Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας ασχοληθήκαμε με την έννοια και τις διακρίσεις του μετοχικού κεφαλαίου. Για την υλοποίησή της όμως χρειαζόμαστε σχεδιασμό, προετοιμασία και, φυσικά, έναν «οδικό χάρτη». Ακριβώς αυτά θα μας απασχολήσουν εδώ, μαζί με τις τεχνικές και τις προϋποθέσεις της μείωσης. Τα δικαιώματα και η προστασία των δανειστών θα αποτελέσουν αντικείμενο επόμενης αρθρογραφίας μας.
Τεχνικές Μείωσης Μετοχικού Κεφαλαίου
Ο νομοθέτης δεν προσδιορίζει συγκεκριμένες τεχνικές μείωσης. Η θεωρία καλείται να καλύψει το σχετικό κενό˙ τρεις οι εναλλακτικές. Συγκεκριμένα:
Μείωση Ονομαστικής Αξίας Μετοχών
Η συγκεκριμένη τεχνική είναι που διασφαλίζει, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, την αρχή της ίσης μεταχείρισης των μετόχων. Μειώνεται, μέσω αυτής, η ονομαστική αξία των μετοχών (είτε συνολικά είτε ορισμένης κατηγορίας). Η ονομαστική αξία, όμως-μετά τη μείωση, δεν μπορεί να υπολείπεται της, κατά το νόμο, ελάχιστης των 0,04€ (άρ. 35 §1 ν. 4548/2018). Ενδεχόμενη ανάγκη για περαιτέρω μείωση θα πρέπει να ικανοποιηθεί με κάποια άλλη τεχνική (από τις εναπομένουσες δύο).
Ακύρωση Μετοχών
Η ακύρωση μετοχών επιφέρει, αυτονόητα, μείωση του συνολικού αριθμού τους. Άμεση συνέπειά της αποτελεί η απόσβεση των μετοχικών δικαιωμάτων, οι οποίες απορρέουν από τις ακυρωθείσες μετοχές.
Η ακύρωση των μετοχών πρέπει, καταρχήν, να γίνεται ομοιόμορφα και αναλογικά- για όλους τους μετόχους. Ενδεχόμενη μονομερής ακύρωση προϋποθέτει: είτε καταστατική ρύθμιση (αρχική ή επιγενόμενη με ομόφωνη, όμως, απόφαση των μετόχων) είτε συναίνεση εκείνων που θίγονται. Σε κάθε περίπτωση, ακύρωση μετοχών λαμβάνει χώρα στις περιπτώσεις υποχρεωτικής μείωσης.
Συνένωση Μετοχών
Η τεχνική της συνένωσης μετοχών αποτελεί, ουσιαστικά, συνδυασμό των αμέσως προηγούμενων. Βάσει αυτής, ορισμένες μετοχές ακυρώνονται. Μεταβάλλεται, ταυτόχρονα-και με συγκεκριμένη αναλογία, η ονομαστική αξία των υπολοίπων.
Προϋποθέσεις & Διαδικασία Μείωσης Κεφαλαίου
Δεδομένης της σημασίας του μετοχικού κεφαλαίου, έχουμε ήδη επισημάνει ότι το ύψος, η κάλυψη, η καταβολή του καθώς και η διατήρησή του σε συγκεκριμένα επίπεδα διέπονται από συγκεκριμένους κανόνες. Προς αποφυγή καταστρατήγησής τους, η διαδικασία μείωσης προϋποθέτει αυστηρούς κανόνες και προϋποθέσεις˙ περί αυτών, αμέσως στη συνέχεια.
Αρμόδιο Όργανο
Η απόφαση για τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου αποτελεί αρμοδιότητα της ΓΣ (άρ. 117 §1 περ. α΄ ν. 4548/2018), που αποφασίζει με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία (άρ. 29 §1, 130 §3 και 132 §2 ν. 4548/2018). Το καταστατικό είναι, όμως, δυνατό να προβλέπει μεγαλύτερα ποσοστά απαρτίας και πλειοψηφίας-ακόμη και ομοφωνία (άρ. 130 §5 και 132 §3 ν. 4548/2018).
