Η Επωνυμία της ΑΕ
(άρθρο 6 ν.4548/2018)
Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας ασχοληθήκαμε με το καταστατικό της ΑΕ. Στο ελάχιστο περιεχόμενό του εντάσσεται, μεταξύ άλλων, και η εταιρική επωνυμία˙ αποτελεί, η τελευταία, ζήτημα όχι μόνον σημαντικό αλλά και ιδιαίτερα ενδιαφέρον, το οποίο θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε με το παρόν.
Έννοια και Χαρακτηριστικά-Γενικά
Ως εταιρική επωνυμία, σε κάθε εταιρική μορφή, λογίζεται η λεκτική εκείνη ένδειξη (ή συνδυασμός περισσοτέρων), η χρήση της οποίας είναι υποχρεωτική από κάθε έμπορο κατά την άσκηση της (εμπορικής του) δραστηριότητας. Υπό την εμπορική του επωνυμία κάθε έμπορος συναλλάσσεται, υπογράφει, ενάγει και ενάγεται. Αποτελεί το στοιχείο που τον εξατομικεύει και τον διακρίνει από τους λοιπούς εμπόρους. Η επωνυμία, μάλιστα, αποκτά σημαντικό κοινωνικό και οικονομικό περιεχόμενο. Η χρήση της ως μέσο εξατομίκευσης συνδέεται συχνά με τη φήμη του εμπόρου. Γι΄αυτό και η μοναδικότητα της αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της και χαίρει ιδιαίτερης προστασίας.
Η επωνυμία εντάσσεται στην κατηγορία των διακριτικών γνωρισμάτων. Δεν ταυτίζεται όμως, κι ούτε θα πρέπει να συσχετίζεται, με τον διακριτικό τίτλο, το σήμα και την επωνυμία των προϊόντων καθώς έχουν διαφορετικό, μεταξύ τους, περιεχόμενο. Όσον αφορά τον διακριτικό τίτλο της επιχείρησης/εταιρείας, αυτός δεν είναι, καν, υποχρεωτικός. Σχηματίζεται ελεύθερα και δεν είναι απαραίτητο να ταυτίζεται ή συνδέεται με την επωνυμία. Επίσης, σε αντίθεση με την επωνυμία, μπορούν να προβλεφθούν περισσότεροι του ενός διακριτικοί τίτλοι.
Η αναγραφή της επωνυμίας στο καταστατικό, πριν την έναρξη, δηλ., της συναλλακτικής δραστηριοποίησης του εμπόρου, είναι υποχρεωτική. Η υποχρεωτικότητα δικαιολογείται όχι μόνον από την προστασία των συναλλασσόμενων τρίτων αλλά και του δημοσίου συμφέροντος.
Η επωνυμία είναι άυλο αγαθό και εντάσσεται στην περιουσία του εμπόρου (εν προκειμένω της ΑΕ). Βέβαια, πέραν του περιουσιακού χαρακτήρα της, τα προσωπικά στοιχεία που τη διέπουν δεν είναι ήσσονος σημασίας.
Το δικαίωμα στην επωνυμία είναι απόλυτο κατά την κρατούσα (και ορθή) άποψη. Η προστασία του, επομένως, είναι απόλυτη και η προσβολή του (κατ’ αρχήν) παράνομη.
Σχηματισμός Επωνυμίας
Η ΑΕ διαθέτει αποκλειστικά μία επωνυμία ανεξαρτήτως του εύρους δραστηριοτήτων της (αρχή ενότητας). Η επωνυμία απαρτίζεται από το ουσιαστικό και το τυπικό τμήμα.
