Λήψη Απόφασης Γενικής Συνέλευσης: Προσυπογραφή Πρακτικού Χωρίς Συνεδρίαση (άρ. 136 ν. 4548/2018): Καθώς η Γενική Συνέλευση της ΑΕ είναι το ανώτατο όργανό της, η διευκόλυνση λήψης αποφάσεων συνιστά λογικό στόχο του νομοθέτη. Δεν αρκείται, ως εκ τούτου, στην παραδοσιακή ΓΣ, κατά την οποία οι μέτοχοι συναθροίζονται σε συγκεκριμένο τόπο. Θεσπίζει, αντίθετα, ενδιαφέρουσες εξαιρέσεις. Εξαιρέσεις, στο πλαίσιο των οποίων, η ΓΣ ούτε συνέρχεται σε ορισμένο (φυσικό ή διαδικτυακό) τόπο ούτε και συνεδριάζει. Τέτοιες είναι: (α) η λήψη απόφασης με ψηφοφορία χωρίς συνεδρίαση (άρ. 135)–η οποία, ήδη, μας απασχόλησε και (β) η προσυπογραφή πρακτικού χωρίς συνεδρίαση (άρ. 136) για την οποία το παρόν.
Η Ρύθμιση
Σε αντίθεση με τον καινοτόμο θεσμό της λήψης απόφασης με ψηφοφορία χωρίς συνεδρίαση (άρ. 135), επαναλαμβάνεται (άρ. 136), με ορισμένες τροποποιήσεις, η δυνατότητα που, και κατά το παρελθόν, προβλεπόταν για τη σύνταξη πρακτικού «διά περιφοράς» µε ισχύ απόφασης. Δεν απαιτείται, όμως-πλέον, ομοφωνία αλλά σύμπραξη, απλά, του συνόλου των μετόχων. Οι τελευταίοι, δηλαδή, αρκεί να συμφωνούν να ληφθεί απόφαση με τον συγκεκριμένο τρόπο (βλ. σχετικά, Αιτ. Έκθεση ν. 4548/2018 επί του άρ. 136) χωρίς, κατ’ ανάγκη, να ομονοούν και ως προς την απόφαση που θα ληφθεί. Πρόκειται για τη δυνατότητα της προσυπογραφής πρακτικού χωρίς συνεδρίαση.
Σκοπός Ρύθμισης
Η δυνατότητα της λήψης απόφασης «δια περιφοράς» και υπογραφής πρακτικού χωρίς συνεδρίαση δεν ήταν, πάντοτε, επιτρεπτή στο εθνικό δίκαιο. Μια τέτοια απόφαση θεωρούνταν, παλαιότερα (ν. 3604/2007), ανυπόστατη.
Πρόκειται, ωστόσο, για μια δυνατότητα που εξυπηρετεί σημαντικά την ΑΕ και τους μετόχους, δεδομένης της αποδέσμευσής της από σημαντικές γραφειοκρατικές διατυπώσεις και το συνακόλουθο κόστος τους-σε χρόνο και χρήματα.
Τα συγκεκριμένα οφέλη έχουν καταστήσει τη δυνατότητα της προσυπογραφής πρακτικού χωρίς συνεδρίαση συνήθη επιλογή των μετόχων. Τούτο, ιδίως σε ολιγομετοχικές και οικογενειακές ΑΕ. Σε αυτές, οι διαπροσωπικές σχέσεις των μετόχων δημιουργούν, κατά κανόνα, σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ τους. Υφισταμένων τέτοιων σχέσεων, προκύπτει ως πλεονεκτική η, με τον τρόπο αυτό, λήψη απόφασης-παρά την παράλειψη των (χρονοβόρων-μολονότι διασφαλιστικών) διατυπώσεων σύγκλησης και συνεδρίασης της ΓΣ.
Προϋποθέσεις Λήψης Απόφασης Με Προσυπογραφή Πρακτικού
Για τη λήψη αποφάσεων από τη ΓΣ με προσυπογραφή πρακτικού χωρίς συνεδρίαση των μετόχων, ο νομοθέτης αξιώνει την πλήρωση συγκεκριμένων προϋποθέσεων (άρ. 136 §1):
(α) Μη Εισηγμένη ΑΕ
Αναγκαίο είναι, στην περίπτωση αυτή, οι μετοχές της ΑΕ να μην είναι εισηγμένες σε ρυθμιζόμενη αγορά˙ η συγκεκριμένη ευχέρεια δεν αφορά, επομένως, τις εισηγμένες ΑΕ.