Ομοφωνία, πάντως, απαιτείται-όπως έχουμε επισημάνει σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, στην περίπτωση της ανομοιόμορφης μείωσης. Της μη αναλογικής, δηλαδή-και μη ισότιμης για τους μετόχους, μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου (167/2012 ΝΣΚ).
Ωστόσο, ορισμένες περιπτώσεις μείωσης δεν απαιτούν τα παραπάνω, αυξημένα, ποσοστά για τη λήψη των σχετικών αποφάσεων της ΓΣ. Η απόφαση για τη μείωση λαμβάνεται από τη συνήθη ΓΣ (άρ. 29 §1 και 130 §3 ν. 4548/2018), με απλή απαρτία και πλειοψηφία, στις περιπτώσεις υποχρεωτικής μείωσης˙ συγκεκριμένα:
(α) Στην περίπτωση της ακύρωσης μετοχών που δεν αποπληρώθηκαν-ύστερα από την άκαρπη προσπάθεια της ΑΕ να τις διαθέσει (άρ. 21 §§5 & 6 και 20 §9 ν. 4548/2018 -βλ. και προηγούμενη αρθρογραφία μας).
(β) Στην περίπτωση της ακύρωσης ιδίων μετοχών της ΑΕ-εφόσον δεν κατέστη εφικτή η από μέρους της πώλησή τους (§§6 & 7 άρθρου 49 ν. 4548/2018).
Η Πρόσκληση Σύγκλησης Της ΓΣ
Περιεχόμενο
Με εξαίρεση τις περιπτώσεις λήψης απόφασης από αυτόκλητη & καθολική ΓΣ ή της προσυπογραφής πρακτικού χωρίς συνεδρίαση (άρ. 135 ν. 4548/2018), απαιτείται πρόσκληση της ΓΣ. Η συγκεκριμένη πρόσκληση πρέπει να ορίζει, κατ’ ελάχιστο, τον σκοπό της μείωσης και τον τρόπο πραγματοποίησής της (άρθρο 29 §3 ν. 4548/2018). Θα πρέπει να γίνεται ειδική μνεία, στην περίπτωση που πρόκειται να λάβει χώρα μείωση μετοχικού κεφαλαίου σε είδος.
Σκοπός
Το ελάχιστο, κατά νόμο, περιεχόμενο της πρόσκλησης υπηρετεί διττό σκοπό.
Αποσκοπεί, αφενός, στην ενημέρωση και μη αιφνιδιασμό των μετόχων, ενόψει της πραγματοποίησης της ΓΣ που θα αποφασίσει τη μείωση. Οι τελευταίοι, λαμβάνοντας τη σχετική ενημέρωση, μπορούν, να διαβουλευθούν και προετοιμαστούν πληρέστερα, με σκοπό την άσκηση του δικαιώματος ψήφου τους.
Αποβλέπει, αφετέρου, στην ενημέρωση των δανειστών της ΑΕ (και των δυνητικών συμβαλλομένων της) προκειμένου να προβούν (ή όχι) στην ενάσκηση των νομίμων δικαιωμάτων τους (άρ. 30 ν. 4548/2018-για τα οποία επόμενη αρθρογραφία μας).
Έννομες συνέπειες παράβασης
Η ενδεχόμενη παράλειψη αναγραφής (ή η πλημμελής αναγραφή) στην πρόσκληση των στοιχείων που προβλέπονται από το νόμο συνέπεια είχε, υπό το προϊσχύσαν δίκαιο, την ακυρότητα της μείωσης του μετοχικού κεφαλαίου.
Αντίθετα, όπως επισημαίνει η Αιτιολογική Έκθεση επί του άρθρου 29 ν. 4548/2018 «…διεγράφη η φράση…με ποινή ακυρότητας». Σήμερα, ως εκ τούτου, τυχόν παράλειψη ή πλημμέλεια αναγραφής στοιχείων επί της πρόσκλησης (ή επί της απόφασης) κρίνεται με βάση «…τους γενικούς κανόνες περί ελαττωματικών αποφάσεων της γενικής συνέλευσης».
