Πολύς ο λόγος για τα κριτήρια ESG: για την αξία τους, τη σημασία της υιοθέτησής τους από τις επιχειρήσεις αλλά και τον τρόπο που τα αξιολογούν οι επενδυτές, τα χρηματιστήρια και το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η παγκόσμια συζήτηση έχει φτάσει, από καιρό, στη χώρα μας. Το θέμα δεν είναι πια θεωρητικό˙ αναφέρεται στην προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων, στην πιστοληπτική ικανότητα των επιχειρήσεων και, εν τέλει, στην ανάπτυξη. Ας δούμε γιατί.
Τι είναι τα κριτήρια ESG;
ESG είναι η συντομογραφία των λέξεων Environmental (:Περιβάλλον), Social (:Κοινωνία), και Governance (:Διακυβέρνηση). Τα συγκεκριμένα (:ESG) κριτήρια είναι ένα σύνολο προτύπων για τις λειτουργίες μιας εταιρείας που χρησιμοποιούν κοινωνικά συνειδητοί επενδυτές για τον έλεγχο δυνητικών επενδύσεων. Τα περιβαλλοντικά κριτήρια εξετάζουν την απόδοση μιας εταιρείας ως διαχειριστή της φύσης. Τα κοινωνικά κριτήρια εξετάζουν με ποιο τρόπο η επιχείρηση διαχειρίζεται τις σχέσεις της με τους υπαλλήλους, προμηθευτές, πελάτες και τις κοινότητες όπου λειτουργεί. Η διακυβέρνηση ασχολείται με την ηγεσία μιας εταιρείας, τις αμοιβές της διοίκησης και των ανώτερων στελεχών, τους ελέγχους, τους εσωτερικούς ελέγχους και τα δικαιώματα των μετόχων.
Με τα συγκεκριμένα κριτήρια όμως δεν ασχολούνται μόνον οι επενδυτές και οι επιχειρήσεις. Απασχολούν, ήδη, και την ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, συναντά κανείς σωρεία νομοθετημάτων σχετικών με τα ESG κριτήρια, που αναδεικνύουν το υψηλό ενδιαφέρον της τελευταίας.
Η (αληθινή) αξία των ESG κριτηρίων
Το 2015 οι παγκόσμιοι ηγέτες ενέκριναν ομόφωνα την Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Κατά τον ΓΓ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, «Οι στόχοι για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι το μονοπάτι που μας οδηγεί σε ένα κόσμο δικαιότερο, πιο ειρηνικό και ευημερούντα, και σε έναν υγιή πλανήτη».
Κατά συνέπεια: το θέμα δεν έχει νομοθετικό, μόνον, υπόβαθρο ούτε και νομική, κατά βάση, αξία.
Αποδεικνύεται, όμως, πως έχει ιδιαίτερη αξία (και) για τις επιχειρήσεις.
Προλογίζοντας ο Γιώργος Σεραφείμ (καθηγητής στο Harvard Business School, Πρόεδρος του Ελληνικού Συμβουλίου Εταιρικής Διακυβέρνησης και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Χρηματιστηρίου Αθηνών) τον Οδηγό Δημοσιοποίησης Πληροφοριών ESG του Χρηματιστηρίου Αθηνών αναφέρει: «εταιρείες που βελτιώνουν τις επιδόσεις τους σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG) …βελτιώνουν την πρόσβασή τους σε κεφάλαια, τη δέσμευση των εργαζομένων τους, την ικανοποίηση των πελατών τους και τις σχέσεις τους με την κοινωνία και τα ενδιαφερόμενα μέρη».
Στο συγκεκριμένο Οδηγό διαβάζουμε:
«Η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί παγκόσμια προτεραιότητα… Με τη θέσπιση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) των Ηνωμένων Εθνών έχει διαμορφωθεί μια νέα αντίληψη σχετικά με το ρόλο των εταιρειών και όλο και περισσότερες επιχειρήσεις προβαίνουν στη μέτρηση, τη δημοσιοποίηση και τη διαχείριση των κινδύνων και των ευκαιριών που αφορούν τη βιώσιμη ανάπτυξη. Μέσω δεικτών που καταγράφουν επιδόσεις σε θέματα περιβάλλοντος, κοινωνίας και εταιρικής διακυβέρνησης …αποτυπώνεται η ικανότητα των εταιρειών να δημιουργούν αξία και να διαμορφώνουν αποτελεσματικές στρατηγικές με μακροπρόθεσμο ορίζοντα….
