Greenwashing/Πρόταση Οδηγίας για Οικολογικούς Ισχυρισμούς: Ασφαλιστικές Δικλείδες & Μικρότερες Επιχειρήσεις Επαρκώς κατανοήσαμε, ήδη, την αναγκαιότητα καθώς και το πεδίο εφαρμογής και στόχους της Πρότασης Οδηγίας για τους οικολογικούς ισχυρισμούς (Greenwashing). Θεσπίζει, η τελευταία, συγκεκριμένες απαιτήσεις τεκμηρίωσης και γνωστοποίησής τους, προκειμένου να διασφαλίσει την παροχή αξιόπιστων, συγκρίσιμων και επαληθεύσιμων πληροφοριών στους καταναλωτές. Θεσπίζει, ως φυσιολογικό προαπαιτούμενο, συγκεκριμένη διαδικασία επαλήθευσης για τους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς και τα σήματα. Η συμμόρφωση, όμως, των εμπλεκομένων επαφίεται, άραγε, στην καλή τους διάθεση; Κι οι μικρότερες επιχειρήσεις; Θα αφεθούν, άραγε, να αντιμετωπίσουν, με ίδιες δυνάμεις, τις νέες προκλήσεις και συναφείς υποχρεώσεις τους; Για όλα τούτα, το παρόν.
Διαδικασία επαλήθευσης περιβαλλοντικού ισχυρισμού ή σήματος
Η επαλήθευση της τεκμηρίωσης και γνωστοποίησης ρητών περιβαλλοντικών ισχυρισμών θα πρέπει να λαμβάνει χώρα, όπως ήδη αναφέρθηκε, πριν από τη δημοσιοποίηση των περιβαλλοντικών ισχυρισμών ή την αναγραφή και χρήση των αντίστοιχων σημάτων. Η εν λόγω επαλήθευση οφείλει να διενεργείται με βάση συγκεκριμένες διαδικασίες και απαιτήσεις που καθιερώνονται από τα κράτη μέλη (άρ. 10 §1 και Σκέψεις 50 & 51).
Η επαλήθευση αυτή μπορεί να λαμβάνει χώρα (άρ. 10 §4) μόνον από ελεγκτή που πληροί συγκεκριμένες απαιτήσεις (αρ. 11). Μετά την (επιτυχή) ολοκλήρωση της διαδικασίας επαλήθευσης, ο ελεγκτής καταρτίζει πιστοποιητικό συμμόρφωσης με το οποίο πιστοποιείται ο ρητός περιβαλλοντικός ισχυρισμός ή η πλήρωση των απαιτήσεων της Οδηγίας όσον αφορά το περιβαλλοντικό σήμα (αρ. 11§6).
Η διαδικασία της εκ των προτέρων επαλήθευσης των ρητά προβαλλόμενων περιβαλλοντικών ισχυρισμών (βεβαίως και των συγκριτικών ομοίων), που θα λαμβάνει χώρα από ανεξάρτητους διαπιστευμένους φορείς, θα μειώσει την πίεση στις εθνικές αρχές αλλά και στις επιχειρήσεις. Ο έλεγχος μιας καταγγελίας (αναλυτικότερα στη συνέχεια) για ισχυρισμούς για τους οποίους υπάρχει (ή όχι) πιστοποιητικό συμμόρφωσης θα διακρίνεται, εκ των πραγμάτων, από μεγαλύτερη διαφάνεια, ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Η διαδικασία επιβολής κυρώσεων θα καθίσταται περισσότερο αυτοματοποιημένη. Η υποβοήθηση των όρων του υγιούς ανταγωνισμού και των επιχειρήσεων που θα είναι συνεπείς με τις υποχρεώσεις τους θα αποδεικνύεται, το δίχως άλλο, περισσότερο άμεση (Αιτ. Έκθεση-υπό 3.2.2).
