Ανάκληση εργαζομένων κρίσιμης ειδικότητας: αναγκαία διαχείριση
Ας υποθέσουμε ότι σε μια βιομηχανία ο συντηρητής βάρδιας αποχωρεί λόγω αιφνίδιας ασθένειας και, στη συνέχεια, παρουσιάζεται σοβαρή βλάβη σε σημαντικό μηχάνημα, που χρήζει άμεσης διαχείρισης. Είναι, υπό τα παρόντα δεδομένα, (νομικά) αδύνατο να κληθεί ο συντηρητής της προηγούμενης βάρδιας για την αποκατάστασή της όταν δεν έχει συμπληρωθεί η (κατά την Οδηγία 2003/88/ΕΚ) ενδεκάωρη ανάπαυσή του. Ο προβληματισμός γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρων, αν υποθέσουμε ότι σε κάποιο μεγάλο νοσοκομείο ο ανελκυστήρας των φορείων ακινητοποείται λόγω βλάβης και αδυναμίας διαχείρισης του προβλήματος καθώς ο (διαθέσιμος) συντηρητής δεν έχει συμπληρώσει ενδεκάωρη ανάπαυση. Και σε μια επιχείρηση διάσωσης; Τι θα πρέπει να συμβεί; Να κλείσουμε τα μάτια αναμένοντας να συμπληρωθούν οι ένδεκα, πολύτιμες, ώρες για την ανάκληση εργαζομένων κρίσιμης ειδικότητας; Η απάντηση είναι ναι, εφόσον μιλάμε για τη χώρα μας. Εναλλακτικά: να παρανομήσουμε.
Η ενδεκάωρη ανάπαυση και οι δυνητικές παρεκκλίσεις
Η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2003/88/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 4.11.23 προβλέπει (αρ. 3) έναν γενικό κανόνα ημερήσιας ανάπαυσης: Τα κράτη µέλη θεσπίζουν τα αναγκαία μέτρα ώστε κάθε εργαζόμενος να διαθέτει, ανά εικοσιτετράωρο, περίοδο ανάπαυσης ελάχιστης διάρκειας ένδεκα συναπτών ωρών.
Προβλέπεται, όμως-λογικά, και το ενδεχόμενο αναγκαίων παρεκκλίσεων. Παρεκκλίσεις, συγκεκριμένα, από τον προαναφερθέντα, γενικό, κανόνα (αρθ. 17 §§2 & 3) είναι δυνατό να θεσμοθετηθούν υπό συγκεκριμένες, αυστηρές, προϋποθέσεις. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, αποκλειστικά μέσω (α) της νομοθετικής, κανονιστικής ή διοικητικής οδού ή (β) με συμφωνίες μεταξύ των κοινωνικών εταίρων.
Οι εν λόγω παρεκκλίσεις είναι δυνατό να λάβουν χώρα, υπό τον όρο ότι στους οικείους εργαζομένους θα χορηγούνται ισοδύναμες περίοδοι αντισταθμιστικής ανάπαυσης. Εναλλακτικά, σε εξαιρετικές περιπτώσεις (όπου είναι αντικειµενικώς αδύνατη η χορήγηση ισοδύναμων περιόδων αντισταθµιστικής ανάπαυσης), θα πρέπει να παρασχεθεί κατάλληλη προστασία στους οικείους εργαζοµένους.
Παρεκκλίσεις, πάντως, είναι δυνατό να λάβουν χώρα σε συγκεκριμένες, μόνον, δραστηριότητες. Συγκεκριμένα: Aνοικτής θάλασσας˙ φύλαξης και επίβλεψης που χαρακτηρίζονται από την ανάγκη συνεχούς παρουσίας για την προστασία των αγαθών και των προσώπων, ιδίως όταν πρόκειται για φύλακες και θυρωρούς ή επιχειρήσεις φύλαξης˙ ύπαρξη ανάγκης να εξασφαλισθεί η συνέχεια της υπηρεσίας ή της παραγωγής, ιδίως στους τομείς νοσηλείας ή/και περίθαλψης, λιμένων και αερολιμένων, τύπου, ραδιοφωνίας, τηλεόρασης, κινηματογράφου, ταχυδρομείων ή τηλεπικοινωνιών, τις υπηρεσίες ασθενοφόρων, τις πυροσβεστικές υπηρεσίες ή την πολιτική άμυνα˙ βιομηχανίας˙ έρευνας και ανάπτυξης˙ γεωργίας˙ μεταφοράς επιβατών με τακτικές αστικές μεταφορές.
Ειδικά όσον αφορά παρεκκλίσεις από τον γενικό κανόνα για την εργασία κατά βάρδιες είναι δυνατόν να επιτρέπονται (αρ. 17 §4) κάθε φορά που ο εργαζόµενος αλλάζει βάρδια και δεν µπορεί να συμπληρώσει τα ελάχιστα όρια ημερήσιας ή/και εβδοµαδιαίας ανάπαυσης ανάµεσα στο τέλος μίας βάρδιας και στην αρχή της επόμενης. Επίσης για τις δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται από τµηµατικές περιόδους ηµερήσιας εργασίας, ιδίως προσωπικού, το οποίο ασχολείται µε δραστηριότητες καθαρισµού.