Παράλληλα, ακαδημαϊκές έρευνες έχουν διαπιστώσει την ύπαρξη ισχυρής σχέσης μεταξύ των επιδόσεων σε θέματα ESG και των χρηματοοικονομικών επιδόσεων των εταιρειών, γεγονός που αποδεικνύει ότι τα δεδομένα ESG είναι ουσιαστικά από χρηματοοικονομικής απόψεως και, συνεπώς, συναφή για τους επενδυτές. Τα δεδομένα ESG που δημοσιοποιούν οι εταιρείες παρέχουν στους επενδυτές σημαντικές πληροφορίες για τις δραστηριότητες, την ανταγωνιστική θέση και τη μακροπρόθεσμη στρατηγική τους».
To Σύμφωνο PRI
To Σύμφωνο PRI [:PRI Initiative (Principles for Responsible Investment)] είναι μια επενδυτική πρωτοβουλία που αναπτύσσεται σε συνεργασία με την UNEP Finance Initiative και το UN Global Compact˙ μια πρωτοβουλία που προϋποθέτει τη δέσμευση των συμμετεχόντων στα ESG κριτήρια.
Τα δημοσιευμένα στοιχεία για την αυξανόμενη αποδοχή του Συμφώνου PRI μοιάζουν εντυπωσιακά: Στη συγκεκριμένη πρωτοβουλία συμμετέχουν, ήδη, 170 επενδυτές που διαχειρίζονται 36τρις(!) USD καθώς και 26(!) Οργανισμοί Αξιολόγησης Πιστοληπτικής Ικανότητας [:(CRAs)Credit Rating Agencies]. Επίσης: Τέσσερις εκθέσεις έχουν δημοσιευτεί ως μέρος της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας και έχουν οργανωθεί πάνω από είκοσι φόρουμ σε όλο τον κόσμο για τους επαγγελματίες του κλάδου.
Αξιοσημείωτες είναι και οι αρχές επί των οποίων δεσμεύονται οι συγκεκριμένοι επενδυτές και Οργανισμοί:
Αρχή 1: Θα ενσωματώσουμε θέματα ESG στην ανάλυση των επενδύσεων και στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Αρχή 2: Θα είμαστε ενεργοί κάτοχοι και θα ενσωματώσουμε ζητήματα ESG στις πολιτικές και τις πρακτικές μας.
Αρχή 3: Θα επιδιώξουμε την κατάλληλη αποκάλυψη για θέματα ESG από τις οντότητες στις οποίες επενδύουμε.
Αρχή 4: Θα προωθήσουμε την αποδοχή και την εφαρμογή των Αρχών στον κλάδο των επενδύσεων.
Αρχή 5: Θα συνεργαστούμε για να ενισχύσουμε την αποτελεσματικότητά μας στην εφαρμογή των Αρχών.
Αρχή 6: Θα αναφέρουμε τις δραστηριότητές μας και την πρόοδό μας σχετικά με την εφαρμογή των Αρχών.
ESG: Winning in the long run
Από όσα παραπάνω αναφέρονται δεν απομένει οποιαδήποτε αμφιβολία ούτε για τη σημασία που δίνουν οι επενδυτές στην υιοθέτηση των ESG κριτηρίων ούτε και για το γεγονός πως οι επιχειρήσεις (και) σ’ αυτά, ιδιαίτερα, θα πρέπει να εστιάσουν.
Στο κατά τα άνω πλαίσιο και (σχετικά) πρόσφατη εκδήλωση του Χρηματιστηρίου Αθηνών: ESG: Winning in the long run. Η υψηλή συμμετοχή στη συγκεκριμένη εκδήλωση καταδεικνύει και το υψηλό, αντίστοιχα, ενδιαφέρον. Πολλές, επίσης, και ενδιαφέρουσες συμμετοχές και παρουσιάσεις, που κατέδειξαν αυτή, ακριβώς, τη αξία της υιοθέτησης των συγκεκριμένων κριτηρίων από τις επιχειρήσεις.
Σε δύο, μόνον, σημεία των τοποθετήσεων, που έλαβαν χώρα, θα εστιάσουμε:
«Εταιρείες κοινωνικά υπεύθυνες προφανώς γίνονται ελκυστικότερες σε διεθνές επίπεδο και αντίστροφα» (:κ. Βασ. Λαζαράκου, Πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς)
«Σύμφωνα με εκτιμήσεις τα επόμενα τρία-τέσσερα χρόνια παραπάνω από το 50% των ΑΚ θα επενδύεται σε στρατηγικές οι οποίες θα έχουν κριτήρια ESG. (H υιοθέτηση των ESG κριτηρίων) δεν είναι κάτι, όπως θα λέγαμε, nice to have αλλά must have» (:κ. Θεοφ. Μυλωνάς, Πρόεδρος Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών)
Στη βάση (και) των συγκεκριμένων δεδομένων, ο CEO του Χρηματιστηρίου Αθηνών κ. Σωκράτης Λαζαρίδης γνωστοποίησε τον προγραμματισμό της δημιουργίας, έως τον Οκτώβριο, δείκτη που θα περιλαμβάνει τις επαρκώς ευαισθητοποιημένες, σε θέματα ESG, εισηγμένες εταιρείες. Αναμένεται, ως φυσικό επακόλουθο, η αύξηση του ενδιαφέροντος των επενδυτών για τις μετοχές των εν λόγω (προνομιούχων) εταιρειών.