Περαιτέρω: για τις επιχειρήσεις που διατυπώνουν περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς ένα πιστοποιητικό συμμόρφωσης θα αρκεί για όλη την ΕΕ-αρκεί να έχει εκδοθεί με τους όρους και προϋποθέσεις της πρότασης Οδηγίας. Η συγκεκριμένη λύση θα οδηγήσει σε ασφάλεια δικαίου και μειωμένο κόστος για τις εταιρείες που αναπτύσσουν δραστηριότητα σε περισσότερες χώρες της Ε.Ε.
Κανόνες επιβολής και συμμόρφωσης˙ κυρώσεις
Η συμμόρφωση των εμπλεκομένων δεν είναι δυνατό να επαφίεται στην καλή τους διάθεση. Η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην ευρωπαϊκή (τουλάχιστον) αγορά -όπως, ήδη περιγράφηκε- αυτό επιβεβαιώνει. Προκειμένου να εξασφαλισθεί η συμμόρφωση με την εκδοθησόμενη Οδηγία τα κράτη μέλη οφείλουν να αναθέσουν στις αρμόδιες, κατά περίπτωση, αρχές τις αναγκαίες εξουσίες επιθεώρησης και επιβολής (αρ. 14§1). Το εύρος των συναφών εξουσιών των αρμοδίων αρχών δεν θα είναι ήσσονος σημασίας. Προβλέπεται δικαίωμα πρόσβασης τους σε έγγραφα, δεδομένα, πληροφορίες-ανεξάρτητα από τον τόπο και μέσο αποθήκευσής τους˙ δικαίωμα να αξιώσουν από νομικά και φυσικά πρόσωπα να τα παραδώσουν˙ δυνατότητα να κινήσουν έρευνες και διαδικασίες˙ δυνατότητα να αξιώσουν από εμπορευόμενους να λαμβάνουν τα κατάλληλα διορθωτικά μέτρα, να αίρουν τις παραβάσεις τους και να συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους˙ δικαίωμα να λαμβάνουν ασφαλιστικά μέτρα και να επιβάλλουν κυρώσεις στους παραβάτες (αρ. 14§2).
Οι κατά περίπτωση αρμόδιες αρχές δικαιούνται να προβαίνουν σε τακτικούς (αρ. 14§1) και εκτάκτους ελέγχους των ρητών περιβαλλοντικών ισχυρισμών (Σκέψεις 59 & 62). Επί διαπίστωσης παραβάσεων δικαιούνται να αξιώσουν συμμόρφωση και να επιβάλλουν τη λήψη άμεσων, αναλογικών και αποτελεσματικών διορθωτικών μέτρων (αρ. 14§3 & Σκέψη 60).
Εναπόκειται στα κράτη μέλη να προσδιορίσουν τις κυρώσεις που θα επιβάλλονται σε βάρος των παραβατών. Οι εν λόγω κυρώσεις θα πρέπει, όμως, να είναι «αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές», στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων που προσδιορίζονται στην Οδηγία (αρ. 17, Σκέψεις 63 &64).
Καταγγελίες και πρόσβαση στη δικαιοσύνη
Όσοι έχουν έννομο συμφέρον δικαιούνται, επί παραβάσεων, να προβούν σε καταγγελίες στις αρμόδιες αρχές (αρ. 16 §§1&2). Ρητά, μάλιστα, διευκρινίζεται πως θεωρείται ότι τέτοιο έννομο συμφέρον έχουν, μεταξύ άλλων, οι ΜΚΟ και οργανώσεις που ασχολούνται με το περιβάλλον, την προστασία της ανθρώπινης υγείας, του περιβάλλοντος και των καταναλωτών-με όποια θετικά και αρνητικά μια τέτοια παραδοχή συνεπάγεται.
Μετά την υποβολή μιας τέτοιας καταγγελίας θα ζητείται από τον καταγγελλόμενο να τοποθετηθεί επ’ αυτής. Θα ακολουθείται το διοικητικό τμήμα της διαδικασίας. Διατηρείται, σε κάθε περίπτωση, η δυνατότητα προσφυγής του καταγγελλόμενου στη δικαιοσύνη (αρ. 16 §§4 &5).
