Σύναψη, Χωρίς Άδεια, Συμβάσεων ΑΕ-Συνδεδεμένων Μερών

(άρθρο 179 §1  ν.4548/2018)

 

Μας απασχόλησαν ήδη, σε προγενέστερη αρθρογραφία μας, οι ποινικές ευθύνες που προβλέπονται και οι ποινικές κυρώσεις που απειλούνται για τα μέλη του ΔΣ και τους ελεγκτές της ΑΕ σε περίπτωση παραβίασης συγκεκριμένων κανόνων που διέπουν την άσκηση των καθηκόντων τους. Στην ενότητα που εγκαινιάζεται με το παρόν θα μας απασχολήσουν οι ποινικές ευθύνες, που η θέσπισή τους στοχεύει να διασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία της ΑΕ. Το πρώτο από τα σχετικά αδικήματα αναφέρεται στη σύναψη σύμβασης, διενέργεια συναλλαγής με συνδεδεμένο μέρος, παροχής ασφάλειας ή εγγυήσεων υπέρ ενός τέτοιου χωρίς να έχει προηγηθεί η λήψη της αναγκαίας (κατ’ άρ. 100) άδειας. Περί αυτού το παρόν!

Εισαγωγικά

Ένα από τα περισσότερα, κρίσιμα, ζητήματα που καλούνται (και οφείλουν) να διαχειριστούν τα μέλη του ΔΣ είναι η σύναψη συμβάσεων με συνδεδεμένα μέρη. Οι σχετικές προϋποθέσεις και ακολουθητέα διαδικασία δεν μοιάζουν ούτε αυτονόητες ούτε και ευχερείς. Η πιστή, εντούτοις, εφαρμογή των σχετικών (νομοθετικά επιβαλλόμενων) κανόνων αποδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντική για την εύρυθμη λειτουργία της ΑΕ αλλά και την προστασία των εμπλεκομένων. Κατά το προστάδιο της σύναψης των σχετικών συμβάσεων και συναλλαγών αλλά και κατά και μετά της σύναψή τους τίθενται πολλαπλά ζητήματα σύγκρουσης συμφερόντων, προστασίας της μειοψηφίας, των εμπλεκομένων μερών και προσώπων αλλά και  της ίδιας της ΑΕ.

Η (κατ’ αρχήν απαγορευμένη) κατάρτιση συναλλαγών της ΑΕ με συνδεδεμένα μέρη διέπεται από συγκεκριμένους και αυστηρούς κανόνες. Εφόσον αυτοί τηρηθούν καταλήγουμε στην έγκυρη κατάρτιση συμβάσεων με τα προσδιοριζόμενα πρόσωπα. Η διαδικασία και οι προϋποθέσεις έγκυρης σύναψης συναλλαγών καταγράφονται αναλυτικά τόσο στην ενωσιακή όσο και στην εθνική νομοθεσία. Το εθνικό νομοθετικό πλαίσιο αδειοδότησης των συναλλαγών με συνδεδεμένα μέρη εντοπίζεται (κατά το κύριο μέρος του) στα άρθρα 99 έως 101 του ν.4548/2018.

Το Αδίκημα Της Σύναψης Σύμβασης Με Συνδεδεμένο Μέρος Χωρίς Άδεια

Η σημασία, αξία και βαρύτητα  της διαδικασίας αδειοδότησης για τη σύναψη συμβάσεων/συναλλαγών με συνδεδεμένα μέρη είναι περισσότερο από προφανής. Ο νομοθέτης, προκειμένου να καταδείξει την αξία τους και διαφυλάξει την εφαρμογή των σχετικών κανόνων (αρ. 100), επέλεξε τη θέσπιση ποινικής ευθύνης εκείνων που εμπλέκονται (άρ. 179§1).