Το ουσιαστικό τμήμα σχηματίζεται είτε από το ονοματεπώνυμο ενός ή περισσότερων ιδρυτών ή μετόχων είτε από το αντικείμενο της επιχείρησης είτε από λεκτική ένδειξη-φανταστική ή μη. Ακόμα, είναι δυνατόν να περιλαμβάνει ηλεκτρονική διεύθυνση. Ο συνδυασμός όλων αυτών δεν αποκλείεται. Η επωνυμία μπορεί να αποδίδεται εν όλω ή εν μέρει με λατινικούς χαρακτήρες. Για την χρήση ονοματεπωνύμου ιδρυτή ή μετόχου απαιτείται, αυτονόητα, η συναίνεση του προσώπου. Ωστόσο, η αποχώρηση ή ο θάνατός του δεν οδηγούν, κατ’ αναπόδραστη συνέπεια, σε τροποποίηση της επωνυμίας. Η εταιρεία είναι δυνατό να συνεχίσει την χρήση της χωρίς τη λήψη συναίνεσης από τον ίδιο ή (σε περίπτωση θανάτου) από τους κληρονόμους του. Έτσι, τηρείται η αρχή της διάρκειας και προστατεύεται η εύρυθμη λειτουργία των συναλλαγών της ΑΕ.
Δεν πρέπει να προσκρούει η επωνυμία σε διάταξη νόμου ή να αντίκειται στα χρηστά ήθη (αρχή νομιμότητας). Επιπλέον, εύλογα απαγορεύεται κάθε συσχέτιση με δημόσιες αρχές, υπηρεσίες, φορείς κλπ. Με βάση την αρχή της αποκλειστικότητας θα πρέπει να ξεχωρίζει και να εξατομικεύει την εταιρεία από άλλες. Γι’ αυτό και η επωνυμία δεν είναι δυνατό να ταυτίζεται με άλλη, προϋφιστάμενη, επωνυμία ή διακριτικό γνώρισμα (αρχή χρονικής προτεραιότητας). Η επωνυμία δεν θα πρέπει να είναι πανομοιότυπη με άλλη υφιστάμενη. Σε αυτήν την περίπτωση απαιτείται η γραπτή συγκατάθεση του δικαιούχου της, εν λόγω, πανομοιότυπης. Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση που ανήκουν και οι δύο φορείς στον ίδιο Όμιλο εταιρειών. Είναι δυνατή, επίσης, η χρήση πανομοιότυπης επωνυμίας, εφόσον ο δικαιούχος είναι εταιρεία που έχει διαγραφεί από το ΓΕΜΗ, τουλάχιστον, προς έτους. Ακόμα, το λεκτικό της επωνυμίας θα πρέπει να μην ταυτίζεται με εμπορικό σήμα στο Μητρώο Εμπορικών Σημάτων με δικαιούχο διαφορετικό φυσικό ή νομικό πρόσωπο.
Η επωνυμία όταν αναφέρεται σε αντικείμενο επιχείρησης, ευθυγραμμιζόμενη με την αρχή της αλήθειας, δεν θα πρέπει να παραπλανά για τη δραστηριότητα της. Ωστόσο, στην περίπτωση μεταβολής του σκοπού, δεν είναι υποχρεωτική η τροποποίησή της.
Το τυπικό τμήμα αποτελείται, υποχρεωτικά, από τις λέξεις που φανερώνουν τον εταιρικό τύπο. Εν προκειμένω, πρέπει να αναφέρεται το λεκτικό «Ανώνυμη Εταιρεία» ή το ακρωνύμιο «Α.Ε.». Η επωνυμία και ο διακριτικός τίτλος της εταιρείας αποδίδονται στα λατινικά αυτόματα και αυτούσια με την ένδειξη «Société Anonyme» ή το ακρωνύμιο «S.A.». Στην περίπτωση μονοπρόσωπης AE στην επωνυμία πρέπει να περιέχεται η ένδειξη «Μονοπρόσωπη Ανώνυμη Εταιρεία» ή «Μονοπρόσωπη Α.Ε.». Για τις διεθνείς συναλλαγές, οι παραπάνω λέξεις εκφράζονται ως «Single Member Société Anonyme» ή «Single Member S.Α.».
Η επωνυμία δημοσιεύεται για την προστασία των τρίτων συναλλασσόμενων. Επιπρόσθετα, υποχρεωτική είναι η αναφορά της σε όλα τα έντυπα και τους διαδικτυακούς τόπους της εταιρείας.