Επιχειρήσεις που πληρούν τα κριτήρια ESG και επενδυτικά κεφάλαια
Θα ανέμενε κάποιος πως η υιοθέτηση των συγκεκριμένων κριτηρίων συνιστά περίσσιο, μόνον, βάρος (και κόστος-χωρίς όφελος) για τις επιχειρήσεις. Είναι όμως έτσι;
H Morningstar είναι μία εταιρεία χρηματοοικονομικών υπηρεσιών έρευνας και διαχείρισης επενδύσεων διεθνούς κύρους. Υψηλού κύρους, αντίστοιχα, και οι έρευνές της. Σε μια σχετικά πρόσφατη (:30.6.20) έρευνά της (:“How Does European Sustainable Funds’ Performance Measure Up?”) συναντούμε εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία. Πολύ περισσότερο, καθώς γίνεται συγκριτική επισκόπηση των αποδόσεων των Sustainable Funds σε σχέση με τα παραδοσιακά-τα Traditional Funds.
Να διευκρινίσουμε στο σημείο αυτό, πως ως Sustainable Funds προσδιορίζονται εκείνα που χρησιμοποιούν κριτήρια περιβαλλοντικής, κοινωνικής και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG) για την αξιολόγηση των επενδύσεων ή της κοινωνικής τους επίδρασης. Αντίθετα, τα παραδοσιακά (:Traditional Funds) δεν εστιάζουν στην ύπαρξη (ή μη) τέτοιου είδους κριτηρίων για την αξιολόγηση είτε των επενδύσεών τους είτε/και δυνητικών επενδύσεων.
Αποδόσεις και βαθμός επιβίωσης των Sustainable Funds σε σχέση με τα Traditional Funds
Στην προαναφερθείσα έρευνα της Morningstar γίνεται συγκριτική επισκόπηση των Sustainable και των Traditional Funds όσον αφορά τον βαθμό επιβίωσης αλλά και, κυρίως, τις αποδόσεις τους. Η υπεροχή των πρώτων μοιάζει προφανής σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο σε βάθος έτους, τριετίας, πενταετίας και δεκαετίας. Να διευκρινιστεί πως, για τις ανάγκες του παρόντος, εστιάζουμε μεν στα τμήματα εκείνα της έρευνας που αναφέρονται στις επενδύσεις σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο, δεν προκύπτουν όμως σημαντικές διαφοροποιήσεις από τα υπόλοιπα τμήματά της.
Αποδόσεις των Sustainable Funds σε παγκόσμιο επίπεδο
Στον πίνακα που ακολουθεί καταγράφονται οι επιδόσεις και αποδόσεις των Sustainable Funds που επενδύουν, παγκοσμίως, σε εταιρείες μεγάλης κεφαλαιοποίησης-Blend Equity˙ συγκεκριμένα:
Από τα παραπάνω δεδομένα προκύπτει πως, πέραν του αυξημένου ποσοστού επιβίωσης των Sustainable Funds, οι μέσες αποδόσεις τους από τις προαναφερθείσες επενδύσεις, κυμαίνονται από 6,9% σε βάθος δεκαετίας έως 25,7% σε επίπεδο έτους. Αντίθετα, οι μέσες αποδόσεις των Traditional Funds περιορίζονται στο 6,3% σε βάθος δεκαετίας και φτάνουν στο 23,3% σε επίπεδο έτους.
Αποδόσεις των Sustainable Funds που επενδύουν στην Ευρώπη
Στον κατωτέρω πίνακα καταγράφονται οι επιδόσεις και αποδόσεις των Sustainable Funds που επενδύουν στην Ευρώπη-επίσης σε εταιρείες μεγάλης κεφαλαιοποίησης/Blend Equity˙ συγκεκριμένα:
Τα ποσοστά επιβίωσης των Sustainable Funds είναι, στην περίπτωση αυτή, εξαιρετικά αυξημένα σε σχέση με τα Traditional Funds. Αυξημένες όμως είναι και οι αποδόσεις των Sustainable Funds, που επενδύουν στις συγκεκριμένες ευρωπαϊκές εταιρείες: κυμαίνονται από 6,8% σε βάθος δεκαετίας έως 26,2% σε επίπεδο έτους. Αντίθετα, οι μέσες αποδόσεις των Traditional Funds περιορίζονται στο 6,6% σε βάθος δεκαετίας και φτάνουν έως 24,2% σε επίπεδο έτους.