(β) Υπογραφή Πρακτικού Από Όλους Τους Μετόχους & Πλειοψηφία
Πρόσθετη προϋπόθεση αποτελεί η υπογραφή του πρακτικού που καταρτίστηκε από όλους τους μετόχους ή τους αντιπροσώπους τους. Αξιοσημείωτο, μάλιστα, είναι πως σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται και οι μέτοχοι χωρίς δικαίωμα ψήφου. Από την πλήρωση της συγκεκριμένης προϋπόθεσης εξαρτάται και το υποστατό του σχετικού πρακτικού-βεβαίως και των αποφάσεων που εμπεριέχονται σ’ αυτό.
Με την υπογραφή του πρακτικού της ΓΣ δηλώνεται η συναίνεση των μετόχων ως προς τη λήψη απόφασης με τον συγκεκριμένο τρόπο. Επιπρόσθετα (και) η σιωπηρή παραίτησή τους από το δικαίωμα συζήτησης εντός της ΓΣ (ως απόρροια της αρχής non venire contra factum proprium). Η συγκεκριμένη συναίνεση δεν είναι αναγκαίο να συμπεριλαμβάνει, σύμφωνα και με όσα προαναφέρθηκαν, συμφωνία και αποδοχή του περιεχομένου του πρακτικού και των αποφάσεων που σε αυτό διαλαμβάνονται. Κι αυτό γιατί δεν απαιτείται, κατά τα προαναφερθέντα, ομοφωνία σε περίπτωση απόφασης ΓΣ με προσυπογραφή του πρακτικού της χωρίς συνεδρίαση. Αντίθετα, εφόσον όλοι οι μέτοχοι αποδέχονται τον σχετικό τρόπο λήψης απόφασης (και υπογράφουν το πρακτικό) η σχετική απόφαση μπορεί να είναι πλειοψηφική (άρ. 136 §1 εδ. β΄). Θα πρέπει, όμως-φυσικά, τυχόν μειοψηφούντες μέτοχοι να αναφέρονται στο πρακτικό (άρ. 136 §1 εδ. γ΄). Και οι τελευταίοι, στην περίπτωση αυτή, εξίσου θα δεσμεύονται από την απόφαση που θα έχει ληφθεί.
Στο ως άνω πλαίσιο, λοιπόν, «ως απόφαση της γενικής συνέλευσης θα θεωρείται το περιεχόμενο του υπογραφέντος από όλους τους μετόχους πρακτικού» (547/2019 ΑΠ, ΤΝΠ QUALEX). Στο σχετικό πρακτικό, πάντως, δεν απαιτείται μνεία πως δεν έλαβε χώρα συνεδρίαση.
…Ειδικότερα, Η Υπογραφή Με Ηλεκτρονικά Μέσα
Στο πλαίσιο εκσυγχρονισμού και διευκόλυνσης της (ταχύτερης) λήψης απόφασης της ΓΣ με προσυπογραφή πρακτικού, είναι δυνατό οι υπογραφές των μετόχων ή των αντιπροσώπων τους να αντικαθίστανται με ανταλλαγή μηνυμάτων με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail) ή άλλα ηλεκτρονικά μέσα. Απαιτείται, ωστόσο, τούτο να προβλέπεται στο καταστατικό (άρ. 136 §2).
Βάρος Απόδειξης
Το βάρος της απόδειξης της συνδρομής των προϋποθέσεων λήψης απόφασης με προσυπογραφή πρακτικού χωρίς συνεδρίαση φέρει η ΑΕ (άρ. 136 §4).
Καταχώριση Της Απόφασης Στο Βιβλίο Πρακτικών
Δεν εξαιρείται, προφανώς, η απόφαση που θα ληφθεί «δια περιφοράς» από την υποχρέωση καταχώρισής της στο βιβλίο πρακτικών της ΓΣ. Το υπογεγραμμένο από όλους τους μετόχους πρακτικό καταχωρίζεται, επίσης, στο σχετικό βιβλίο (σύμφωνα με το άρ. 134). Εφόσον, μάλιστα, η σχετική απόφαση έχει ληφθεί με ανταλλαγή e-mail, επισυνάπτονται κι εκείνα, προφανώς, σ’ αυτό (το βιβλίο).
Η υποχρέωση καταχώρισης δεν βαρύνει τον Πρόεδρο της ΓΣ. Κι αυτό γιατί δεν υφίσταται τέτοιος (Πρόεδρος της ΓΣ) καθώς ελλείπει συνεδρίαση της ΓΣ. Η υποχρέωση καταχώρισης βαρύνει, ως εκ τούτου, το ΔΣ. Να σημειωθεί, πάντως, πως η εν λόγω καταχώριση δεν συνιστά συστατικό στοιχείο της απόφασης της ΓΣ.