Το παράδειγμα της Γαλλίας
Στη χώρα μας, όπως εισαγωγικά αναφέρθηκε, δεν έχουν αξιοποιηθεί, δυστυχώς, οι ευχέρειες που η ανωτέρω Οδηγία παρέχει. Είναι παντού, άραγε, έτσι;
Φωτεινό παράδειγμα η Γαλλία, η οποία έχει ήδη, επιτυχώς, διαχειριστεί το συγκεκριμένο ζήτημα.
Ευθυγραμμιζόμενη με την ευρωπαϊκή νομοθεσία έχει θέσει τον γενικό κανόνα της ημερήσιας ανάπαυσης (αρ. L.3131-1 του Εργατικού Κώδικα/Code du Travail). Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης ρύθμισης, κάθε εργαζόμενος δικαιούται ημερήσια ανάπαυση ελάχιστης διάρκειας έντεκα συνεχόμενων ωρών, εκτός από τις περιπτώσεις που προβλέπονται στα άρθρα L.3131-2 και L.3131-3, ή σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, υπό προϋποθέσεις που καθορίζονται με διάταγμα (προεδρικό ή πρωθυπουργικό).
Παρεκκλίσεις, συγκεκριμένα, από την ελάχιστη περίοδο ημερήσιας ανάπαυσης που προβλέπεται στο άρθρο L. 3131-1, είναι δυνατό να καθορισθούν, υπό όρους, με διάταγμα, ιδίως για δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται από την ανάγκη διασφάλισης της συνέχειας των υπηρεσιών.
Στο πλαίσιο, ακριβώς, της συγκεκριμένης ευχέρειας έχει θεσμοθετηθεί (art. 8 du Décret n°2000-118) πως: Η ελάχιστη περίοδος ημερήσιας ανάπαυσης που ορίζεται σε ένδεκα ώρες, μπορεί να αρθεί, όταν σωρευτικά συντρέχουν οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
(α) σε περίπτωση επείγουσας εργασίας, η άμεση εκτέλεση της οποίας είναι απαραίτητη για: την οργάνωση μέτρων διάσωσης, την πρόληψη επικείμενων ατυχημάτων, την επισκευή βλαβών σε εξοπλισμό, εγκαταστάσεις ή κτίρια,
(β) με την αποκλειστική ευθύνη του εργοδότη, ο οποίος οφείλει να ενημερώσει άμεσα τον επιθεωρητή εργασίας και
(γ) χορήγηση στους ενδιαφερόμενους εργαζομένους τουλάχιστον ισοδύναμων περιόδων ανάπαυσης, το αργότερο πριν από το τέλος της ημερολογιακής εβδομάδας, που ακολουθεί την εβδομάδα κατά την οποία μειώθηκε η ημερήσια ανάπαυση.
Η (μη) διαχείριση του προβλήματος στη χώρα μας
Μέχρι σήμερα, δυστυχώς, αυτό που έχουμε επιλέξει, ως Πολιτεία, να πράξουμε είναι «να αποστρέφουμε την κεφαλή». Για σχετική πρόβλεψη στο ΕΡΓΑΝΗ, ούτε λόγος, φυσικά, να γίνεται…
Κι επειδή μια επιχείρηση διάσωσης, λ.χ., δεν είναι δυνατό να αναμένει την συμπλήρωση ενδεκάωρης ανάπαυσης για την ανάκληση των εργαζομένων κρίσιμης ειδικότητας, το βάρος μετατίθεται στους εργοδότες που συνειδητά θα παρανομήσουν˙ φυσικά και στους φιλότιμους, εκ των εργαζομένων, που δεν θα αρνηθούν να συμπράξουν. Η Πολιτεία πάντοτε, όμως, θα επιτηρεί τους «παρανομούντες» και θα καραδοκεί, αυτονοήτως, για την επιβολή των, όχι αμελητέων, κυρώσεων.
Η πρόταση
Στην περίπτωση που επιλέξουμε να διαχειριστούμε το ανωτέρω, σημαντικό, πρόβλημα η λύση μοιάζει αφοπλιστικά απλή: ας ακολουθήσουμε το παράδειγμα της Γαλλίας. Ας προσθέσουμε, απλά, ένα εδάφιο 3 στην παρ. 3 αρ. 175 ΠΔ 80/2022, ως εξής:
«Ειδικότερα παρέκκλιση από την ελάχιστη ημερήσια ανάπαυση των έντεκα (11) ωρών κατά το άρθρο 164 επιτρέπεται και χωρίς συλλογική σύμβαση ή συμφωνία, υπό την αποκλειστική ευθύνη του εργοδότη, ο οποίος πρέπει να ενημερώσει άμεσα την Επιθεώρηση Εργασίας, σε περίπτωση επειγουσών εργασιών, η άμεση εκτέλεση των οποίων είναι απαραίτητη για την οργάνωση μέτρων διάσωσης, την πρόληψη επικείμενων ατυχημάτων ή την επιδιόρθωση βλαβών σε εξοπλισμό, εγκαταστάσεις ή κτήρια».
Συχνά στη χώρα μας εθελοτυφλούμε˙ ολιγωρούμε απέναντι στα προφανή. Οι λύσεις είναι, κατά βάση, αφοπλιστικά απλές. Έτσι και στη συγκεκριμένη περίπτωση: την ενδεκάωρη ανάπαυση των εργαζομένων οφείλουμε, πράγματι, ως κόρη οφθαλμού να διαφυλάσσουμε. Υπερτερούν όμως, κάποια αγαθά: η ζωή, λ.χ., και η υγεία. Ας προχωρήσουμε, επομένως, στα προφανή.-
Managing Partner
Koumentakis and Associates Law Firm