Αποδόσεις των Sustainable Funds που επενδύουν στην Ευρωζώνη
Στον πίνακα που ακολουθεί, καταγράφονται οι επιδόσεις και αποδόσεις των Sustainable Funds που επενδύουν στην Ευρωζώνη σε εταιρείες μεγάλης κεφαλαιοποίησης-Blend Equity˙ συγκεκριμένα:
Τα ποσοστά επιβίωσης των Sustainable Funds είναι, και στην περίπτωση αυτή, εξαιρετικά αυξημένα, σε σχέση με τα Traditional Funds. Αντίστοιχα και οι μέσες αποδόσεις των Sustainable Funds που επενδύουν στην Ευρωζώνη στις συγκεκριμένες εταιρείες: κυμαίνονται από 5,6% σε βάθος δεκαετίας έως 24,4% σε επίπεδο έτους. Αντίθετα οι μέσες αποδόσεις των Traditional Funds περιορίζονται στο 5,5% σε βάθος δεκαετίας και φτάνουν έως 23,7% σε επίπεδο έτους.
Συμπέρασμα
Ως απολύτως προφανές προκύπτει, από τα παραπάνω, το συμπέρασμα, πως τα Funds εκείνα (:Sustainable Funds) που εστιάζουν σε επενδύσεις με κριτήρια ESG έχουν εμφανώς καλύτερα ποσοστά επιβίωσης αλλά και καλύτερες αποδόσεις έναντι των λοιπών (:Traditional Funds). Οι επιχειρήσεις, λοιπόν, που πληρούν τα εν λόγω (:ESG) κριτήρια είναι εκείνες που θα λαμβάνουν «τη μερίδα του λέοντος», όσον αφορά το ενδιαφέρον των σημαντικών επενδυτών. Τα κεφάλαια για την ανάπτυξή τους αλλά και η ανάπτυξή τους εν τέλει μοιάζει να είναι, με τον τρόπο αυτό, ευκολότερα (αλλά και περισσότερο) εξασφαλισμένα.
Το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινότητας, των επενδυτικών κεφαλαίων και των χρηματιστηρίων (τελευταία και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων), προκύπτει ως απολύτως πρόδηλο όσον αφορά την υιοθέτηση των κριτηρίων ESG. Αναδεικνύεται, κατ’ ακολουθίαν, ως εξαιρετικά σημαντική η υιοθέτησή τους από τις εταιρείες μεγάλης κεφαλαιοποίησης αλλά κι εκείνες των οποίων μετοχές είναι εισηγμένες σε οργανωμένες αγορές.
Το θέμα όμως δεν θα πρέπει να απασχολεί τις συγκεκριμένες μεγαλύτερες, μόνον, εταιρείες. (Θα πρέπει να) απασχολεί το σύνολο των επιχειρήσεων που βρίσκονται (ή είναι ενδεχόμενο να βρεθούν) στο στόχαστρο επενδυτών. Εκείνες των οποίων η πιστοληπτική ικανότητα αξιολογείται. Εκείνες που είτε επιθυμούν να προβάλλουν τα επιτεύγματά τους στους συγκεκριμένους τομείς είτε, απλά, αξιολογούνται ως προς αυτά.
Σημαντικό όμως να υπομνησθεί, πως οι νεότερες γενιές καταναλωτών δεν ενδιαφέρονται μόνο για τη σχέση ποιότητας/τιμής του προϊόντος ή της υπηρεσίας που αγοράζουν˙ αντιμετωπίζουν με αυστηρότητα, ήδη, τις επιδόσεις των επιχειρήσεων (και) στους συγκεκριμένους, προαναφερθέντες, τομείς.
Είναι, λοιπόν, προφανές πως η υιοθέτηση των κριτηρίων ESG από κάποιες επιχειρήσεις, τις τοποθετεί σε (πολυεπίπεδα) πλεονεκτικότερη θέση. . (Στο πλαίσιο αυτό, εξάλλου, και το απονεμόμενο στις επιχειρήσεις «Σήμα Ισότητας» που προβλέπεται από το ν/σ για τα εργασιακά θέματα-για το οποίο επόμενη αρθρογραφία μας).
Αναγκαίο, επομένως, το σχετικό ESG-«διαβατήριο» για την ανάπτυξη και, σε κάποιες περιπτώσεις, την επιβίωση των επιχειρήσεων.-
Σταύρος Κουμεντάκης
Managing Partner
Υ.Γ. Συνοπτική έκδοση του άρθρου δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, στις 6 Ιουνίου 2021.
Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Αναλυτικά.