Έννομο Αγαθό

Προστατευόμενο έννομο αγαθό αποτελεί η εμπιστοσύνη στην εύρυθμη λειτουργία της ΑΕ. Προστατεύεται, εν τέλει, η ίδια η ΑΕ, τα συμφέροντα της οποία θίγονται, όταν λαμβάνει χώρα σύναψη συμβάσεων με συνδεδεμένα μέρη υπό καθεστώς αδιαφάνειας.

Αντικειμενική Υπόσταση

Υποκείμενο

Η διάταξη δεν αναφέρει συγκεκριμένη ιδιότητα, την οποία πρέπει να φέρει ο δράστης του αδικήματος. Ωστόσο, το αδίκημα είναι φαινομενικά, μόνον, κοινό. Το κείμενο του νόμου κάνει λόγο για σύναψη συμβάσεων για λογαριασμό της εταιρείας. Επομένως, τα πρόσωπα που είναι δυνατό να προβούν στη σύναψή τους είναι όσα έχουν την αντίστοιχη εξουσία δέσμευσης της ΑΕ. Ενεργητικό υποκείμενο μπορεί να είναι είτε ο νόμιμος εκπρόσωπος είτε ο αντιπρόσωπός της.

Αξιόποινη Συμπεριφορά

Το αδίκημα του άρ. 179 §1 αποτελεί λευκό ποινικό κανόνα. Το αξιόποινο της άδικης συμπεριφοράς σκιαγραφείται από την παραβίαση των προϋποθέσεων και διαδικασίας αδειοδότησης της σύναψης συμβάσεων, συναλλαγών, ασφαλειών και εγγυήσεων που αναφέρονται στον νόμο (αρ. 99 §1) με συνδεδεμένα μέρη (αρ. 99 §2).

Η άδεια κατάρτισης των συμβάσεων με συνδεδεμένα μέρη παρέχεται από το ΔΣ και, κατ’ εξαίρεση, από τη ΓΣ. Η διαζευκτική, επομένως, παράθεσή τους στην επίμαχη ρύθμιση (αρ. 179§1) δεν θα πρέπει να οδηγήσει στο εσφαλμένο συμπέρασμα ότι πρόκειται για ευχέρεια επιλογής ανάμεσα στα δύο εταιρικά όργανα. Το άρθρο 100 αναφέρει την (κατά κανόνα) αρμοδιότητα του ΔΣ και την κατ’ εξαίρεση-σε συγκεκριμένες περιπτώσεις λήψη της σχετικής απόφασης από τη ΓΣ. Η τελευταία είναι αρμόδια μόνον στην περίπτωση αδυναμίας λήψης απόφασης από το ΔΣ λόγω μη συμπλήρωσης της απαραίτητης απαρτίας εξ αιτίας της σύγκρουσης συμφερόντων (άρ.97 §3). Επιπλέον, η απόφαση για αδειοδότηση λαμβάνεται από τη ΓΣ στην περίπτωση που αντιλέξει, κατ’ άρθρο 100 §3, η μειοψηφία των μετόχων (1/20 του μετοχικού κεφαλαίου).

Η σύναψη, λοιπόν, της σύμβασης, συναλλαγής, παροχής ασφάλειας ή εγγύησης χωρίς την προαναφερθείσα άδεια πληροί την αντικειμενική υπόσταση του αδικήματος. Το αδίκημα τελείται όταν έλαβε χώρα η εν λόγω πράξη, μολονότι καταψηφίστηκε η απόφαση για την παροχή της σχετικής άδειας ή δεν έλαβε χώρα, καν, η διαδικασία αδειοδότησης.

Υποκειμενική Υπόσταση

Η υποκειμενική υπόσταση του αδικήματος απαιτεί, τουλάχιστον, ενδεχόμενο δόλο. Ο δόλος δεν είναι απαραίτητο να καλύπτει την λανθασμένη μη υπαγωγή προσώπων στην έννοια των συνδεδεμένων μερών (άρ.99 §2).

