Ο Νέος Εργασιακός Νόμος: Ψηφιακός Μετασχηματισμός και Ευελιξία στην Εποχή της Νέας Εργασίας
(ν. 5239/2025)

Μετά από μακρά περίοδο διαβουλεύσεων, πολιτικών ζυμώσεων, αντεγκλήσεων αλλά και κοινωνικής αναταραχής, η Βουλή υπερψήφισε το νέο εργασιακό νομοσχέδιο, σηματοδοτώντας μια ακόμα σημαντική μεταρρύθμιση στο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει την αγορά εργασίας στη χώρα. Συνεχίζεται, με τον τρόπο αυτό η πορεία των μεταρρυθμίσεων που ξεκίνησε με τον ν. 4808/2021. Ο νέος νόμος τροποποιεί σημαντικές διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας. Επιχειρεί έναν ριζικό εκσυγχρονισμό των εργασιακών σχέσεων, με βασικούς στόχους την προστασία των εργαζομένων, την ευελιξία στη ρύθμιση του χρόνου εργασίας. Επίσης, τη δραστική ενσωμάτωση ψηφιακών εργαλείων στην καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων και την ενίσχυση της υγείας & ασφάλειας των εργαζομένων στον εργασιακό χώρο. Πρόκειται για μια μεταρρυθμιστική τομή που επιδιώκει να ανταποκριθεί στις ανάγκες της σύγχρονης εποχής, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων αλλά και την εργασιακή ασφάλεια, μέσα από ένα ευέλικτο, διαφανές και τεχνολογικά εξελιγμένο σύστημα.

Ένα νέο πλαίσιο για την αγορά εργασίας

Σύμφωνα με τον νόμο 5239/2025, σκοπός των (νέων) μεταρρυθμίσεων αποτελεί η αποτελεσματική και δίκαιη λειτουργία της αγοράς εργασίας, σε συνθήκες που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες κοινωνικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Η νομοθεσία επιδιώκει να ενισχύσει:

• τη διαφάνεια στις εργασιακές σχέσεις,

• την προστασία των εργαζομένων από καταχρηστικές πρακτικές,

• την απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών πρόσληψης και δήλωσης των σχετικών εργασιακών δεδομένων,

• την προώθηση της ευελιξίας στη ρύθμιση του χρόνου εργασίας και

• την ενσωμάτωση σύγχρονων ψηφιακών εργαλείων στις εργασιακές σχέσεις, όπως η αναβαθμισμένη πλατφόρμα ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ και η ψηφιακή κάρτα εργασίας.

Βασικά σημεία του νέου νόμου

Ο νόμος 5239/2025, περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα παρεμβάσεων που αγγίζουν τον πυρήνα της καθημερινής εργασιακής ζωής. Ορισμένες από τις πλέον σημαντικές τροποποιήσεις του περιλαμβάνουν:

1. Συγχώνευση πολιτικών για τη βία και την παρενόχληση

Με τον ν. 4808/2021 καλύφθηκε, για πρώτη φορά, μια σημαντική ανάγκη στον χώρο εργασίας-και όχι μόνον: θεσπίστηκε το νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της βίας και της παρενόχλησης στους χώρους εργασίας. Προβλέφθηκαν αναλυτικά οι υποχρεώσεις των εργοδοτών για πρόληψη των περιστατικών βίας και παρενόχλησης κατά την εργασία ή με αφορμή την παροχή της˙ ενισχύθηκαν τα δικαιώματα των εργαζομένων κατά τη διαδικασία αναφοράς των περιστατικών αυτών και το επίπεδο προστασίας τους από αντίποινα. Με τον νέο νόμο ενοποιούνται, διευκολυντικά, οι πολιτικές της επιχείρησης για την καταπολέμηση της βίας και της παρενόχλησης και για τη διαχείριση των εσωτερικών καταγγελιών.

