεί η μεταβίβαση των warrants. Είναι εφικτή (αν δεν έχει ρητά αποκλεισθεί) η σύσταση εμπράγματων δικαιωμάτων επί των warrants. Προϋποτίθεται η γνωστοποίησή τους στην εκδότρια καθώς και το πρόσωπο του δικαιούχου άσκησης του δικαιώματος προαίρεσης για την απόκτηση των μετοχών.
Ο παλαιόθεν και ευρύτερα γνωστός, παγκοσμίως, θεσμός των warrants αποδείχθηκε, ήδη, αποτελεσματικός και στη χώρα μας: στο πλαίσιο της, εισαγωγικά αναφερόμενης, ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών. Προσελκύστηκαν τα αναγκαία για τη διάσωσή τους, τότε, κεφάλαια, παρά το γεγονός ότι οι συνθήκες δεν ήταν ιδεατές-ουδεκάν ικανοποιητικές. Κι αφού, υπό τις εξαιρετικά δυσμενείς, τότε, συνθήκες αποδείχθηκε αποτελεσματικός, πολύ περισσότερο ως τέτοιος αποδεικνύεται σε άλλες ευνοϊκότερες συγκυρίες-στο πλαίσιο της διαδικασίας και προσπάθειας προσέλκυσης επενδυτών & επενδυτικών κεφαλαίων στην ΑΕ. Υπό το πρίσμα αυτό, μεγίστη η αξία τους και δεδομένη η, έστω και σε βάθος χρόνου, (περαιτέρω) αξιοποίησή τους και στη χώρα μας. Και εν τέλει: και στη δική μας, γιατί όχι, ΑΕ.-
Σταύρος Κουμεντάκης
Managing Partner
Υ.Γ. Συνοπτική έκδοση του άρθρου δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, στις 6 Νοεμβρίου 2022.
Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Αναλυτικά.