Το Περιεχόμενο Της Απόφασης Της ΓΣ Περί Μείωσης
Σκοπός Μείωσης Και Τρόπος Πραγματοποίησης
Η απόφαση της ΓΣ για τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου πρέπει να ορίζει κατ’ ελάχιστο, όπως και η πρόσκληση, τον σκοπό της συγκεκριμένης μείωσης και τον τρόπο πραγματοποίησής της (άρ. 29 §3 ν. 4548/2018). Η ΓΣ μπορεί, ωστόσο, να αποφασίσει διαφορετικά ως προς τον τρόπο μείωσης.
Μείωση Κεφαλαίου Σε Είδος
Όπως σε προηγούμενη αρθρογραφία μας αναφέραμε, ειδικό τρόπο μείωσης συνιστά η μείωση μετοχικού κεφαλαίου με καταβολή σε είδος. Στην περίπτωση αυτή η απόφαση της ΓΣ πρέπει να περιγράφει με ακρίβεια τα περιουσιακά στοιχεία που θα περιέλθουν σε καθένα από τους μετόχους, προς αποφυγή κάθε είδους αμφιβολίας σχετικά με τη διανομή (άρ. 31 §1 ν. 4548/2018).
Τροποποίηση Καταστατικού
Η μείωση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ απαιτεί τροποποίηση της σχετικής διάταξης του καταστατικού της από τη ΓΣ (29 §4 ν. 4548/2018). Συγκεκριμένα, η ΓΣ πρέπει να αποφασίζει την τροποποίηση του ύψους του μετοχικού κεφαλαίου, όπως αυτό διαμορφώνεται μετά τη μείωση. Παράλληλα, και ανάλογα με την τεχνική που υιοθετείται, την τροποποίηση της ονομαστικής αξίας των μετοχών ή/και την τροποποίηση του αριθμού τους. Η συγκεκριμένη τροποποίηση του καταστατικού προϋποθέτει έγκριση της Διοίκησης (άρ. 9 ν. 4548/2018).
Ελάχιστο Όριο Μείωσης Μ.Κ.
Η ΓΣ δεν είναι δυνατό, καταρχήν, να αποφασίσει μείωση μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ, ώστε να υπολείπεται του ελάχιστου ορίου των 25.000€ (άρ. 15 §2 ν. 4548/2018). Μπορεί όμως και να αποφασισθεί (μέχρι και) ο μηδενισμός του, εφόσον ταυτόχρονα αποφασισθεί και, ακολούθως, υλοποιηθεί αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου έως, τουλάχιστον, το ελάχιστο νόμιμο ύψος του.
Είναι όμως δυνατό, εναλλακτικά, να ληφθεί απόφαση για ταυτόχρονη μετατροπή της ΑΕ σε άλλο εταιρικό τύπο, που εξ ορισμού θα απαιτεί λιγότερο ή και καθόλου κεφάλαιο (άρθρο 29 §2, εδ. α΄ ν. 4548/2018).
Μέσο «Εκπαραθύρωσης» Μετόχων(;)
Η απόφαση για μηδενισμό του μετοχικού κεφαλαίου είναι δυνατό να λειτουργήσει ως μέσο απομάκρυνσης υφιστάμενων μετόχων. Ανάσχεση στο σχετικό ενδεχόμενο αποτελεί το δικαίωμα προτίμησης στην επερχόμενη, αναγκαία, αύξησή του. Συγκεκριμένα, ο νόμος προβλέπει ότι στην αύξηση αυτή «…οι μέτοχοι της εταιρείας έχουν δικαίωμα προτίμησης ανάλογα με τη συμμετοχή τους στο κεφάλαιο, όπως αυτή είχε διαμορφωθεί πριν από τη μείωση.» (άρ. 29 §2, εδ. β΄ ν. 4548/2018). Παρά τις αμφισβητήσεις κατά το προϊσχύσαν καθεστώς, η Αιτιολογική Έκθεση επί του άρθρου 29 αναφέρει ότι: «…διευκρινίζεται ότι σε περίπτωση μείωσης του κεφαλαίου με ταυτόχρονη απόφαση για αύξησή του δεν αίρεται το δικαίωμα προτίμησης των παλαιών μετόχων, ακόμη και στην περίπτωση που μετά τη μείωση η συμμετοχή στο κεφάλαιο ενδεχομένως μηδενίστηκε». Πάντα υπάρχει, βέβαια, το ενδεχόμενο του, υπό προϋποθέσεις, αποκλεισμού του δικαιώματος προτίμησης και στη συγκεκριμένη αύξηση…