2. Μείωση γραφειοκρατίας – Απλοποίηση της ενημέρωσης για τους όρους εργασίας

Καταργούνται πολύπλοκες -και πάντοτε περιττές- γραφειοκρατικές διαδικασίες, για τις οποίες είχαμε, σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, εκφράσει τους προβληματισμούς μας. Βελτιώνονται, παράλληλα, οι ρυθμίσεις που αφορούν τη μερική και την εκ περιτροπής απασχόληση, ενισχύοντας την ευελιξία και επανακαθορίζοντας τις προβλεπόμενες υποχρεώσεις αναγγελίας στην Επιθεώρηση Εργασίας. Τέλος, αξιοποιείται ουσιαστικά η δυνατότητα ψηφιακής υποβολής εντύπων.

3. Αναπροσαρμογή των ορίων υπερωριών και προστασία από αυθαιρεσίες

Ο νέος νόμος προβλέπει επανακαθορισμό των ορίων υπερωριακής απασχόλησης, με στόχο να καλυφθούν σημαντικές ανάγκες της αγοράς χωρίς να θίγονται τα δικαιώματα των εργαζομένων. Καθιερώνεται, ταυτόχρονα, ρητή απαγόρευση απόλυσης εργαζομένου σε περίπτωση άρνησης παροχής υπερωρίας πέραν των ορίων που θέτει ο νόμος.

4. Επανακαθορίζεται το νομοθετικό πλαίσιο της διευθέτησης του χρόνου εργασίας

Μεταβάλλεται η χρονική βάση της δυνατότητας διευθέτησης του χρόνου εργασίας. Η διευθέτηση μπορεί πλέον να συμφωνείται σε εβδομαδιαία βάση, με ταυτόχρονη κατάργηση του διττού (και προφανώς απολύτως στερούμενου λογικής) συστήματος 6μηνης και ετήσιας βάσης. Διευθέτηση μπορεί, πλέον, να συμφωνηθεί με χορήγηση πρόσθετων ημερών κανονικής άδειας μετ’ αποδοχών (και όχι μόνο με ανάλογα μειωμένες ώρες ή ημέρες ανάπαυσης).

5. Ευελιξία στη χορήγηση της ετήσιας άδειας

Προβλέπεται, πλέον, δυνατότητα κατάτμησης του χρόνου άδειας των εργαζομένων, σε συμφωνία με τις ανάγκες τους και τις δυνατότητες της επιχείρησης. Η διαδικασία δήλωσης απλοποιείται και καταχωρείται αποκλειστικά στο ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ.

6. Επέκταση άδειας μητρότητας για τις ανάδοχες μητέρες

Σημαντική καινοτομία του νέου νόμου αποτελεί η (λογικά αναγκαία) επέκταση των διατάξεων για την άδεια μητρότητας και στις ανάδοχες μητέρες. Για πρώτη φορά αναγνωρίζεται νομοθετικά η ανάγκη στήριξης των γονέων που συμμετέχουν σε προγράμματα αναδοχής, με ισότιμη μεταχείριση σε σχέση με τους φυσικούς γονείς.

7. Ψηφιακή μετάβαση και νέα εργαλεία

Ο νέος νόμος φέρνει την ψηφιακή επανάσταση στον χώρο της εργασίας. Η πλήρης λειτουργία του Πληροφοριακού Συστήματος ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ συνοδεύεται από νέα ψηφιακά εργαλεία, μεταξύ των οποίων:

• Η ηλεκτρονική εφαρμογή “Ergani” για άμεση ενημέρωση εργοδοτών και εργαζομένων,

• Η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εφαρμογή «Ταχείας Πρόσληψης» για προσλήψεις σε επείγουσες περιπτώσεις και συναφείς ανάγκες.

Επιπλέον, προβλέπεται:

• Απλοποίηση των διαδικασιών δήλωσης ετήσιας άδειας και οικειοθελούς αποχώρησης,

• Κατάργηση εντύπων όταν οι πληροφορίες υπάρχουν σε ψηφιακή μορφή.