Τρόπος Κτήσης Δικαιώματος στην Επωνυμία
Το δικαίωμα στην επωνυμία αποκτάται με την χρήση της (ουσιαστικό σύστημα). Παρ’ όλ’ αυτά, προβλέπεται η καταχώρισή της στο Μητρώο Επωνυμιών και Διακριτικών Τίτλων. Το συγκεκριμένο ηλεκτρονικό μητρώο εξυπηρετεί την εξασφάλιση της μοναδικότητας των επωνυμιών και των διακριτικών τίτλων. Σε αυτό καταχωρίζονται οι επωνυμίες και οι διακριτικοί τίτλοι κατά χρονολογική σειρά. Η καταχώριση, ωστόσο, έχει δηλωτικό χαρακτήρα. Δημιουργεί τεκμήριο μοναδικότητας και πρότερης χρήσης. Για να γίνει, όμως, η καταχώριση θα πρέπει η επωνυμία να διακρίνεται για τη μοναδικότητά της, να είναι σύμφωνη με την νομοθεσία και τα χρηστά ήθη, να διακρίνεται επαρκώς από προγενέστερες επωνυμίες που έχουν ήδη εγγραφεί και να μην έχει κατοχυρωθεί ως εμπορικό σήμα από άλλους εμπόρους, φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Η κατοχύρωση μπορεί να έχει ισχύ σε όλη την Επικράτεια ή μόνον σε συγκεκριμένη Περιφέρεια ή Περιφερειακή Ενότητα.
Διαδικασία Δέσμευσης και Προδέσμευσης
Ο νομοθέτης έχει προβλέψει διαδικασία προδέσμευσης της επωνυμίας, ώστε να διασφαλιστεί η κατοχύρωσή της για μελλοντική χρήση. Η προδέσμευση ισχύει για δύο (2) μήνες, κατά τη διάρκεια των οποίων η προδεσμευμένη επωνυμία ή/και ο διακριτικός τίτλος δεν είναι διαθέσιμη σε τρίτους. Για την προδέσμευση απαιτείται καταβολή τελών. Η μη οριστικοποίηση της δέσμευσης εντός του διμήνου που ακολουθεί, επιφέρει αυτομάτως την αποδέσμευση. Δυνατή είναι η ανανέωση για μια, μόνον, φορά για έναν, ακόμα, μήνα πριν τη λήξη του διαστήματος των δύο μηνών καταβάλλοντας εκ νέου το σχετικό τέλος.
Οι ΑΕ δεσμεύουν την επωνυμία με αυτόματη δέσμευση κατά τη σύσταση μέσω e – ΥΜΣ, κατά την αυτόματη τροποποίηση του καταστατικού με πρότυπη πράξη ή με επιγραμμική εγγραφή υποκαταστήματος (:διαδικασία on line καταχώρισης στο ΓΕΜΗ υποκαταστήματος αλλοδαπής εταιρείας)
Για την αυτόματη δέσμευση ο ενδιαφερόμενος εισάγει το επιθυμητό λεκτικό. Στην συνέχεια, η ηλεκτρονική εφαρμογή πραγματοποιεί αυτόματο έλεγχο και ενημερώνει άμεσα τον ενδιαφερόμενο για τις πανομοιότυπες επωνυμίες ή/και διακριτικούς τίτλους, για τις παρεμφερείς, για εκείνες που έχουν προδεσμευτεί και την ημερομηνία λήξης της προδέσμευσης, για τις κατοχυρωμένες ως εμπορικό σήμα και για το χρόνο αποδέσμευσης επιθυμητής επωνυμίας ή διακριτικού τίτλου διαγραμμένης από το Γ.Ε.ΜΗ. εταιρείας. Ύστερα από τον επιτυχή σχηματισμό της επωνυμίας, λαμβάνοντας υπόψη τις ανωτέρω ενημερώσεις, επιλέγεται ο νομικός τύπος, ο οποίος προστίθεται αυτόματα στο τέλος του λεκτικού και ολοκληρώνεται ο σχηματισμός της επωνυμίας.