Έγκριση Περισσότερων Κατηγοριών Μετόχων
Στο μετοχικού κεφάλαιο της ΑΕ ενδέχεται να συμμετέχουν διάφορες κατηγορίες μετόχων (λ.χ. προνομιούχοι μέτοχοι, κάτοχοι εξαγοράσιμων μετοχών). Η απόφαση της ΓΣ για τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου είναι δυνατό να θίγει, άμεσα ή έμμεσα, τα δικαιώματα μιας ή περισσότερων κατηγοριών. Προβλέπεται, στην περίπτωση αυτή, έγκριση των θιγόμενων μετόχων ως προϋπόθεση της προόδου της σχετικής διαδικασίας. Η έγκριση αυτή παρέχεται με απόφαση των μετόχων της θιγόμενης κατηγορίας, που λαμβάνεται σε ιδιαίτερη συνέλευση με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία (άρ. 29 §6 ν. 4548/2018).
Η ΓΣ της ιδιαίτερης κατηγορίας (ή των, ενδεχομένως, περισσότερων κατηγοριών) μετόχων αποφασίζει μόνον για τη χορήγηση ή μη της απαιτούμενης έγκρισης. Δεν αποφασίζει για τους επιμέρους όρους της μείωσης, οι οποίοι έχουν ήδη προσδιοριστεί από τους μετόχους της ΑΕ. Ως προς την διαδικασία σύγκλησης της ιδιαίτερης ΓΣ εφαρμόζονται, ανάλογα, οι σχετικές διατάξεις για τη ΓΣ των μετόχων (άρ. 29 §6 ν. 4548/2018).
Δημοσιότητα Της Απόφασης Μείωσης
Η απόφαση για τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου παρουσιάζει, όπως επισημάναμε, ιδιαίτερη σημασία τόσο για την ΑΕ και τους μετόχους της όσο, όμως και, για τους δανειστές και συναλλασσόμενους της ΑΕ. Αναγκαία, ως εκ τούτου, η δημοσιότητα της. Λαμβάνει χώρα, δεδομένης και της φύσης της ως τροποποίησης του καταστατικού, στον διαδικτυακό τόπο του Γ.ΕΜ.Η. ύστερα από έγκριση της Διοίκησης (άρ.12 ν. 4548/2018). Περαιτέρω, ο νόμος απαιτεί η σχετική απόφαση «…να αναρτάται και στο διαδικτυακό τόπο της εταιρείας» (άρ. 29 §4 in fine ν. 4548/2018).
Τα θέματα που συναρτώνται με τη μείωση του μετοχικού κεφαλαίου μοιάζουν, πράγματι, «στεγνά» τεχνικά και, φυσικά, κουραστικά. Αποδεικνύονται, εντούτοις, ιδιαίτερα σημαντικά για την εταιρεία, τους δανειστές και τους μετόχους της-πολύ περισσότερο που μπορεί να οδηγήσουν σε «εκπαραθύρωση» κάποιων από αυτούς. Λύσεις υπάρχουν για την προστασία των εμπλεκομένων. Ειδικά όμως όσον αφορά εκείνη των δανειστών, επόμενη αρθρογραφία μας.-
Σταύρος Κουμεντάκης
Managing Partner
Υ.Γ. Συνοπτική έκδοση του άρθρου δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, στις 15 Μαΐου 2022.
Η πληροφόρηση που εμπεριέχεται στο παρόν άρθρο δεν συνιστά (ούτε και έχει σκοπό να αποτελέσει) νομική συμβουλή. Μια τέτοια νομική συμβουλή είναι δυνατό να παρασχεθεί μόνον από αρμόδιο δικηγόρο ο οποίος θα λάβει υπόψη του το σύνολο των δεδομένων που θα του εκθέσετε για την υπόθεσή σας. Αναλυτικά.