Πρωταγωνιστικό ρόλο κατέχει η ψηφιακή κάρτα εργασίας, η οποία επεκτείνεται σε ολοένα και περισσότερους κλάδους, διασφαλίζοντας την ακριβή καταγραφή του χρόνου εργασίας. Το νομοθετικό πλαίσιο αποσαφηνίζει ότι η χρήση της δεν επιτρέπεται να οδηγεί σε μείωση αποδοχών ως αντιστάθμισμα λ.χ. της επιβάρυνσης που έχουν υποστεί, ήδη, οι επιχειρήσεις. Ρυθμίζονται, πλέον, συγκεκριμένα τεχνικά και οργανωτικά ζητήματα που είχαν προκύψει κατά την αρχική εφαρμογή του συστήματος ψηφιακής κάρτας εργασίας.

Ελαφρύνσεις και φορολογικά κίνητρα

Ο νέος νόμος περιλαμβάνει και κοινωνικά υποστηρικτικές διατάξεις, όπως η θέσπιση του αφορολόγητου για το επίδομα γονικής άδειας,

Αντιδράσεις και κοινωνικός διάλογος

Η ψήφιση του νέου νόμου συνοδεύτηκε από θετικές και αρνητικές αντιδράσεις. Πολλοί εργοδοτικοί φορείς χαιρέτισαν την απλοποίηση των διαδικασιών και την ενίσχυση της ευελιξίας, επισημαίνοντας ότι δημιουργείται ένα περιβάλλον που διευκολύνει την ανάπτυξη και μειώνει τη γραφειοκρατία.

Αντιθέτως, εκφράστηκαν και ανησυχίες για πιθανή κατάχρηση της ευελιξίας και για την ανάγκη ουσιαστικού ελέγχου της εφαρμογής των προστατευτικών διατάξεων. Ακούστηκαν, μεταξύ άλλων, φωνές στερούμενες λογικής και σοβαρής επιχειρηματολογίας. Κύρια αιτήματα παραμένουν η ενίσχυση των ελεγκτικών μηχανισμών και η διασφάλιση ότι η ψηφιοποίηση δεν θα αποτελέσει μέσο ελέγχου, αλλά προστασίας του εργαζομένου.

Ένα νέο κεφάλαιο για την εργασία στην Ελλάδα

Ο νέος εργασιακός νόμος εγκαινιάζει μια νέα εποχή για την εργασία στην Ελλάδα, όπου η τεχνολογία, η ευελιξία των εργασιακών σχέσεων, η εκτίμηση των αναγκών της επιχείρησης και η προστασία των δικαιωμάτων συνυπάρχουν. Στόχος: ένα θεσμικό πλαίσιο που φιλοδοξεί να είναι λειτουργικό, δίκαιο και προσαρμοσμένο στις πραγματικές ανάγκες του σήμερα: των εργαζομένων, των επιχειρήσεων, βεβαίως και της ελληνικής οικονομίας.

Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, ο νέος νόμος επιχειρεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της νέας εποχής, θέτοντας τις βάσεις για έναν σύγχρονο εργασιακό πολιτισμό˙ έναν εργασιακό πολιτισμό, στον οποίο η καινοτομία δεν θα έρχεται σε αντίθεση με την κοινωνική δικαιοσύνη-αντίθετα θα την ενισχύει. Η επιτυχία των νέων ρυθμίσεων, οι οποίες παραμένουν, σε κάθε περίπτωση, εξαιρετικά ενδιαφέρουσες, θα κριθεί στην πράξη˙ θα κριθεί στην εφαρμογή, στην αξιοποίηση, στον έλεγχο, στην αξιοπιστία των ψηφιακών εργαλείων. Κυρίως, όμως, θα κριθεί στη βούληση όλων των εμπλεκόμενων -κράτους, εργοδοτών και εργαζομένων- να επενδύσουν σε μια αγορά εργασίας με σεβασμό, διαφάνεια και ισορροπία. Παραμένουμε αισιόδοξοι για την επιτυχία τους. Σε επόμενη, πάντως, αρθρογραφία μας θα επιχειρήσουμε την αναλυτικότερη προσέγγιση των σημαντικότερων από τις ρυθμίσεις του ν. 5239/2025.

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις Εργασιακές Σχέσεις. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, των βασικών διατάξεων του νέου εργασιακού νόμου (:5239/2025).