Ο ενδιαφερόμενος, κάνει ηλεκτρονική αποδοχή της σχετικής υπεύθυνης δήλωσης για την ανάληψη της ευθύνης της επιλογής του και κάνει υποβολή της επιλεγείσας επωνυμίας ή/και του διακριτικού τίτλου, που καταχωρίζονται αυτόματα με χρονολογική σειρά στο ενιαίο ηλεκτρονικό Μητρώο Επωνυμιών και Διακριτικών Τίτλων. Εφόσον η επιλογή αυτή είναι παρεμφερής με ήδη καταχωρισμένη επωνυμία ή διακριτικό τίτλο, αποστέλλεται αυτόματο ενημερωτικό μήνυμα στον δικαιούχο της.
Αλλαγή και Απώλεια
Για την αλλαγή της επωνυμίας απαιτείται απόφαση της ΓΣ της ΑΕ. Η απόφαση λαμβάνεται με απλή απαρτία και πλειοψηφία και απαιτείται τροποποίηση του καταστατικού.
Απώλεια του δικαιώματος στην επωνυμία επέρχεται με οριστική παύση της επιχείρησης, τη μεταβολή της επωνυμίας και τη μεταβίβαση της επιχείρησης ως σύνολο σε τρίτο. Σπανιότερα με δικαστική απόφαση.
Κατά την εκκαθάριση προστίθεται το αντίστοιχο λεκτικό στην επωνυμία για την πληροφόρηση του κοινού («υπό εκκαθάριση»). Στην περίπτωση της διάσπασης, εφόσον ληφθεί σχετική συναίνεση από τους προ της διάσπασης δικαιούχους, είναι δυνατή η διατήρηση της επωνυμίας από εκείνον που συνεχίζει την επιχείρηση ή τον κλάδο. Στοιχείο της επωνυμίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τις επωφελούμενες.
Προστασία Επωνυμίας
Η επωνυμία προστατεύεται με τις διατάξεις του αθέμιτου ανταγωνισμού (άρθρα 1, 13-15 Ν.146/1914). Προστατεύεται, ειδικότερα, για συναλλαγές στην ημεδαπή, εφόσον διαθέτει (και κατά κανόνα διαθέτει) διακριτική δύναμη και η χρήση της από άλλο φορέα μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στις συναλλαγές. Με βάση την αρχή της προτεραιότητας προστατεύεται το πρόσωπο που έκανε πρώτο χρήση της επωνυμίας ή του διακριτικού γνωρίσματος.
Η επωνυμία προστατεύεται και σύμφωνα με τις διατάξεις του ΑΚ για την προστασία της προσωπικότητας (άρ.57-59 ΑΚ). Συγκεκριμένα, με το άρθρο 58 ΑΚ για την ονομασία, το οποίο εφαρμόζεται και επί νομικού προσώπου για την επωνυμία.
Επί προσβολής γεννώνται αξιώσεις άρσης και παράλειψης στο μέλλον, αποζημίωσης αλλά και ηθικής βλάβης, η οποία αναγνωρίζεται και για νομικά πρόσωπα.
Η χρήση της επωνυμίας μοιάζει υπόθεση (κι επιλογή) απλή κατά τη σύσταση ή κατά τη διάρκεια της ζωής της εταιρείας. Αν αναλογιστούμε, όμως, πως αποτελεί βασικό στοιχείο εξατομίκευσης της ΑΕ στις συναλλαγές της και, ως εκ τούτου, βασικό περιουσιακό της στοιχείο, κατανοούμε ότι τα πράγματα είναι, δίκαια, περισσότερο σύνθετα. Συγκεκριμένες αρχές πρέπει να διέπουν την επωνυμία και προσεκτική επιβάλλεται να είναι η επιλογή της. Αντίστοιχα, βέβαια, και για τα θέματα που αφορούν την έδρα και την διάρκειά της. Περί αυτών, όμως, σε επόμενη αρθρογραφία μας.
Managing Partner
Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).