Η πλάνη ως προς τα πραγματικά περιστατικά που καθιστούν τη συναλλαγή τρέχουσα, με αποτέλεσμα να εξαιρείται από τη διαδικασία αδειοδότησης κρίνεται ως νομική.  Σε αυτήν την περίπτωση μόνον, εφόσον κριθεί συγγνωστή, δύναται να οδηγήσει στην άρση του καταλογισμού. Η ιδιότητα του προσώπου που διαθέτει εξουσία δέσμευσης της εταιρείας συνοδεύεται, κατ’ αναπόδραστη συνέπεια, με την υποχρέωση τήρησης της νομοθεσίας. Κατά την άσκηση των καθηκόντων τους οφείλουν να γνωρίζουν επαρκώς τις εκ του νόμου προβλεπόμενες υποχρεώσεις τόσο της ΑΕ που εκπροσωπούν όσο και τις δικές τους-λόγω της ιδιότητάς τους.

Λόγος Εξάλειψης Αξιοποίνου

Η παροχή άδειας μετά τη σύναψη σύμβασης ή συναλλαγής καθώς και μετά την παροχή ασφάλειας, εγγύησης κλπ. με συνδεδεμένο μέρος (ή υπέρ αυτού) οδηγεί σε εξάλειψη του αξιοποίνου της άδικης παράλειψης. Υποστηρίζεται (όχι ορθά) ότι η εκ των υστέρων έγκριση, κατ’ άρ. 100 §4, αφορά μόνο την περίπτωση χορήγησης άδειας από τη ΓΣ και όχι από το ΔΣ.

Ποινική Κύρωση

Τα ανωτέρω αδικήματα τιμωρούνται με ποινή στερητική της ελευθερίας ή χρηματική ποινή. Ειδικότερα, προβλέπεται φυλάκιση από 10 ημέρες έως 3 έτη ή χρηματική ποινή από 5.000€ έως 50.000€.

Συρροή

Δυνατή είναι η συρροή του ανωτέρω αδικήματος με την απιστία του άρθρου 390 ΠΚ. Η συρροή θα είναι αληθινή πραγματική.

Δικονομικά Ζητήματα

Το συγκεκριμένο αδίκημα είναι πλημμέλημα και διώκεται αυτεπαγγέλτως. Αρμόδιο καθ’ ύλην είναι το Μονομελές Πλημμελειοδικείο (άρ.115 ΚΠοινΔ). Καθώς με την εν λόγω διάταξη προστατεύεται άμεσα η ΑΕ και η εύρυθμη λειτουργία της είναι δυνατή η υποβολή δήλωσης προς υποστήριξη της κατηγορίας από μέρους της. Και η παράσταση, επίσης, πολιτικής αγωγής.

 

 

 

Ο νομοθέτης (ορθά) επέλεξε, προκειμένου να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία της ΑΕ, να συνδέσει με ποινικές κυρώσεις την παραβίαση συγκεκριμένων υποχρεώσεων που επιβάλλεται στους εκπροσώπους και αντιπροσώπους της ΑΕ. Καταλαμβάνει την πρώτη θέση στη σειρά των σχετικών υποχρεώσεων η σύναψη σύμβασης, διενέργεια συναλλαγής με συνδεδεμένο μέρος, παροχής ασφάλειας ή εγγυήσεων υπέρ ενός τέτοιου-χωρίς να έχει προηγηθεί η λήψη της άδειας που ο νόμος αξιώνει. Ποινικές ευθύνες φέρει, αντίστοιχα, και το μέλος του ΔΣ το οποίο παραβιάζει υποχρεώσεις του σχετικά με την πιστοποίηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ. Περί αυτών, όμως, σε επόμενη αρθρογραφία μας.-

 

 

Σταύρος Κουμεντάκης

Managing Partner

Koumentakis and Associates Law Firm

 

 

Σημ.: Το παρόν άρθρο αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας για τις ΑΕ. Στην ενότητα αυτή επιχειρούμε την ανάλυση, άρθρο προς άρθρο-με business view, πάντα, προσέγγιση, του νόμου για τις ΑΕ (:4548/2018).