Οι μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις
Η πρόταση Οδηγίας εξαιρεί (αρ. 3§3 και 4§3), και ορθά, τις πολύ μικρές επιχειρήσεις (λιγότεροι από 10 εργαζόμενοι σε συνδυασμό με ετήσιο κύκλο εργασιών ή σύνολο ετήσιου ισολογισμού που δεν υπερβαίνει τα €2εκ.-άρ. 2 Παραρτήματος Σύστασης 2003/361/ΕΚ)-εκτός κι αν οι ίδιες ζητήσουν επαλήθευση με σκοπό τη λήψη πιστοποιητικού συμμόρφωσης (κατά το άρ. 10).
Ανεξάρτητα πάντως από την υπαγωγή των πολύ μικρών επιχειρήσεων στο ρυθμιστικό πεδίο της εν λόγω πρότασης Οδηγίας, δεν υπάρχουν εξαιρέσεις (κι ως εκ τούτου κι εκείνες οφείλουν να αποφεύγουν τέτοιες, όπως οι ανωτέρω, αθέμιτες πρακτικές). Οι βλαπτόμενοι (καταναλωτές και επιχειρήσεις) θα διατηρούν το δικαίωμα να καταγγέλλουν τέτοιες πρακτικές στις εθνικές αρχές, στα εθνικά δικαστήρια και στο Δικαστήριο της ΕΕ.
Θα πρέπει να θεωρήσουμε δεδομένο πως η εφαρμογή των απαιτήσεων της πρότασης (όχι μόνον από τις μεγάλες, πολύ μεγάλες αλλά και από τις μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις θα συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της Οδηγίας αλλά και, ευρύτερα, στην σχετική πολιτική της ΕΕ. Η υποβοήθησή τους, επομένως (άρ. 12), με τα κατάλληλα μέτρα (ενδ.: με χρηματοδοτική στήριξη, πρόσβαση σε χρηματοδότηση, εξειδικευμένη κατάρτιση της διοίκησης και του προσωπικού, οργανωτική και τεχνική βοήθεια)-τα οποία τα κράτη μέλη οφείλουν να λάβουν, θα κινηθεί προς την κατεύθυνση των κεντρικώς, σε επίπεδο ΕΕ, ζητούμενων.
Η συμμόρφωση των επιχειρήσεων που επιλέγουν να υιοθετήσουν ρητούς περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς και συστήματα περιβαλλοντικής επισήμανσης δεν επαφίεται, φυσικά, στην καλή τους διάθεση. Τα κράτη-μέλη οφείλουν να εξοπλίσουν τις αρμόδιες αρχές με τις αναγκαίες εξουσίες. Να θέσουν τους κατάλληλους κανόνες επιβολής και συμμόρφωσης. Να θεσπίσουν κυρώσεις για την αποτροπή παραβατικών συμπεριφορών, διαδικασίες για την υποδοχή και εξέταση συναφών καταγγελιών καθώς και διαδικασίες για την δικαστική επίλυση των σχετικών διαφορών. Η υποβοήθηση της συμμόρφωσης των μεσαίων, μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων θα αποτελέσει σημαντικό παράγοντα για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος. Και περί αυτού υφίστανται σχετικές μέριμνες. Απομένει, όμως, μια σειρά κρίσιμων ερωτημάτων: Μήπως όλα τούτα παραμείνουν ευχολόγιο; Μήπως καταλήξουν πρόβλημα για τις επιχειρήσεις; Ή, μήπως, εν τέλει αποτελέσουν ένα πρόδηλο business opportunity; Περί αυτών το επόμενο (και τελευταίο) άρθρο της παρούσας ενότητας.-
Γράφει ο Σταύρος Κουμεντάκης Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm
Σημ.: Το άρθρο Greenwashing/Πρόταση Οδηγίας για Οικολογικούς Ισχυρισμούς: Ασφαλιστικές Δικλείδες & Μικρότερες Επιχειρήσεις αποτελεί τμήμα ευρύτερης ενότητας αρθρογραφίας της Δικηγορικής μας Εταιρείας. Περισσότερα σχετικά άρθρα μπορείτε να διαβάσετε στην ενότητα ESG και Επιχειρήσεις
Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Διαβάστε περισσότερα περί Αποποίηση ευθύνης