Υποστατό & Κύρος Απόφασης
Ως όρος του υποστατού της απόφασης της ΓΣ τίθεται από τον νομοθέτη, όπως και ανωτέρω αναφέρθηκε, η προσυπογραφή του πρακτικού της από το σύνολο των μετόχων (είτε με χειρόγραφο είτε με ηλεκτρονικό τρόπο). Ρητά ορίζεται πως στην περίπτωση προσυπογραφής πρακτικού, η σχετική απόφαση είναι ανυπόστατη, εφόσον δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου (άρ. 136 σε συνδυασμό με άρ. 140 §2 εδ. α΄). Τούτο σημαίνει, πως μια τέτοια απόφαση δεν παράγει έννομα αποτελέσματα.
Πέραν των ως άνω ρητά, επίσης, προβλέπεται ότι απόφαση που λαμβάνεται με προσυπογραφή πρακτικού είναι άκυρη εφόσον αντίκειται στο νόμο ή το καταστατικό. (Εφαρμόζονται, στην περίπτωση αυτή, οι §§4-8 του άρθρου 138-άρ. 140 §2 εδ. β΄).
Διάκριση από την Καθολική ΓΣ
Η λήψη απόφασης με προσυπογραφή πρακτικού δεν πρέπει να συγχέεται με την περίπτωση της καθολικής ΓΣ (άρ. 121 §5). Εξυπηρετούν, άλλωστε, διαφορετικό λειτουργικό σκοπό.
Καθολική ΓΣ υφίσταται όταν: (α) παρίστανται μέτοχοι που εκπροσωπούν το σύνολο του μετοχικού κεφαλαίου και (β) κανείς δεν αντιλέγει στην πραγματοποίηση της συνεδρίασης-παρά το γεγονός της μη τήρησης (ή πλημμελούς τήρησης) της προβλεπόμενης διαδικασίας σύγκλησης της ΓΣ (:καταρχήν, δημοσίευση πρόσκλησης ΓΣ).
Η καθολική ΓΣ, επομένως, προϋποθέτει τη συνάθροιση και συνεδρίαση των μετόχων της ΑΕ. Την ταυτόχρονη, δηλ., παράστασή τους στον ίδιο χώρο (με φυσική ή ηλεκτρονική παρουσία). Αντίθετα, στην περίπτωση της (απλής) προσυπογραφής πρακτικού, συνεδρίαση, όπως ήδη σημειώθηκε, δεν λαμβάνει χώρα.
Στην καθολική ΓΣ, η έλλειψη της υπογραφής ενός μετόχου στο πρακτικό δεν αποδεικνύει τη μη συμμετοχή του σε αυτήν. Τούτο, εφόσον στο πρακτικό, το οποίο υπογράφεται από τον πρόεδρο και τον γραμματέα (εφόσον υφίστανται), ρητά σημειώνεται ότι παρέστησαν και ψήφισαν όλοι οι μέτοχοι τα ονόματα των οποίων αναγράφονται στο πρακτικό (άρ. 130/2020 ΑΠ). Αντίθετα, στο πλαίσιο λήψης απόφασης με προσυπογραφή πρακτικού, δεν είναι ανεκτό, ασφαλώς, να ελλείπει υπογραφή μετόχου.
Η ταχύτητα λήψης αποφάσεων αποτελεί, γενικώς, ζητούμενο˙ προφανώς και για την ΑΕ και τα όργανά της. Μεταξύ αυτών και για τη Γενική της Συνέλευση. Ξεχωριστή είναι η μέριμνα του νομοθέτη για την εξυπηρέτηση του συγκεκριμένου στόχου. Στο πλαίσιο αυτό και η δυνατότητα λήψης απόφασης μέσω, απλά, της υπογραφής Πρακτικού ΓΣ-χωρίς τη διενέργεια συνεδρίασης. Ομοφωνία των μετόχων δεν απαιτείται, απαιτείται, όμως, ομόθυμη αποδοχή της σχετικής διαδικασίας. Θα αποφευχθούν με τον τρόπο αυτό σημαντικές ακυρότητες. Περί αυτών, πάντως, επόμενη αρθρογραφία μας.-
Γράφει ο Σταύρος Κουμεντάκης Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το άρθρο Λήψη Απόφασης Γενικής Συνέλευσης: Προσυπογραφή Πρακτικού Χωρίς Συνεδρίαση αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Περισσότερα σχετικά άρθρα μπορείτε να διαβάσετε στις ενότητες «Γενική Συνέλευση ΑΕ», «Νόμος 4548/2018 Ανώνυμες Εταιρείες» και «Μετοχές και μέτοχοι ΑΕ». Στις ενότητες αυτές επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ και για τη Γενική Συνέλευση
Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί Αποποίηση ευθύνης